در بخش نخست، نگاهی داشتیم به تحلیل شماری از رسانه‌های آمریکایی و روسی از پشت پرده وقایع قزاقستان و چگونگی شروع بحران و در بخش دوم، به تحلیل دیگر رسانه‌های غربی از نقش «بنیاد سوروس» برای انقلاب رنگی در قزاقستان، پرداختیم. در بخش سوم مقصد بعدی احتمالی انقلاب رنگی در آسیای‌میانه مورد بررسی قرار گرفت و در بخش چهارم و پایانی استاد دانشگاه تولسای آمریکا دلایل شکست انقلاب رنگی در قزاقستان را برشمرد.
قزاقستان از روزهای نخست سال ۲۰۲۲ شاهد تنش‌های داخلی شدیدی شد. بهانه ابتدایی اعتراضات سراسری مردم علیه دولت این کشور، افزایش قیمت سوخت بود و به تدریج خواسته‌های سیاسی و مدنی بیشتری مورد توجه مخالفان قرار گرفت و بر شدت ناآرامی‌ها افزوده شد.
گذشته از عوامل داخلی اولیه که بروز بحران در این کشور را باعث شد اما رویکرد کشورها و قدرت‌های خارجی به مسائل این کشور قابل توجه و متضاد بود. از یک سو دولت‌های غربی ضمن حمایت سیاسی از اعتراضات، با مداخلات، اظهارات و حتی حمایت‌های مالی از مخالفان بر آتش ناآرامی‌ها افزودند و در طرف مقابل روسیه و چین خواستار آرامش و برقراری نظم و امنیت در این کشور می‌شدند.
گروه پژوهش ایرنا گفت وگویی را با «جرمی کوزماروف» ترتیب داده است. این استاد تاریخ در «دانشگاه تولسا» (Tulsa) آمریکا و نویسنده چهار کتاب گوناگون در مورد سیاست خارجی ایالات متحده اعتقاد دارد، تحولات اخیر در قزاقستان بخشی از دسیسه‌های واشنگتن برای راه‌اندازی یک انقلاب رنگین بود تا از این طریق فشار بر روسیه و چین را بیشتر کند.
سردبیر مجله CovertAction و نویسنده کتاب‌های «افسانه ارتش معتاد» و «جنگ‌های بی پایان اوباما» تاکید دارد کاخ سفید تلاش دارد در قزاقستان انقلاب‌هایی همچون اوکراین، گرجستان و … را رقم بزند و افراد وابسته و نزدیک به خود را در راس دولت قرار دهد و از این طریق متحدان روسیه و دامنه حرکتی «ولادیمیر پوتین» را تنگ کند.
در بخش ذیل مشروح مصاحبه با کوزماروف آمده است:
آمریکا به دنبال انقلاب رنگی در قزاقستان
ایرنا: برخی کارشناسان تحولات اخیر در قزاقستان را به عنوان یک انقلاب رنگی توصیف کردند. چرا در این کشور می‌بایست انقلاب رنگی رخ بدهد؟
جرمی کوزماروف: از دیدگاه آمریکا باید یک انقلاب رنگی در قزاقستان رخ بدهد زیرا دولت فعلی این کشور متحد روسیه است و ایالات‌متحده اکنون جنگ سرد جدیدی را علیه مسکو به راه انداخته و سعی دارد کشورهایی را که در مدار روسیه قرار دارند به داخل چرخه نفوذ و مدار سیاسی خود وارد کند. اوکراین نمونه‌ای است که در سال ۲۰۱۴، ایالات متحده از یک انقلاب رنگی یا کودتا در آن حمایت کرد؛ تحولات اوکراین منجر به برکناری یک رهبر طرفدار روسیه (ویکتور یانوکوویچ) و روی کار آمدن یک حکومت متمایل به غرب در کیف شد؛ وی سپس آتش جنگ را در شرق اوکراین روشن کرد.
هدف واشنگتن در حمایت از ناآرامی‌های قزاقستان گسترش ناتو به شرق و محاصره نظامی روسیه است تا بتواند کل منطقه را تحت کنترل واشنگتن قرار دهد.
