شواری آتلانتیک، اندیشکده آمریکایی گزارش میدهد؛ یک سال پس از سقوط بشار اسد، سوریه وارد مرحلهای شده که میتواند یا به نخستین نمونه موفق بازسازی سیاسی–اقتصادی در نظم جدید خاورمیانه بدل شود، یا مجدداً به کانون افراطگرایی و بیثباتی منطقهای بازگردد. به قدرت رسیدن احمد الشرع در کنار لغو تحریمهای آمریکا و سرمایهگذاری سنگین عربستان سعودی، پنجرهای کوتاه و شکننده برای تثبیت کشور ایجاد کرده است.
منطق حمایت بازیگران اصلی
حمایت آمریکا، عربستان و ترکیه از دولت جدید سوریه نه بر اساس اعتماد کامل، بلکه مبتنی بر محاسبه نبودِ گزینه جایگزین است. احمد الشرع—در حال حاضر تنها بازیگری است که هم کنترل میدانی دارد و هم آمادگی تعامل با نظم بینالمللی را نشان دادهاست. راهبرد مسلط، «مدیریت ریسک» بهجای «حذف ریسک» است.
نقش عربستان سعودی
برای ریاض، سوریه یک پرونده حاشیهای نیست، بلکه قطعهای کلیدی در پروژه ایجاد یک کمربند اقتصادی–امنیتی عربی از خلیج فارس تا مدیترانه است. هدف اصلی، جلوگیری از بازتولید نفوذ ایران، قطع کریدورهای نیابتی و مهار افراطگرایی سنی و شیعی بهصورت همزمان است. سرمایهگذاری بیش از شش میلیارد دلار و فعالسازی مجدد نهادهای مالی بینالمللی نشاندهنده فوریت و جدیت این راهبرد است.
ریسکهای اصلی
1.
امنیتی:
o تداوم تهدید داعش و سایر گروههای مسلح
o خطر ترور رهبران دولت جدید
o عدم انسجام کامل نیروهای امنیتی
2.
منطقهای:
o بدبینی شدید اسرائیل و تداوم حملات نظامی
o احتمال تشدید اصطکاک میان واشنگتن و تلآویو
o خطر کشیده شدن سوریه به تنشهای نیابتی جدید
3.
داخلی:
o فروپاشی زیرساختها و بحران انرژی
o فقر گسترده و وابستگی اکثریت جمعیت به کمکهای انسانی
o فرسایش سریع سرمایه اجتماعی در صورت تأخیر در بهبود معیشت
ارزیابی رهبری احمد الشرع
الشرع در سطح گفتمانی، تعهد به حاکمیت قانون، مشارکت اقلیتها، گذار سیاسی و انتخابات را اعلامکرده است. سابقه او اعتمادآفرین نیست، اما انعطافپذیری بالا و توانایی تغییر نقش، میتواند به مزیت تبدیل شود، مشروط به اینکه حمایت خارجی سریعاً به نهادسازی داخلی و کنترل بازیگران مسلح ترجمه شود.
