شورش علیه زبان فارسی!

اخیرا با به میان آمدن پای برخی رسانه‌های خارجی، اختلاف نظرهایی درخصوص قیاس زبان فارسی با زبان‌های بومی و قومی که پیش‌تر نیز گاهی موجب شکل‌گیری بحث‌هایی می‌شد، شکلی دیگر گرفت و موجب ترند شدن هشتگ‌هایی همچون «منوفارسی» شد. ماجرا از این قرار بود که صفحه العربیه فارسی در توییتر مدتی پیش لینک کارزاری توییتری با عنوان «رنج به دلیل زبان مادری با هشتگ #منوفارسی» را به اشتراک گذاشت و پس از این خاکستر ماجرایی کهنه بار دیگر شعله‌ور شد. از همین‌جا بود که واکنش‌ها آغاز شد و بحث‌ها شدت گرفت. در عین حال، چیزی نگذشت که پای بی‌بی‌سی فارسی هم به ماجرا باز شد.

در پی این ماجرا، اسماعیل آذر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص اظهارنظرهایی مبنی بر مانع دانستن زبان فارسی برای زبان‌های قومی و بحث‌هایی که در این زمینه ایجاد می‌شود، اظهار کرد: یکی از خسارت‌هایی که هر انسان در طول تاریخ می‌برد، این است که تاریخ روزگار پیش از خود را مطالعه نمی‌کند. کافی است که تاریخ ایجاد کمپانی هند شرقی در هندوستان توسط انگلیسی‌ها را مطالعه کنیم که حدود ۲۰۰ نفر از ملکه جواز می‌گیرند تا شرکتی را در هندوستان باز کنند و خرید و فروش ادویه داشته باشند، چرا که دریانوردان از فلفل و ادویه‌ها روی آب بیشتر استفاده می‌کردند و ادویه بسیار گران شده بود. کار خودشان را با این درخواست به عنوان یک شرکت در سال ۱۶۰۰ (میلادی) در هندوستان آغاز کردند ولی ۲۰۰ سال بعد، زبان مردم هندوستان که پارسی بود، به انگلیسی تبدیل شد.

او افزود: اگرچه زبان مادری پادشاهان سلسله بابریان ترکی بود اما آن‌ها عشاق زبان پارسی بودند و این زبان را به عنوان زبان رسمی اعلام کرده بودند و بر آن اصرار داشتند اما انگلیسی‌ها همه این‌ها را زیرپا گذاشتند و این تلاش‌ها را ساقط کردند و زبان فارسی را که زبان ارتباط میان مردم هندوستان بود، به زبان انگلیسی مبدل کردند.

آذر در ادامه بیان کرد: رهبر فرزانه دراین‌باره سخنی دقیق دارند که زبان فارسی میراث فرهنگی ما است، این میراث اگر سستی پذیرفت، می‌تواند مصیبت‌های بزرگی را برای مردم ایران در پی داشته باشد. به همین دلیل است که هر نکته‌ای را مخصوصا از طریق انگلیس یا کشورهای دیگر می‌شنویم، و روی زبان ما دست می‌گذارند، بدون تردید از روی اغراض ثانوی است و باید نسبت به حرف‌های آن‌ها هوشیار باشیم.

این مدرس زبان و ادبیات فارسی همچنین به مسئله «روز زبان مادری» اشاره کرد و گفت: این‌ها روزی را به عنوان روز زبان مادری تعیین کرده‌اند. زبان مادری ما فارسی است. کشور ما ایران است و اقوام فراوانی داریم، هر قومی نیز زبان خودش را دارد و ما برای این زبان‌ها احترام فراوان قائل هستیم. اما در مجموع، زبان رسمی کشور فارسی است. من نه در مسائل سیاسی هوشمندی دارم؛ نه هیچ اطلاعات و تحصیلی. بنابراین، نمی‌خواهم درباره آن‌چه در حیطه کار من نیست، صحبت کنم، چون کسانی هستند که دراین‌باره از من بهتر می‌دانند و خوش‌تر سخن می‌گویند. ولی درمورد زبان پارسی به شما بگویم، باید در برابر هر چیزی که حرمت زبان فارسی را بشکند، یا هر چیزی که در تخفیف و تحقیر زبان فارسی از دیگری استشمام می‌شود، محکم بایستیم.

اسماعیل آذر در عین حال بیان کرد: هیچ‌گاه کسی نمی‌تواند بگوید که مولوی از آن ترک‌هاست چون زبان او پارسی است. بگذارید همه بگویند متعلق به آن‌ها است. این‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کند، چون اساس کار مولوی، زبان فارسی است. درمورد نظامی گنجوی هم همین‌طور است؛ از «هفت‌پیکر» گرفته تا «خسرو و شیرین» و «اسکندرنامه»، شعرهای او همه به زبان پارسی است. حالا بگویند او ترک بوده، بگذارید آن‌ها هم دل‌خوش باشند. اگرچه آدم‌های بزرگ هیچ‌گاه نمی‌توانند در یک جغرافیا محدود باشند. به همین دلیل است که هر کسی می‌خواهد بگوید این افراد بزرگ از آن آن‌هاست و این‌گونه بزرگی خودشان را به تعالی برسانند ولی این هیچ‌گاه مقدور نخواهد بود.

او سپس با بیان این‌که شکسپیر اهل لندن است، اما همه دنیا از شعر او استفاده می‌کنند، گفت: در قرن نوزدهم، وقتی پای شکسپیر به فرانسه رسید و ترجمه‌ها آغاز شد، غنی‌ترین فیلسوفان آن روزگار که خودشان را در خطر می‌دیدند، از این‌که فراموش شوند و نام شکسپیر جایگزین شود، نگران بودند و برای همین شروع به تخریب شکسپیر و زبان انگلیسی کردند. برای این‌که می‌دانستند اگر شکسپیر در آن‌جا حضور پیدا کند، آن‌ها کم‌رنگ می‌شوند. این مسائل در مورد زبان وجود دارد، ولی مهم این است که ما بدانیم زبان رسمی جمهوری اسلامی ایران زبان پارسی است؛ ضمن این‌که زبان‌های محلی هم کار خودشان را می‌کنند. مثلا من زبان آذری را دوست دارم و معلم گرفته‌ام تا این زبان را یاد بگیرم. اما این چیزی نیست که بتواند نقش زبان فارسی را کمرنگ کند. اما غرب و افراد معاند روی این نقطه دست می‌گذارند که زبان‌های دیگر را علیه زبان فارسی بشورانند. اگرچه هزار سال است که هیچ‌کس نتوانسته در زبان فارسی تغییر ایجاد کند. در حالی‌که انگلیسی‌های امروز زبان ۲۰۰ سال پیش خودشان را نمی‌فهمند. پدر شعر انگلیسی جفری چاوسر است، اما اگر امروزه یک انگلیسی‌زبان می‌خواهد بداند پدرش چه می‌گوید، باید زبان پدری‌اش را برای او ترجمه کنند. ولی در زبان فارسی، با این‌که رودکی سمرقندی ۳۰۰ سال قبل از چاوسر بوده و پدر زبان فارسی است، امروز به راحتی می‌توانیم بفهمیم او چه می‌گوید.