نزدیک به سه ماه از حمله‌ی روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین به اوکراین می‌گذرد و حالا کشور‌های اروپایی بیش از پیش از جانب روسیه احساس خطر می‌کنند و یکی پس از دیگری خواهان پیوستن به ناتو هستند. سوئد، نروژ و فنلاند کشور‌هایی هستند که پس از آغاز حمله‌ی روسیه به اوکراین خواهان پیوستن به ناتو شدند.
به گزارش فرارو، روز گذشته رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر فنلاند رسما اعلام کردند که دولت این کشور قصد دارد برای عضویت در ناتو درخواست دهد. فنلاند حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مرز با روسیه دارد و اولین کشور دارای بیشترین مرز مشترک با روسیه محسوب می‌شود که قرار است عضو ناتو شود. درخواست فنلاند، اما واکنش تند روسیه را در پی داشته است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در گفتگو با همتای فنلاندی خود از تصمیم این کشور برای پیوستن به ناتو ابراز نارضایتی کرده و آن را یک اشتباه خوانده است.
معاون نماینده روسیه در سازمان ملل نیز پیشتر هشدار داده است که عضویت فنلاند و سوئد در ناتو و حضور نظامی این ائتلاف در این دو کشور سبب می‌شود قلمرو آن‌ها به هدف احتمالی ارتش روسیه تبدیل شود. آلکسی ژوراولیوف، معاون کمیته دفاعی کرملین هم از سوی دیگر مدعی شد فنلاند می‌تواند در ۱۰ ثانیه با موشک مافوق صوت شیطان-۲ نابود شود و روسیه می‌تواند کشور‌های بالتیک را «مثل بادام زمینی» درهم بشکند.
این تهدید‌های روسیه، اما تنها مانع فنلاند و سوئد برای پیوستن به ناتو نیست؛ مقامات ترکیه نیز اعلام کرده‌اند که با عضویت این دو کشور در پیمان آتلانتیک شمالی مخالف هستند. رجب طب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با بیان این که فنلاند و سوئد خانه بسیاری از سازمان‌های تروریستی هستند گفت: “کشورش دیدگاه مثبتی نسبت به عضویت این دو کشور اروپایی در ناتو ندارد”. این نکته را نیز باید در نظر داشت که برای عضویت در ناتو، باید تمامی ۳۰عضو کنونی این ائتلاف موافقت خود را اعلام کنند.
مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل ضمن اشاره به آخرین وضعیت جنگ اوکراین به بررسی پیامد‌های الحاق فنلاند و سوئد به ناتو پرداخت و در این باره گفت: آنچه هم اکنون باید به آن توجه کرد وضعیت متزلزل روسیه در ارتباط با جامعه‌ی بین الملی از منظر هیبت و حیثیت مسکو است. روسیه اساسا به عنوان یک ابر قدرت به جامانده از متن کهن تاریخی و میراث دار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شناخته می‌شود، از سوی دیگر روس‌ها مدعی یک نظام تزاریستی کهن هستند که در منطقه‌ی خود و در حوزه‌ی بین المللی دارای قدرت بوده‌اند.
او در ادامه گفت: «پوتین با ارزیابی جنگی ساده با اوکراین وارد بحرانی بسیار گسترده و عمیق شده است که هیبت و حیثیت مسکو را نزد جهانیان زیر سوال برده؛ روس‌ها به بهانه‌ی پیوستن اوکراین به پیمان آتلانتیک شمالی به این کشور حمله کردند. برداشت اولیه مسکو و هواداران روسیه آن بود که ظرف یک هفته جنگ به پایان خوهد رسید؛ زلنسکی از کار بر کنار شده، کی یف فتح خواهد شد و دولت متمایل به مسکو روی کار می‌آید.این در حالی است که پس از گذشت سه ماه از جنگ شاهد ایجاد فضایی هستیم که در آن ایالات متحده آمریکا بدون اینکه بخواهد پنجه‌های خود را بر روی روسیه باز کند توانسته توسط نیرو‌های اوکراینی و حمایت از مقاومت در برابر مسکو هیبت روسیه را زیر سوال ببرد.»
مطهرنیا در ادامه افزود: «از طرفی دیگر اتحاد میاد اوکراین و ایالات متحده آمریکا بیشتر شد و همانگونه که بار‌ها گفته‌ام خرس روسی باعث شد تا بال‌های عقاب آمریکایی در اروپا بیشتر باز شود؛ در عین حال لبه‌ی مقاومت در برابر مسکو در اروپا نیز برجسته‌تر شده است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: «سوئد، نروژ، فنلاند و کشور‌های دیگری که از منظر سنتی رویکرد‌های بی‌طرف در مسائل نظامی و امنیتی داشتند اکنون خواهان پیوستن کشورهایشان به ناتو هستند و بالطبع این موضوع موجب عکس العمل شدید مسکو می‌شود. روسیه در آغاز تحرک آمریکا در حمایت از کی یف اعلام کرد که ماهواره‌ها را هدف قرار خواهد داد، سپس صحبت از حمله‌ی اتمی شد. در همین راستا هواپیما‌های ساعت مرگ مسکو نیز در آسمان به پرواز درآمدند و پوتین کیف رمز کلاهک‌های هسته‌ای اش را به ظاهر حمل کرد. اکنون می‌بینیم که سخن از بین بردن یک کشور ظرف کمتر از ده ثانیه به میان می‌آید. گویی که در واقع غولی می‌خواهد پشه‌ای را در آسمان شکار کند و آنرا از بین ببرد. این نوع گفتگو‌ها از سوی رهبران نظامی بیش از آنکه دارای ارزش عینی و عملیاتی باشد، نمایانگر نوعی از هم‌پاشیدگی و بهم ریختگی استراتژیک است.»
