دلیل سفر ناگهانی گروسی به ایران؛ چه اتفاقی در راه است؟

سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که مدیرکل آژانس روز شنبه هفته آینده به تهران سفر خواهد کرد. بر این اساس رافائل گروسی قرار است روز شنبه به تهران سفر و با مقامات ارشد ایران دیدار کند. گروسی همچنین یک کنفرانس خبری درباره بازگشتش به وین برگزار خواهد کرد.

 مذاکرات میان ایران و آژانس در طول ۱۰ روز گذشته بسیار سخت و پرچالش بوده، اما حفظ روابط حرفه‌ای و همکاری مستمر میان سازمان انرژی اتمی کشورمان با آژانس در ایام اخیر در کنار ابتکارات و خلاقیت‌های سازنده دو طرف، کمک شایان توجهی به تداوم مفاهمه میان ایران و آژانس کرده است.

موضوعات پادمانی جاری میان ایران و آژانس به یکی از اصلی‌ترین عوامل کندی روند مذاکرات وین مبدل شده و اگر سفر گروسی به تهران بتواند در دستیابی به نقشه راه مشترک برای حل و فصل موضوعات پادمانی جاری میان ایران و آزانس کمک نماید می‌توان به رفع یکی از موانع مهم حصول توافق در مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین امیدوار بود.

در همین حال خبرگزاری فرانسه به گزارشی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست یافته که براساس آن ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ۱۵ برابر بیش از حد توافق شده در برجام است.

براساس این گزارش، تخمین زده می‌شود که ایران تا نیمه ماه فوریه (حدود ۲۰ روز پیش) میزان هگزافلوراید اورانیوم (UF۶) خود را به ۳۱۹۷.۱ کیلوگرم رسانده باشد. این در حالی است که ایران در ماه نوامبر تنها ۲۴۸۹.۷ کیلوگرم از این ماده را ذخیره کرده بود. براساس توافق اتمی سال ۲۰۱۵موسوم به برجام، ایران حداکثر می‌تواند ۳۰۰ کیلوگرم از این ماده مورد استفاده در غنی‌سازی اورانیوم را در اختیار داشته باشد.

تاثیرات سفر گروسی بر روی پرونده‌ای هسته‌ای ایران
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران را از دو جنبه می‌توان مورد ارزیابی قرار داد، گفت: با توجه به اینکه مذاکرات وین در انتهای مسیر قرار دارد، این سفر از اهمیت به سزایی برخوردار است، زیرا تا زمانی که آژانس گزارش فنی مثبت خود در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به شورای حکام و اعضای برجام ارائه ندهد، امضای توافق نمی‌تواند صورت گیرد.

وی افزود: انجام بازرسی از چهار سایت تورقوزآباد، آباده، کردستان و یک سایت دیگر موضوعی است که در مورد ابعاد نظامی پرونده هسته‌ای ایران از سوی اعضای برجام مطرح است، آژانس باید در این زمینه گزارش خود را ارائه دهد، از سوی دیگر بررسی دوربین‌های سایت‌های هسته‌ای و قرار گرفتن تصویر به دست بازرسان، دیگر موضوعی است که گروسی در تهران، بر سر آن‌ها مذاکره خواهد کرد.

بیگدلی افزود: بر اساس قانون راهبردی مجلس بازرسان آژانس حق دسترسی به تصاویر را ندارد، اما به هر حال با توجه به مذاکرات انجام شده و حضور رئیس سازمان انرژی اتمی نیز وین، به نظر می‌رسد در مذاکرات بین اسلامی و گروسی این موضوعات نیز مرتفع شود، اگر این موضوعات بین دو طرف حل و فصل شود، می‌توان به احیای برجام امیدوار بود.

این استاد دانشگاه اضافه‌کرد: اما اگر ایران در سفر مدیرکل آژانس مقداری ممانعت ایجاد کند و دسترسی به تصاویر دوربین‌ها و یا اطلاعات سایت‌های مشکوک از نظر غربی‌ها را ندهد، این موضوع باعث می‌شود که گروسی گزارش خود را طور دیگری بنویسد که این موضوع می‌تواند دردسر آفرین باشد، بنابراین می‌توان گفت سفر گروسی به ایران، در باز شدن مهم‌ترین گره مذاکرات بسیار مهم است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به اینکه آمریکا با خروج سپاه و برخی از بنیاد‌های اقتصادی از فهرست تحریم‌ها موافقت کرده، این موضوع شرایط را برای توافق فراهم خواهد کرد و تیم مذاکره کننده و همچنین دولت می‌توانند برای رفع تحریم‌ها صدای دلواپسان را خاموش کنند، بنابراین با توجه به شرایط حاضر به نظر می‌رسد هم ایران و هم دولت بایدن در نهایت به سمت توافق حرکت کنند.

بیگدلی با اشاره به اینکه وضعیت تورقوزآباد در احیای برجام بسیار مهم است، خاطر نشان کرد: بررسی بازرسان آژانس از این محل بسیار مهم است، از سوی دیگر آمریکا با رفع تمامی تحریم‌های ذیل برجام و برخی تحریم‌هایی که در بالا به آن اشاره شد امتیازاتی به ایران داده و در قبال در مقابل ایران نیز سطح غنی‌سازی را به زیر ۵ درصد کاهش خواهد داد، این‌ها توافقاتی است که در گام اول بر سر آن تفاهم خواهد شد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه دو موضوع باقیمانده و حل نشده در برجام هنوز تعیین تکلیف نشده است، بیان کرد: سرنوشت سانتریفیوژ‌های آی‌آر ۶ ایران تاکنون مشخص نیست، در این رابطه تهران خواستار آن است که این سانتریفیوژ‌ها در کشورمان و زیر نظر نظارت آژانس لاک و مهر شود، که طرف غربی هنوز با این مسئله موافقت نکرده است.

بیگدلی بیان کرد: همچنین مواد غنی‌سازی شده ۶۰ و ۹۰ درصد ایران که قرار بود به روسیه فرستاده شود، با توجه به بحران اوکراین و حمله روسیه به این کشور نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، این موضوع نیز باید تعیین تکلیف شود، اگر این دو مشکل بین طرفین حل‌وفصل شود و گزارش آژانس در مورد ابعاد پرونده هسته‌ای ایران و نظارت بر سایت‌های هسته‌ای مثبت باشد، می‌توان گفت که در نهایت پرونده مذاکرات مختومه خواهد شد و دو طرف به یک توافق دست پیدا می‌کنند.