چرا حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران، اوضاع منطقه را برای تل آویو بعرنج‌تر می‌کند؟ / نتایج شبیه‌سازی حمله، با تمرکز بر ۳ سناریو؛ ایران، عربستان، آمریکا، چین و روسیه هریک چه واکنشی نشان می‌دهند؟

 در حالی که مذاکرات بین قدرت‌های جهانی و ایران در وین ادامه دارد و بنا بر گزارش‌ها همانطور که مکرراً گفته شده است، وارد «مرحله نهایی» خود می‌شود، بسیاری در خاورمیانه و همچنین در واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی نفس خود را حبس کرده‌اند تا ببینند آیا بازگشت به یک توافق هسته‌ای امکان پذیر است یا خیر. اسرائیل طبیعتاً تحولات را از نزدیک دنبال می‌کند.

در ادامه این مطلب آمده است: نخست وزیر نفتالی بنت، با اکراه در مورد پذیرفتن این واقعیت که تقریباً توافقی با ایران در راه است، اخیراً گفت که این موضوع به توانایی اسرائیل برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران آسیب می‌زند. او روز سه شنبه در بحرین هشدار داد که توافق جدید یک اشتباه استراتژیک است که به تهران اجازه می‌دهد توانمندی‌های هسته‌ای خود را حفظ کند و صد‌ها میلیارد دلار برای حفظ مکانیسم تروریسم خود به دست آورد.

با این حال، اگر مذاکرات در وین به نتیجه نرسد و ایران آزاد باشد که برنامه هسته‌ای خود را علاوه بر فعالیت‌های بدخیم منطقه‌ای موجود، از جمله اقدام علیه اهداف اسرائیل دنبال کند، چشم‌انداز حمله اسرائیل به ایران بسیار بیشتر می‌شود.

اسرائیل با نگرانی از این که توافق با ایران نتواند این کشور را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد، از قبل آمادگی خود را برای حمله به ایران در صورت لزوم اعلام کرده است.

بنت در سخنرانی تحلیف خود به عنوان نخست وزیر سال گذشته بدون ابهام گفت: اسرائیل اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای مجهز شود. اسرائیل طرف توافق نیست و آزادی عمل کامل خود را حفظ خواهد کرد. تل آویو به تضمین آزادی کامل عملیات خود در هر مکان و در هر زمان، بدون هیچ محدودیتی ادامه خواهد داد. تومر بار، فرمانده جدید نیروی هوایی اسرائیل گفت که نیروی هوایی آماده حمله به ایران در نزدیکترین زمان ممکن است.

اگر چنین حمله‌ای واقعاً انجام شود، مهم‌ترین رویداد منطقه‌ای خاورمیانه در سال‌های اخیر خواهد بود که پیامد‌های راهبردی بالقوه نه تنها برای اسرائیل و ایران، بلکه برای دیگر بازیگران منطقه‌ای مانند عربستان سعودی، چین، روسیه و ایالات متحده خواهد داشت. به راستی اگر اسرائیل واقعاً تل آویو به ایران حمله کند، همانطور که مقامات اسرائیلی به طور فزاینده‌ای مطرح کرده اند که ممکن است این اتفاق بیفتد، این موضوع چه تأثیری بر خاورمیانه خواهد داشت؟ بعد از آن منطقه چگونه خواهد بود؟

این سؤالات ممکن است اکنون فرضی باشند، اما می‌توانند در آینده‌ی نزدیک به واقعیت تبدیل شوند. برای پاسخ به آنها، ویکی‌استرات، یک شرکت مشاوره ای، شبیه‌سازی یک هفته‌ای را در پایان ژانویه، در حالی که مذاکرات در وین در حال انجام بود، اجرا کرد.

برای بررسی چگونگی تأثیر حمله اسرائیل بر ثبات منطقه، شبیه‌سازی بر روی پنج بازیگری متمرکز شد که مهم‌ترین بازیگران در منطقه خلیج فارس به شمار می‌روند. ایران، عربستان سعودی، ایالات متحده، چین و روسیه این کشور‌ها هستند. این شبیه سازی شامل ۳۱ کارشناس از ۱۳ کشور بود و بر سه سناریو تمرکز داشت. حمله موفقیت آمیز اسرائیل به ایران، حمله شکست خورده و حمله نیمه موفق.

بحث‌ها در این شبیه‌سازی چندین بینش کلیدی را ایجاد کرد که ناظران تحولات منطقه ممکن است بخواهند در هنگام تلاش برای درک خاورمیانه در چند سال آینده، آن‌ها را در ذهن داشته باشند.

ابتدا، کارشناسان استدلال کردند که در سال‌های پس از حمله نظامی اسرائیل (صرف نظر از نتایج آن)، خاورمیانه وارد مرحله اشاعه هسته‌ای می‌شود که نه تنها اسرائیل، بلکه ایران و احتمالاً عربستان سعودی را نیز شامل می‌شود. حمله اسرائیل، ایران را برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای جسورتر می‌کند و مقامات تهران این تسلیحات را مانند کره شمالی به‌عنوان تضمینی در برابر حملات آینده در نظر می‌گیرند.

