محدودیت‌های توافق هسته‌ای جدید

تهدید جمهوری‌خواهان به خروج از توافق در صورت پیروزی در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری، ریسک مشارکت و همکاری شرکت‌های آمریکایی و اروپایی با ایران را افزایش خواهد داد. ایران صرفاً منافعی کوتاه‌مدت در زمینه فروش آزادانه نفت و هم‌چنین دریافت اموال بلوکه‌شده و مبادلات بانکی خواهد داشت.

 تسلط جمهوری‌خواهان بر کنگره باعث خواهد شد حتی زودتر از انتخابات ریاست‌جمهوری، حیات توافق به خطر بیفتد. آنها می‌توانند با قوانین جدیدی با هدف «اعمال مجدد تحریم‌ها تحت عنوان تروریسم یا نقض حقوق بشر» مانع بهره‌مندی ایران از منافع توافق شوند. این مسأله روزنه گفتگوهای دیپلماتیک با ایران درباره سیاست‌های منطقه‌ای را نیز مسدود خواهد کرد.

نویسنده معتقد است نگرش دولت جدید ایران به گسترش ارتباطات با روسیه و چین و گرایش به اجرای ایده «اقتصاد مقاومتی» نیز احتمال گسترش همکاری‌های اقتصادی ایران با اروپا را کاهش خواهد داد. ولی روسیه به دلیل تحریم‌های ناشی از حمله به اوکراین و چین به دلیل احتیاط نسبت به بقای توافق و هم‌چنین مشکلات ساختاری اقتصاد ایران، بعید است بتوانند نقشی جدی‌تر از قبل در اقتصاد ایران ایفا کنند.

 دولت بایدن در ابتدا قصد داشت از احیای توافق به عنوان بستری برای مذاکرات آتی با ایران استفاده کند، اما اکنون چنین چشم‌اندازی وجود ندارد. فشار بر ایران برای توافق در دیگر موضوعات با هدف افزایش پایداری توافق هسته‌ای، نه‌تنها ایران را به میز مذاکره نخواهد آورد بلکه مقاومت تهران را افزایش خواهد داد.

 به نظر می‌رسد رویکرد ایران به حفظ توان‌مندی‌های برنامه هسته‌ای و دستاوردهای جدید به عنوان تضمین ذاتی توافق، اهمیت بسیاری دارد. حیات توافق وابسته به نگرانی طرف مقابل از تبعات ناشی از شکست و نابودی این توافق است.