همچنین در بلاروس هم اتفاق مشابهی در سال ۲۰۲۰ رخ داد و ایالات متحده انقلاب رنگی را علیه «الکساندر لواکشنکو» که یک سوسیالیست متحد با روسیه است، به راه انداخت. هدف واشنگتن گسترش ناتو به شرق و محاصره نظامی روسیه است تا بتواند کل منطقه را کنترل کند و در نهایت بتواند بی‌ثباتی و تغییر رژیم در روسیه را با هدف تاثیرگذاری بر حکومت پوتین رقم بزند. وی قدرت روسیه را از زمان «بوریس یلتسین» تاکنون تقویت کرده و توانسته است در همکاری با چین اتحادی را علیه آمریکا راه‌اندازی کند.
ایرنا: چه اطلاعات و شواهدی وجود دارد که تأیید کند انقلاب رنگی در قزاقستان رخ داده است؟
کوزماروف: سند اصلی برای دخالت ایالات متحده در امور قزاقستان برخی اظهارنظرهای رهبران واشنگتن است که روسیه را متهم به مداخله در قزاقستان می‌کنند. همچنین این واقعیتی است که ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ بیش از یک میلیون دلار به گروه‌های جامعه مدنی در قزاقستان از طریق گروه ملی کمک برای دموکراسی (NED) اهدا کرد (ارقام ۲۰۲۱ در دسترس عموم قرار نگرفته است). NED در دهه ۱۹۸۰ برای انجام وظایفی تشکیل شد که به صورت سنتی توسط آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) انجام می‌شد. این وظایف شامل نفوذ در اتحادیه‌های کارگری و حمایت از سیاستمداران مخالف در رسانه‌های کشورهایی است که دولت‌های آنها گرایش چپ دارند یا متحد روسیه هستند. پول NED در قزاقستان به رسانه‌های مروج دیدگاه‌های ضد دولت قزاقستان و حمایت از تظاهرات تعلق گرفت. همچنین بخشی از این کمک مالی به گروه‌هایی داده شد که نقض حقوق بشر این دولت را با هدف سرنگونی و جایگزینی آن با رژیمی همسو با ایالات متحده، رسانه‌ای و برجسته می‌کنند. دولت طرفدار واشنگتن دولتی است که از اهداف ایالات متحده همچون عضویت در ناتو حمایت می‌کند.
الگوی آمریکا در راه‌اندازی انقلاب رنگی بهره‌برداری از نارضایتی عمومی نسبت به دولت‌های طرفدار روسیه و تلاش برای تغییر رژیم بوده است.
ایرنا: آیا وقایع قزاقستان شبیه انقلاب رز سال ۲۰۰۳ در گرجستان است؟ آمریکایی‌ها برای انجام انقلاب رنگی در گرجستان چه کردند؟
کوزماروف: به اعتقاد من یک الگو در منطقه وجود دارد. ایالات متحده از نارضایتی عمومی از دولت‌های طرفدار روسیه استفاده استفاده و تلاش می‌کند تا روند تغییر رژیم را کلید بزند. در گرجستان، در اوایل دهه ۲۰۰۰، ایالات متحده از انقلاب رنگی حمایت کرد که منجر به برکناری «ادوارد شواردنادزه» رهبر طرفدار روسیه شد. کاخ سفید پول را به این کشور سرازیر و از جمعیت جوانان ضد شواردنازه حمایت کرد و تغییر رژیم را کلید زد. در نهایت «میخائیل ساکاشویلی» که فارغ التحصیل دانشگاه‌های ایالات متحده و حامی حمله آمریکا به عراق بود، جایگزین شواردنازه شد. ساکاشویلی با افراد کلیدی در دولت جورج دبلیو بوش ارتباط داشت و در مقایسه با شواردنازه، دشمن روسیه محسوب می‌شد. این فرد جدید خودش بسیار فاسد بود و در سال ۲۰۰۸ زمانی که تلاش داشت یک جنبش جدایی‌طلب در آبخازیا و اوستیای جنوبی را سرکوب کند، جنگی را با روسیه به راه انداخت. انقلاب رز گرجستان شبیه مداخله و حمایت ایالات متحده از سایر انقلاب های رنگی علیه رهبران مورد حمایت روسیه در کشورهایی مانند قرقیزستان سال ۲۰۰۵ ، اوکراین و تحولات سال گذشته بلاروس بود.
