از ششم فروردین سال ۱۳۹۴ (۲۶ مارس ۲۰۱۵) که با تشکیل ائتلاف عربی – آمریکایی و تجاوز به یمن در عملیات «طوفان قاطعیت» کلید خورد، این کشور فقیر منطقه تا به امروز یکی از بدترین بحران‌های حقوق بشری در جهان را تجربه می‌کند.
حتی توافق آتش‌بس دو ماهه‌ای که در آستانه ماه مبارک رمضان منعقد شد بیش از هزار بار در هفته توسط ائتلاف سعودی نقض شده است به طوری که چند روز پش واحد رسانه‌ای ارتش یمن اعلام کرد: «نیروهای ائتلاف سعودی در اولین هفته اجرای آتش‌بس یک هزار و ۶۴۷ بار آتش‌بس بشردوستانه و نظامی برقرار شده در یمن را نقض کردند.»
گذر نقض حقوق بشر در یمن از هفت سال
کشورهای عضو ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان همان گونه که در عمل نشان داده‌اند که در درون مرزهای خود به حقوق بشر اعتقادی ندارند، در پهنه بین‌المللی نیز خود را بی‌نیاز از رعایت این اصل می‌دانند.
کشورهای عضو ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان همان گونه که در عمل نشان داده‌اند که در درون مرزهای خود به حقوق بشر اعتقادی ندارند، در پهنه بین‌المللی نیز خود را بی‌نیاز از رعایت این اصل می‌دانندعربستان سعودی در روزهای پایانی اسفندماه، ۸۱ نفر شامل هفت تبعه یمنی و یک سوری را به همراه ۷۳ شهروند خود به اتهام «داشتن افکار نادرست، عقاید انحرافی، همکاری اطلاعاتی با داعش، القاعده و انصارالله یمن و اقدام علیه امنیت عمومی و ایجاد شورش و هرج و مرج» اعدام کرد. ساعاتی بعد از اعلام وزارت کشور عربستان مبنی بر اعدام دسته جمعی، رسانه‌های مخالف دولت سعودی فاش کردند که نیمی از این تعداد شیعه بودند.
در جریان آن رخداد غیرانسانی در عربستان، غرب به ویژه آمریکا نشان داد که همواره در مواجهه با حقوق بشر از استاندارد دوگانه بهره می‌گیرد و چشمان خود بر روی بزرگترین اعدام گروهی در چند دهه اخیر توسط آل سعود بسته‌است و در قبال متحدان، منافع اقتصادی بر ارزش‌های انسانی اولویت دارد.
غرب در زمینه نقض حقوق بشر و کشتار مردم بیگناه یمن توسط ائتلاف عربی نیز سکوت اختیار کرده‌است که گستره این جنایت هفت‌ساله را می‌توان در گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اسفندماه ۱۴۰۰ در گزارشی با عنوان «بررسی وضعیت حقوق بشر در یمن در آستانه هفتمین سالگرد حمله ائتلاف سعودی» انتشار داد، مشاهده کرد.
طبق این گزارش، جنگ یمن که با حمله ائتلاف سعودی در سال ۲۰۱۵ آغاز شد، موجب شکل‌گیری یکی از بزرگترین بحران‌های حقوق بشری در جهان شده‌است. در حال حاضر یمن با چالش‌های اساسی حقوق بشری ازجمله محاصره اقتصادی توسط عربستان و بروز قحطی، تخریب مراکز بهداشتی توسط جنگنده‌های ائتلاف سعودی و شیوع انواع بیماری های واگیردار، تخریب مدارس و اماکن آموزشی و محرومیت دانش آموزان از تحصیل، بازداشت فعالان رسانه‌ای و شکنجه آنان توسط نیروهای مورد حمایت امارات، بازداشت بی‌دلیل فعالان سیاسی و حبس آنان در زندان های زیرزمینی توسط نیروهای سعودی و اماراتی، بدرفتاری با زنان و دختران آواره توسط گروه های سلفی، دستگیری مهاجرین آفریقایی و تجاوز به آنان توسط قاچاقچیان انسان و نیروهای مورد حمایت امارات و… روبه رو است.
باوجود مصادیق مختلف نقض سیستماتیک و جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه در یمن، ابعاد این فاجعه به طور گسترده منتشر نمی‌شود. عربستان سعودی و امارات متحده عربی از طریق دیپلماسی پترودلار مانع از اهتمام جدی شورای حقوق بشر سازمان ملل به پرونده حقوق بشری بحران یمن می‌شوند.
