چرا درخواست ضمانت روسیه از آمریکا به نفع ایران است؟/ مروری بر یک فرصت سوزی دیپلماتیک در زمان انعقاد برجام

گرفتن تضمین‌های معتبر یکی از اساسی‌ترین خواسته‌های ایران در مذاکرات وین و از جمله خطوط قرمزی است که نیل به «توافق خوب» را میسر می‌کند. اما نکته جالب توجه آنجا است که این موضع تنها از جانب ایران بیان نشده و روسیه و چین نیز بر روی آن تاکید دارند. در همین راستا سرگئی لاوروف در اعلام موضعی راهبردی اعلام کرد که آمریکا باید در در سه حوزه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و حتی نظامی تضمین ارائه دهد. همین راستا وزیر خارجه روسیه در کنفرانس خبری که در روزهای حساس مذاکرات برگزار شد گفت:

«باتوجه به اینکه تحریم های شدید غرب در مورد ایران هنوز تمام نشده است و با توجه به اینکه واشنگتن در این مساله نقش اصلی دارد، از دولت آمریکا خواستیم در سطح وزیر خارجه امریکا تضمین کتبی بدهد که در روند کنونی برجام (امضای سند برای اجرای آن) حقوق ما در سرمایه گذاری ها و همکاری های اقتصادی، فنی و نظامی و تجارت کامل با ایران ضایع نمی شود»

اما در حالی که این موضع کاملاً به نفع ایران گرفته شده و می‌تواند طرف غربی و آمریکا را برای دادن امتیازهای مهم برای توافق مطلوب تحت فشار قرار دهد، برخی رسانه‌های داخلی با بازنشر خبر رویترز نوشتند که:

یک مقام ارشد ایرانی روز شنبه درخواست روسیه برای تضمین کتبی آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌های مسکو به همکاری مسکو با تهران لطمه نزند، برای مذاکرات احیای برجام “سازنده” نیست.

البته این موضع عجیب بعدتر توسط رسانه دولتی ایرنا تکذیب شد و نگارنده نیز امیدوار است که خبرهایی از این دست که صراحتاً برخلاف امنیت ملی است، توسط برخی اعضای مذاکره کننده ایران که از قضا، عضو تیم مذاکره کننده دولت قبل و از حامیان پروپاقرص برجام نیز هستند، منتشر نشده باشد.

اما از سوی دیگر درز این اخبار دروغ و ترویج خط خبری اشتباه بر علیه روسیه، یادآور روزهای منتهی به برجام است که علی رغم درخواست چین و روسیه برای لغو تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی، تیم مذاکره کننده ایرانی خود بر ادامه این تحریم‌ها به مدت 5 و 8 سال تاکید کرد. بازخوانی مجدد این داستان خالی از لطف نیست.

ماجرای تحریم تسلیحاتی: چین و روسیه مخالف تداوم تحریم‌ها، تیم ایران موافق!

در روزهای پایانی مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام، چین و روسیه با ارائه طرحی آماده لغو تحریم‌های موشکی و تسلیحاتی به‌طور کامل بودند؛ اما تیم ایرانی خود پذیرفت که تحریم‌های مذکور 8 و 5 سال ادامه یابد. این موضوع توسط مذاکره کنندگان روسی و آمریکا به کررات اشاره شده است. در همین راستا لاوروف وزیر خارجه روسیه در این باره  می‌گوید:

«ما و چین می‌خواستیم تحریمهای تسلیحاتی لغو شود، اما با وجود حمایت ما، خود تیم ایرانی موافقت کردند که تحریم‌ها تا ۵ سال ادامه یابد. »

این موضوع تنها از زبان وزیر خارجه روسیه طرح نشد و حتی وندی شرمن مذاکره کننده ارشد آمریکایی نیز بعدتر در گفت‌وگو با راشن مترس در این‌باره می‌گوید:

«روسیه و چین معتقد بودند که قطعنامه صرفا باید توافق را تائید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آن‌ها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند. اما آن‌ها متوجهه شدند که بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم. »

«سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه و مذاکره کننده ارشد روسیه در توافق هسته ای ایران با پنج به علاوه یک، نیز در این باره می‌گوید:

«این موضوعی پنهان نیست که روسیه طی مذاکرات هسته‌ای حامی رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران در زودترین موعد ممکن بود، ما حتی در مقاطعی پیشنهادهایی را تدوین کردیم که براساس آن تحریم تسلیحاتی یک ماه پس از اجرای برجام رفع شود، اما نتیجه متفاوت بود.»

بنابراین متاسفانه در یک اقدامی عجیب، تیم مذاکره کننده وقت ایران شامل آقایان دکتر ظریف و عراقچی، به جای موافقت و همراهی با روسیه و چین برای لغو تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی، با برداشته شدن این تحریم‌ها مخالفت کردند تا تداوم این تحریم‌ها به مدت 5 و 8 سال ثمره عقب‌نشینی تیم مذاکره کننده دولت یازدهم باشد.

اما در حال حاضر تیم مذاکره کننده ایرانی نباید اشتباه سال 1394 را مجدداً تکرار کند. باید از این فرصت حداکثر استفاده را کند تا با ایجاد اتحاد با چین و روسیه برای اخذ تضمین‌های معتبر و کتبی از آمریکا و سه کشور اروپایی اقدام نمایند تا در متن نهایی توافق درج شود.

این اقدام می‌تواند تحریم‌های غرب را ضعیف‌تر از گذشته کند و دیوار تحریم‌ها را فرو بپاشد. از همین استفاده حداکثری از توافق حداقلی برجام با موضع وزیر خارجه روسیه بیشتر در دسترس خواهد بود.