عربستان سعودی نیز به نوبه خود، از ترس تلافی جویانه هسته‌ای ایران علیه خود، به دنبال توسعه برنامه هسته‌ای اش خواهد بود. این نتیجه بر اساس ارزیابی شرکت‌کنندگان در شبیه سازی به دست می‌آید که معتقدند حمله نافرجام اسرائیل، رهبری عربستان را به سمت پیشبرد هرچه سریع‌تر برنامه هسته‌ای خود سوق می‌دهد.

یک حمله موفقیت‌آمیز نیز می‌تواند به عنوان کاتالیزوری برای برنامه هسته‌ای عربستان عمل کند و تصمیم‌گیرندگان سعودی و در درجه اول، ولیعهد محمد بن سلمان را تشویق کند تا از این حمله استفاده بهره ببرند و مانند ایران برنامه‌ی هسته‌ای خود را سامان دهند؛ بنابراین حتی اگر حمله اسرائیل بتواند برخی یا بیشتر تأسیسات هسته‌ای ایران را نابود کند، چنین اقدامی خاورمیانه را خطرناک‌تر و بی ثبات‌تر می‌کند.

در حالی که ایران تلاش خواهد کرد پس از حمله اسرائیل، شرایط خود را بهبود ببخشد، کارشناسان ارزیابی می‌کنند که روسیه و چین با ارائه قابلیت‌های دفاعی پیشرفته به تهران برای ایفای نقش فعال‌تر در دفاع از این کشور به آن نزدیک خواهند شد. از آنجایی که هر دو قدرت حملات را فرصتی برای افزایش نفوذ منطقه‌ای خود می‌بینند (روسیه به دلایل سیاسی، چین به دلایل اقتصادی)، دست به عمل می‌زنند و به ایران کمک خواهند کرد.

با این حال، از آنجایی که روسیه و چین در جلوگیری از تشدید بیشتر تنش در منطقه منافع مشترک دارند و نمی‌خواهند شاهد یک ایران هسته‌ای باشند، کارشناسان ارزیابی کردند که هیچ یک از این کشور‌ها کمکی به ایران برای بازگرداندن برنامه هسته‌ای‌اش ارائه نخواهد کرد.

جای تعجب نیست که حمله اسرائیل بر سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه نیز تأثیر می‌گذارد. کارشناسان استدلال کردند که حمله اسرائیل، ایالات متحده را مجبور می‌کند تا حضور نظامی خود را در منطقه، حداقل در کوتاه مدت، افزایش دهد.

حال سوال اینجاست که حمله اسرائیل به ایران چه تأثیری بر تل آویو خواهد داشت؟ حمله موفقیت آمیز می‌تواند به عادی سازی روابط عربستان-اسرائیل منجر شود. برخی از کارشناسان استدلال کردند که حمله موفقیت آمیز اسرائیل ممکن است باعث شود محمد بن سلمان، پادشاه وقت، روابط خود را با اسرائیل عادی کند.

با این حال، یک حمله ناموفق می‌تواند تأثیر منفی بر موقعیت منطقه‌ای اسرائیل داشته باشد، زیرا اسرائیل جایگاه خود را به عنوان یک شریک قوی برای کشور‌های خلیج فارس در امور امنیتی و یک شریک حیاتی برای مقابله با ایران از دست می‌دهد. کارشناسان ارزیابی کردند که اگر اسرائیل در مقابله با ایران شکست بخورد و تاسیسات هسته‌ای اش تخریب شود، عربستان سعودی تمایل کمتری برای تعامل با تل آویو خواهد داشت.

از آنجایی که تنش‌ها با ایران همچنان بالاست و به نظر می‌رسد مذاکرات وین بین ایالات متحده و ایران به سمت نوعی توافق پیش می‌رود، اسرائیل به طور فزاینده‌ای آمادگی خود را برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران اعلام کرده است. با این حال، حتی اگر اسرائیل بتواند چنین حمله‌ای را انجام دهد و برخی از سایت‌های هسته‌ای ایران را نابود کند، نمی‌تواند برنامه هسته‌ای تهران را به طور کامل از بین ببرد.

مهمتر از آن، شبیه سازی نشان داد که چنین اقدامی می‌تواند به پیچیدگی بیشتر امور در خاورمیانه منجر شود. کشور‌های بیشتری نیاز به توسعه تسلیحات هسته‌ای خود را احساس می‌کنند، روسیه به‌شدت در منطقه (علاوه بر حضور نظامی موجود در سوریه) دخالت خواهد کرد و ایالات متحده علی‌رغم تلاشش برای عقب‌نشینی از منطقه، مجبور خواهد شد که همچنان در این منطقه به لحاظ نظامی درگیر باشد.

بنابراین، حمله اسرائیل به ایران به جای پایان دادن به تهدید ایران هسته ای، می‌تواند دری را به روی مرحله جدید و مخاطره آمیزی در ژئوپلیتیک خاورمیانه باز کند.