عربستان سعودی و امارات از طریق دیپلماسی پترودلار مانع از اهتمام جدی شورای حقوق بشر سازمان ملل به پرونده حقوق بشری بحران یمن شده‌انددر همین راستا حتی چندین سازمان بین المللی حقوق بشری به دستور شورای حقوق بشر سازمان ملل فعالیت حقوق بشری خود را پیرامون بحران یمن متوقف کرده‌اند. علاوه بر این، خبرنگاران برای تهیه گزارش‌های مستند و دقیق با چالش‌های مختلفی ازجمله بازداشت و شکنجه مواجه‌اند.
در این گزارش با پیش‌بینی این موضوع که در صورت استمرار جنگ یمن تا سال ۲۰۳۰، تعداد کشته شدگان به عدد یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خواهدرسید، پیشنهاد شده است: «برای کمک به پایان این بحران به اقداماتی چون برگزاری نشست‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی در سطح سران، ارسال کمک‌های بشردوستانه و خدمات پزشکی، تولید فیلم کوتاه برای جشنواره‌های بین‌المللی با موضوع وضعیت وخیم حقوق بشری در یمن، فعال‌سازی دیپلماسی رسانه‌ای در سطح بین‌المللی و فعال‌سازی دیپلماسی پارلمانی به منظور همراه کردن پارلمان‌های سایر کشورها در این زمینه اتخاذ شود.»
| مهمترین ابعاد و مصادیق نقض حقوق بشر در یمن | |
| ۱. قتل و کشتار | – دفتر هماهنگ‌کننده حقوق بشر سازمان ملل متحد: کشته‌شدگان جنگ یمن تا پایان سال۲۰۲۱ بیش از ۳۳۷ هزار نفر بوده است
– در صورت استمرار جنگ تا سال ۲۰۳۰، تعدادکشته‌شدگان به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خواهد رسید |
| ۲. قحطی | – بیش از ۲۰ میلیون یمنی در مضیقه غذا هستند، ۱۰ میلیون نفر نیز در آستانه قحطی و گرسنگی و ۶۵ هزار نفر درشرایط حاد گرسنگی و کمبود شدید غذا قرار دارند
– یک میلیون و ۸۰۰ هزار زن در معرض سوءتغذیه قرار دارند – ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار کودک سوءتغذیه دارند، از این میزان ۵۰۰ هزار کودک در خطر مرگ قرار گرفته‌اند |
| ۳. بیماری | – در حملات هوایی سعودی ۵۲۳ مرکز بهداشتی یمن تخریب، ۵۰ مرکز درمان تعطیل شده و ۱۰۰ خودروی اورژانس نابود شده است
– به علت کمبود آب آشامیدنی سالم تاکنون ۲۰۰ هزار مورد ابتلا به مالاریا، ۶ هزار مورد ابتلا به دیفتری، ۱۴ هزار و ۲۱۰ مورد ابتلا به هاری و ۵۷ هزار مبتلا به تب دنگی به ثبت رسیده است – ویروس کرونا که از سال ۲۰۱۹، در یمن شیوع گسترده داشته و میزان مرگ ومیر در این کشور چهار برابر میانگین جهانی است |
| ۴.آوارگی و نقض حقوق زنان و کودکان | – بیش از ۴ میلیون نفر بر اثر جنگ آواره شده‌اند که اغلب آنان زنان و کودکان هستند |
| ۵. محرومیت از تحصیل | – در۷ سال بحران یمن بیش از نیمی از مراکز آموزشی در این کشور (افزون بر ۲ هزار و ۸۰۰ مرکز آموزشی) مورد حملات هوایی قرار گرفته و دانش‌آموزان بسیاری کشته یا زخمی شدند و مانع از ادامه تحصیل هزاران دانش آموز دیگر شده است |
| ۶. بازداشت، تبعید و شکنجه | – بازداشت فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران از سال ۲۰۱۶ توسط شورای انتقالی جنوب مورد حمایت امارات انجام می‌شود .آنها در زندان‌های زیرزمینی غیررسمی در عدن و الجلاء درشدیدترین شرایط غیرانسانی و آزار و شکنجه هستند |
ائتلاف سعودی در باتلاق یمن
ائتلاف سعودی با وجود بمباران‌های پیاپی و کشتار مردم یمن تا به امروز در باتلاق یمن گرفتار آمده به طوری که نه راه پیش دارد و نه پس. این شکست زمانی آشکارتر شد که چند هفته پیش آنها از حمایت «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهوری مستعفی و فراری این کشور دست کشیدند و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی سرانجام در اولین ماه از هشتمین سال تجاوز به یمن، هادی و «محسن الاحمر» معاون وی را مجبور به کناره‌گیری و واگذاری اختیاراتشان به شورایی هفت نفره موسوم به «شورای رهبری ریاست جمهوری» کرد.
