خودتحریمی تیم زنگنه علیه کشور شکسته شد/ گام بلند وزارت نفت در توسعه پتروپالایشگاه‌ها

تحریم بنزین یکی از ابزارهای دشمن در برابر ایران بود. ابزاری که با خودکفایی کشور در تولید بنزین از دست دشمن خارج شد اما در سال های اخیر به دلیل بی توجهی به زیرساخت های آن با مشکلاتی مواجه شده است. مشکلاتی که اگر رفع نشود بار دیگر کشور با چالش بنزین روبه رو خواهد شد. جالب آنکه در تمام طول مدت دولت روحانی هیچ پتروپالایشگاهی ساخته نشد و حتی با از دسترس خارج کردن کارت های سوخت مصرف بنزین کشور به سرعت افزایش پیدا کرد.

یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب از دولت روحانی همواره تاکید بر عدم خام فروشی نفت به عنوان یکی از موانع خودکفایی و تاکید بر ساخت پالایشگاه در کشور بود. اما بیژن زنگنه در دوران وزارت خود همواره با بهانه‌های نظیر آلودگی زیست محیطی در حال مذمت پالایشگاه سازی بوده است. او درحالی مدعی بود پالایشگاه سازی صرفه اقتصادی ندارد که بسیاری از کشورهای دنیا با توجه به سودآوری بالای پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها به سمت توسعه این صنعت حرکت میکردند. غفلت زنگنه از توسعه صنعت پالایش در کشور سبب شد که راهکارهای مجلس جهت تامین مالی و پیشنهاد قرارگاه سازندگی خاتم برای ساخت و توسعه پالایشگاه ها نیز عملا راه به جایی نبرد.

تاکید زنگنه بر خام فروشی نفت بود. زنگنه در توجیه این اشتباه راهبردی، از جایگاه ایران به عنوان صادرکننده نفت خام سخن میگفت. آن هم در شرایطی که تحریم خرید نفت ایران همواره در دستور کار آمریکا قرار داشته و در آن بازه ایران حتی بین ده کشور صادرکننده نفت نیز قرار نداشت. با این حساب به جرات میتوان گفت سیاست های دوران زنگنه باعث شد که به راحتی تحریم‌های نفتی اثرگذار شود.

اما چرا ساخت پالایشگاه ها اهمیت دارد؟

 پیش‌بینی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی حاکی از صعودی بودن سرانه مصرف بنزین و رسیدن مصرف روزانه آن تا 100میلیون لیتر در نوروز امسال است. ایجاد پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت 300هزار بشکه که این روزها منتظر تصویب در لایحه بودجه 1401 میباشد میتواند به تنهایی بالغ بر 5000تُن بنزین را روزانه وارد چرخه توزیع و صادرات کشور کند.

این پتروپالایشگاه تنها یکی از 42 طرح پالایشی تعریف شده در کشور است که در دوران تصدی بیژن زنگنه بر کرسی وزارت نفت به سرانجام نرسیده اند. ازاین تعداد 25 طرح برای احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه نفتی، 5 طرح برای احداث پالایشگاه میعانات گازی و 12 طرح هم مربوط به پروژه‌های بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود است.

طرح پیشگامان سیراف از جمله دیگر این طرح‌هاست که شامل 8 پالایشگاه بوده و همزمان با شروع تکمیل فازهای پارس جنوبی در خردادماه سال ١٣٩۴ عملیات اجرایی آن با هدف پرهیز از خام فروشی ماده ارزشمند میعانات گازی، برداشت حداکثری گاز از میدان مشترک پارس جنوبی و البته خنثی کردن تحریم میعانات گازی آغاز شد اما وجود مشکلاتی از جمله ایرادات اساسی در طرح اولیه وزارت نفت، ناتوانی در تامین مالی و نگاه غرب محور متصدیان امر باعث شد که چند سال زمان شروع این طرح به تاخیر بیافتد. طرحی که پیش‌بینی میشود ساخت و بهره‌برداری از آن سالانه 19.6میلیون تن (حدود 22 درصد) به ظرفیت پالایشی کشور اضافه کرده و ظرفیت تامین خوراک مایع پتروشیمی‌های کشور 130 درصد افزایش ‌یابد. همچنین درآمد ناخالص سالانه حاصل از فروش محصولات پالایشگاه‌های سیراف حدود 13 میلیارد دلار در سال برآورد شده‌است.

حالا با چرخش گفتمانی کشور و توجه به ظرفیت‌های داخلی امیدها نسبت به اصلاح رویه پرخسارت گذشته بیشتر شده است.