مطهرنیا درباره اقدامات اخیر روسیه نظیر قطع صادرات برق به فنلاند و اینکه چقدر چنین تصمیاتی می‌تواند بر نظر فنلاند در پیوستن به ناتو اثر بگذارد نیز گفت: «اروپا و آمریکا سالهاست که در پی استقلال در حوزه انرژی و بازار ترکیبی خرید بوده‌اند. آن‌ها به موازات جایگزین کردن منابع انرژی دیگر جای نفت و گاز تلاش داشته‌اند که بازار ترکیبی خرید خود را کامل کنند. امروز آمریکا به نفت و گاز کشور‌های دیگر نیاز ندارد و خود در آستانه‌ی تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین صادر کنندگان نفت در جهان است.»
وی افزود: «از طرفی دیگر اروپا سعی در جایگزینی نفت و گاز روسیه دارد و تا حدودی می‌تواند موجب تجهیز رقبای استراتژیک روسیه در بازار انرژی شود. عربستان، امارت و کشور‌های دیگری که دارنده گاز و نفت هستند در بازار انرژی جهان از جمله ایران، با مسکو در حال رقابت‌اند. اکنون حرکت‌های مسکو در ارتباط با پرونده‌ی هسته‌ای ایران بیش از هر چیز متوجه نگرانی از ورود نفت و گاز ایران به بازار‌های جهانی و بالطبع کاهش نفوذ روسیه در بهره برداری از اهرم فشار نفت و گاز است.»
مطهرنیا گفت: «لذا باید بگوییم که اگرچه این مورد بی‌اثر نیست و اثرات خود را در ارتباط با اهرم فشار مسکو به جا می‌گذارد، اما ترفند‌ها و تدابیری در جهت دور زدن این حرکت روسیه نیز از سوی کشور‌های اروپایی در جریان است.»
او در خصوص افزایش تنش میان فنلاند، سوئد و روسیه و احتمال بروز جنگ بین این کشور نیز گفت: «همیشه امکان جنگ و درگیری و منازعه وجود دارد، اما احتمال آن مهم است. امکان یعنی امری “دور از دسترس” و هیچ چیز در سیاست نیست که در دسترس نباشد بالطبع هیچ تحلیلگری نمی‌تواند بگوید که امکان وقوع جنگ میان روسیه و کشور‌های دیگر که هدف روس‌ها قرار می‌گیرند وجود ندارد. پس این امکان وجود دارد، اما با توجه به اینکه روس‌ها در ارتباط با اوکراین با چالش‌های جدی‌ای رو به رو هستند و ارتش قدرتمند روسیه اکنون با پرسش‌های جدی در باب توان نظامی خود روبه رو است این احتمال کاهش می‌یابد.»
مطهرنیا درباره چالش‌های پیش روی مسکو افزود: «از یک طرف به واسطه فشار‌هایی که روی پوتین و مسکو در ارتباط با اوکراین وجود دارد باز کردن یک جبهه‌ی دیگر می‌تواند زمینه‌های رهایی از نگاه‌های نقادانه نسبت به پوتین و روسیه را در کی یف کاهش دهد.از طرف دیگر دلیل ضعفی که مسکو در اوکراین از خود نشان داده است باز کردن یک جبهه‌ی دیگر در ارتباط با توان مسکو چالش برانگیز محسوب می‌شود؛ لذا باید گفت احتمال وقوع درگیری کم است، اما در صورت فشار بیشتر بر روسیه این کشور تلاش خواهد کرد از این راه نجات، نیز تا حدودی بهره ببرد و یا حداقل تهدید به حمله‌ی نظامی را در دستگاه تبلغات نظامی خود بار دیگر مطرح کند.»
مطهرنیا درباره احتمال پیشرفت مذاکرات میان روسیه و اوکراین در صورت پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو و تقویت پیمان آتلانتیک شمالی نیز گفت: «آنچه که اکنون دیده می‌شود آن است که روس‌ها باید به یک پیروزی معنادار در جهت کسب امتیاز در اوکراین نایل آیند. در وضعیت کنونی که هم زلنسکی و هم متحدان اوکراین به هیچ وجه حاضر نیستند که از مواضع خود در برابر پوتین کوتاه بیایند بالطبع باید گفت که مسکو در وضعیت مذاکره‌ی مطلوب قرار ندارد و از این جهت به نظر می‌رسد که شاهد ایجاد فضایی هستیم که در آن رسیدن به یک توافق چندان در دسترس نیست و این جنگ در اوکراین را در ماه‌های آینده استمرار می‌بخشد.»
او درباره مخالف‌های ترکیه با پیوستن فلاند و سوئد به ناتو نیز گفت: «روس‌ها در منطقه‌ی خاورمیانه و به ویژه در ارتباط با مسئله‌ی سوریه تنش‌های معناداری با ترک‌ها دارند. از طرف دیگر ماجرای آذربایجان و ارمنستان و استحکاک‌های موجود در این منطقه نیز ترکیه را در لبه‌ی مقاومت شکننده با روس‌ها قرار می‌دهد. با توجه به این معانی، به نظر می‌رسد که ترکیه تلاش دارد که سیاستی محافظه‌کارانه در ارتباط با پیوستن کشور‌های اروپایی جدید به ناتو اتخاذ کند. باید اضافه کنم که سیاست‌های اعلامی رجب طیب اردوغان با سیاست‌های اعمالی او در این زمینه همگون نخواهد بود.»