ائتلاف سعودی با وجود بمباران‌های پیاپی و کشتار مردم یمن تا به امروز در باتلاق یمن گرفتار آمده به طوری که نه راه پیش دارد و نه پساین در حالی است که عربستان به همراه امارات و بحرین و با کمک آمریکا و رژیم صهیونیستی در ششم فروردین سال ۱۳۹۴ ائتلافی را برای حمله به یمن تشکیل داد و تلاش کرد که رئیس جمهوری مستعفی و فراری این کشور را به قدرت بازگرداند اما در طول هفت سال گذشته و با وجود حملات همه جانبه و محاصره زمینی، دریایی و هوایی یمن به هیچ یک از اهداف تجاوزکارانه خود دست نیافت.
ضمن اینکه در این مدت با فرسایشی شدن جنگ، برخی همپیمانان سعودی از این ائتلاف خارج شدند و اختلاف بین اعضای ائتلاف بیش از پیش آشکار شد به عنوان نمونه امارات اکنون از یک همپیمان قدیمی به یک رقیب رو در روی ریاض در جنوب یمن تبدیل شده‌است. افزون بر آن، عربستان و امارات در حوزه خلیج فارس رقابت شدیدی را بر سر نفوذ در منطقه غرب آسیا و سایر مناطق جهان آغاز کرده‌اند؛ رقابتی که از شرق آسیا تا قاره آفریقا گستره آن است.
از نگاه ناظران، ترکیب شورای هفت نفره نشان می‌دهد که چرخش افراد منتخب این بار به نفع اماراتی‌ها است و حضور وابستگان امارات نسبت به وابستگان سعودی در شورا چهار به سه است. یعنی اینکه اگرچه بن‌سلمان کوشیده تا با کنار گذاشتن هادی از قدرت در جهت جلب نظر اماراتی‌ها عمل کند اما تنوع دیدگاه‌ها در شورای جدید، خود از این قابلیت برخوردار است که به اختلافات جدید و البته لاینحلی برای برون رفت سعودی از باتلاق یمن دامن بزند.
کارشناسان بر این باورند که انتخاب «رشاد محمد العلیمی» که از نزدیکان «علی عبدالله صالح» رئیس‌جمهور اسبق و سه دهه‌ای یمن و عضو برجسته حزب کنگره ملی یمن است، نشان می‌دهد بن‌سلمان و البته اماراتی‌ها می‌کوشند تا با بازگشتی حساب شده به شرایط قبل از انقلاب انصارالله، شانس خود را برای خروج از باتلاق یمن در هر قالبی مورد آزمایش قرار دهند.
از دیگر دلایل و نشانه‌های شکست ائتلاف عربی، شکننده بودن امنیت این کشورها در مقابل حملات انصارالله است. در حالی که یمنی‌ها در آغاز جنگ در سال ۹۴ عنوان ضعیف‌ترین ارتش عربی را داشتند، حالا با موشک ها و پهپادهای خود هر نقطه از عربستان را که بخواهند هدف قرار می‌دهند که حملات مکرر به تاسیسات غول نفتی «آرامکو» در این راستا قابل ارزیابی است و آخرین مورد آن به روزهای نخست همین ماه (فروردین) برمی‌گردد.
اکنون پس از گذر جنگ یمن از مرز هفت سالگی و ناکامی آشکار این ائتلاف، انتظار می‌رود که آل سعود و دیگر سرمداران ائتلاف با واقعیت کنار بیایند؛ موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز روز ۲۳ فروردین در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام به آن اشاره کردند و در توصیه‌ای دلسوزانه و خیرخواهانه به مسئولان سعودی گفتند: «چرا به جنگی که می دانید احتمال پیروزی در آن را ندارید ادامه می دهید؟ راهی پیدا کنید و خود را از این معرکه خارج کنید.»
علاوه براین نهادهای بین‌المللی حقوق بشری و کشورهای غربی که ادعاهای آنها گوش جهان را کر کرده تا کی می‌خواهند چشم خود را بر این همه فجایای انسانی بسته نگه دارند و گام عملی موثری برای پایان دادن به جنگی ظالمانه علیه ملتی مظلوم و بی‌دفاع نداشته باشند؟
