در شرایطی که همه جهان در ابعاد مختلف تحت تاثیر بحران به وجود آمده میان روسیه و اوکراین قرار دارند، تروریست‌های گروه تکفیری داعش که از ابتدای سال 2021 و هم زمان با بازگشت دموکرات‌های آمریکا به کاخ سفید تحرکات خود را در منطقه غرب آسیا به شکل قابل توجهی تشدید کرده بودند، در مرحله فعلی عرصه را برای خودنمایی مناسب می‌بینند.
در همین راستا طی چند ماه گذشته شاهد جنایت‌های متعدد داعشی‌ها در مناطق مختلف خاورمیانه- از افغانستان تا عراق و سوریه بوده‌ایم که وضعیت امنیتی در این کشورها را تا حد زیادی به چالش کشیده است. علاوه بر انفجارهای مکرر و خونینی که تروریست‌های داعش در مناطق شیعه‌نشین افغانستان انجام می‌دهند تحرکات این گروه تکفیری در عراق و سوریه به طرز مشکوکی شدت گرفته است.
در همین راستا اخیرا داعشی‌ها حضور خود را در میادین نفتی و گازی سوریه در شمال این کشور و به طور خاص استان‌های الحسکه و دیرالزور تقویت کرده‌اند. همزمان با آن اقدامات تروریستی علیه نظامیان و غیرنظامیان سوری نیز شدت گرفته است و آخرین آنها مربوط به مورد هدف قرار دادن یک اتوبوس حامل نیروهای یگان دفاع ملی ارتش سوریه در شمال حلب بود که به شهادت 12 تن از آنها انجامید.
اما در عراق نیز وضعیت امنیتی در سایه تحرکات غافلگیرکننده داعشی‌ها، شرایط پایداری ندارد. چند روز قبل تروریست‌های تکفیری داعش به روستای العاصی در منطقه الرشاد واقع در جنوب کرکوک یورش بردند. به دنبال این یورش تروریست‌های تکفیری داعش ۷ نفر کشته شدند. از سوی دیگر، گفته می‌شود تروریست‌های تکفیری به منطقه‌ای در دیالی نیز یورش بردند که به دنبال آن ۲ نفر کشته و ۲ تَن دیگر زخمی شدند. در همین حال، هجوم داعش به استان نینوا نیز یک کشته و ۲ مجروح برجای گذاشت.
البته درگیری داعش با نیروهای امنیتی عراق و حشد شعبی و حمله به مواضع آنها در یک سال گذشته مسئله جدیدی نیست و بارها شاهد جنایت‌های این گروه تروریستی علیه نیروهای عراقی بوده‌ایم. اما نکته خطرناک اینجاست که حملات داعشی‌ها علیه غیرنظامیان به طرز مشکوکی شدت گرفته است. عناصر داعش علاوه بر کشتار غیرنظامیان در دوره اخیر تحرکات زیادی برای ربودن آنها نیز انجام داده و اقدام به باج‌گیری از آنها می‌کنند. این مسئله به ویژه در روستاهای عراق بسیار شایع شده و مردم مجبور به ترک منازل خود و مهاجرت به شهرهایی که امنیت بیشتری دارد، می‌شوند.
با وجود اینکه اخیرا خودنمایی داعش در سوریه بیشتر بوده، اما شاخص‌ها نشان می‌دهد که هسته‌های خفته این گروه تروریستی عمدتا در مناطق مختلف عراق مستقر هستند و خطر آنها بیشتر از این کشور احساس می‌شود. در همین زمینه اخیرا وبگاه اوراسیا گزارش داد که اکنون بیش از 8000 داعشی فقط در عراق مستقر هستند که نیمی از آنها فعال بوده و در حملات مشارکت دارند و 4000 نفر دیگر در قالب هسته‌های خفته هستند.
موضوع خطرناک‌تر این است که هسته‌های خفته داعش اکنون در میان مردم عادی به ویژه در مناطق سنی‌نشین عراق هستند و امکان سازماندهی جمعی آنها هرلحظه وجود دارد که می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که طبق شواهد این بار داعشی‌ها قصد ندارند تهدیدات امنیتی خود را به شکل پراکنده و انفرادی اجرا کنند بلکه در صدد تنظیم فعالیت‌های گروهی هستند. عناصر داعش اکنون عمدتا در مناطقی متمرکز شده‌اند که خارج از سیطره سرویس امنیتی عراق و حشد شعبی قرار دارد.
اما پشت پرده تشدید فعالیت‌های تروریستی در عراق چیست و چرا این اتفاق در بازه زمانی فعلی افتاده است؟ فضای متشنج سیاسی عراق بعد از انتخابات پارلمانی این کشور یادآور شرایطی است که عراقی‌ها در سال 2014 و همزمان با ورود داعش به این کشور داشتند. خلاء سیاسی در عراق و نوع جناح‌بندی‌های سیاسی به گونه‌ای است که امکان سوءاستفاده هر طرف خارجی را فراهم می‌سازد. به ویژه که اکنون تقریبا کسانی بر ارکان قدرت در این کشور سیطره دارند که مواضعشان خالی از وابستگی به آمریکا نیست.
از طرف دیگر آمریکا که از سال 2011 فعالیت‌های داعش را در عراق و سوریه و افغانستان مدیریت می‌کند، اکنون انگیزه زیادی برای فعال‌سازی مجدد این گروه تروریستی در کشورهای مذکور دارد. هرزمان که بحث خروج نظامیان ایالات متحده از منطقه مطرح می‌شود تحرکات تروریستی نیز افزایش می‌یابد.
فارغ از اینکه دولت «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا بر خلاف ادعاهای خود همچنان به اشغالگری در سوریه اصرار دارد و همگام با ورود داعشی‌ها به میادین نفتی و گازی این کشور، واشنگتن نیز حضور خود را در این مناطق تقویت کرده، در عراق نیز آمریکا قصد ندارد از میزان نفوذش بکاهد؛ هرچند که شماری از نیروهای خود را از این کشور بیرون کشیده است.
«موید العلی» کارشناس امور نظامی منطقه معتقد است که شکاف‌های امنیتی در عراق تحت نظارت ایالات متحده انجام می‌گیرد. حتی پهپادهای آمریکایی اطلاعات مربوط به محل‌های استقرار و حرکت نیروهای حشد شعبی را در اختیار داعشی‌ها قرار می‌دهند. همچنین مهمترین مرکز تجمع و محل آموزش‌های نظامی داعش در مرزهای عراق و سوریه و در مقر نفوذ نظامیان آمریکایی قرار دارد.
این مسئله زنگ خطر ظهور دوباره داعش را در عراق و سوریه و به طور کلی منطقه به صدا در می‌آورد که قطعا نمی‌تواند جدا از پروژه‌های سازماندهی شده آمریکا در خاورمیانه باشد.
