جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری 2020 بیشتر بر مسائل داخلی، بازگرداندن اقتصاد آمریکا به مسیر درست خود و مقابله با کرونا، تأکید داشت. اما آمارها نشان می دهد که بایدن در این زمینه دستاوردهای زیادی نداشته است.
دولت بایدن در سیاست خارجی از هیچ تلاشی برای جلوگیری از رویارویی های ژئوپلتیک فروگذار نکرد؛ اما با توجه به بحران افغانستان و جنگ اوکراین، رئیس جمهوری آمریکا باید برای هر احتمالی آماده باشد. او تلاش بسیار زیادی برای بازگشت به توافق هسته ای با ایران انجام داده است. وقتی بایدن به قدرت رسید، وارث سیاست فشار حداکثری ترامپ و اعتماد بسیار زیاد شرکا و متحدان آمریکا در خاورمیانه شد. توافق عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل موسوم به ابراهیم به خوبی این اعتماد را نشان می داد. ترور سردار سلیمانی موجب شد ایرانی ها در سراسر منطقه محتاط تر رفتار کنند.
اما اکنون که 16 ماه از دولت بایدن می گذرد، نفوذ ایران در منطقه حساب و کتابی ندارد و هیچ کس جلودار آن نیست. دولت بایدن نیز مانند باراک اوباما، رئیس جمهوری اسبق ایالات متحده به امید رسیدن به توافق هسته ای چشم خود را به روی رفتارهای ایران بسته است. آمریکا در راه رسیدن به این هدف با سه چالش روبه رو است که هر سه ریشه در بی اعتمادی دارند؛ نخستین چالش بی اعتمادی هم پیمانان آمریکا در خاورمیانه به این کشور است. با وجود مسائل مختلفی که در خاورمیانه به وجود آمده، در دو دهه گذشته، بایدن نخستین رئیس جمهور آمریکاست که در نخستین سال روی کار آمدن خود به خاورمیانه سفر نکرده و حتی به ندرت با سران کشورهای این منطقه تماس تلفنی گرفته است. سران منطقه نمی دانند برای تأمین امنیت و ثبات منطقه به بایدن اعتماد کنند یا به دیگر قدرت ها روی بیاورند.
چالش دوم این است که در زمینه گفت وگوهای هسته ای، نمی توان به روسیه اعتماد کرد. روسیه در این مذاکرات نقش مهمی داشته و از شروع این مذاکرات تا کنون، همواره حامی ایران بوده است. در واقع طرف اصلی گفت وگوهای غیر مستقیم آمریکا و ایران در وین، روسیه بوده است. با توجه به وضعیت روابط مسکو و واشنگتن، در نتیجه جنگ اوکراین، بعید است این گفت وگوها در شکل کنونی ادامه یابد.
سومین چالش، بی اعتماد شدن کنگره آمریکا به بایدن است. طی هفته های گذشته سنای آمریکا درباره گفت وگوها با ایران ابراز نگرانی کرد و از دولت بایدن خواست تحریم های بانک مرکزی ایران را فارغ از هر نتیجه ای در مذاکرات وین، ادامه دهد و سپاه را از فهرست سازمان های تروریستی خارج نکند. هر دو حزب آمریکا با اکثریت آرا این دو موضوع را تصویب کردند.
دولت ایران با آگاهی از اشتیاق بایدن به توافق، در ماه های اخیر کاخ سفید را با وعده نزدیک بودن توافق منتظر گذاشته است. تا وقتی آمریکا بیشتر از ایران به رسیدن به توافق مشتاق است، انتظار نمی رود شاهد پیشرفتی در مذاکرات باشیم.
