پس از اعلام آتش‌بس در غزه، نگاه‌ها به بازیگران منطقه‌ای و پیامدهای سیاسی و امنیتی آن دوخته شده است؛ از موضع‌گیری محتاطانه حزب‌الله و نگرانی از گسترش درگیری در مرزهای شمالی لبنان، تا نارضایتی حوثی‌های یمن از آتش‌بس و تلاش گروه های عراقی برای بازتعریف نقش خود در سایه ثبات نسبی. در همین حال، دیوان کیفری بین‌المللی در پی فرصت تازه‌ای برای پیگیری پرونده‌های جنایات جنگی است. این مجموعه تحولات نشان می‌دهد که پایان جنگ غزه، به‌جای آرامش، مرحله‌ای پیچیده‌تر از تحولات سیاسی و حقوقی را در خاورمیانه رقم زده است.
آتلانتیک نوشت: دوشنبه، در نخستین بخش از توافق آتش‌بس که با میانجی‌گری کاخ سفید حاصل شد، حماس تمامی بیست گروگان زنده‌ای را که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در اختیار داشت، آزاد کرد؛ در مقابل، اسرائیل نزدیک به دو هزار زندانی فلسطینی را آزاد نمود، حملات خود را متوقف کرد و روند عقب‌نشینی نیروهایش از داخل غزه را آغاز کرد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سه‌شنبه در شبکه‌های اجتماعی نوشت:
«یک بار سنگین برداشته شد، اما کار هنوز تمام نشده است. مرحله دوم همین حالا آغاز می‌شود!!!»
اکنون پرسش این است که مرحله بعدی چه باید دربرگیرد؟ چه طرف‌ها یا عواملی می‌توانند مانع روند صلح شوند؟ و از بازیگران و ذی‌نفعان مختلف چه اقداماتی باید انتظار داشت؟ برای درک بهتر آنچه ممکن است در ادامه رخ دهد، کارشناسان شورای آتلانتیک به بیست پرسش کلیدی پاسخ داده‌اند.
۱. آیا حماس اجساد گروگان‌های کشته شده را به اسرائیل بازخواهد گرداند؟
مسئله توانایی حماس در بازگرداندن اجساد گروگان‌های کشته‌شده در غزه، نه تنها از جنبه انسانی و لزوم بازگرداندن پیکرها و ایجاد آرامش برای خانواده‌های آنان اهمیت دارد، بلکه برای آینده مرحله دوم توافق آتش‌بس میان اسرائیل و حماس نیز حیاتی است. اگر حماس نتواند تمامی اجساد را بازگرداند یا اسرائیلی‌ها احساس کنند که حماس همه تلاش خود را برای انجام این کار به‌کار نمی‌گیرد، سطح شکننده اعتماد میان دو طرف بیش از پیش آسیب خواهد دید و اجرای مراحل بعدی توافق دشوارتر خواهد شد. در واقع، این وضعیت از همان روزهای ابتدایی اجرای توافق نیز قابل مشاهده بوده است.
ممکن است حماس در پی عملیات گسترده و تهاجمی ارتش اسرائیل در نوار غزه، تماس خود را با مناطقی که اجساد در آن دفن شده‌اند از دست داده باشد. با این حال، پرسش اصلی این نیست که آیا همه اجساد بازگردانده خواهند شد یا خیر—هرچند امید می‌رود همه خانواده‌ها بتوانند بر مزار کشته‌شدگانشان حاضر شوند—بلکه این است که اراده حماس برای همکاری تا چه اندازه است.
آیا حماس برای یافتن تمام اجساد، به‌منظور اعتمادسازی با اسرائیل و میانجی‌ها، تلاش جدی خواهد کرد؟ آیا چنین اقدامی نشانه‌ای از تمایل واقعی برای پایان دادن به جنگ و اجرای کامل مفاد توافق خواهد بود؟ هنوز پاسخ این پرسش روشن نیست.
دَنی سیتری‌نوویچ، پژوهشگر غیرمقیم در برنامه خاورمیانه شورای آتلانتیک و عضو مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) است. او پیش‌تر به مدت بیست‌وپنج سال در اطلاعات دفاعی ارتش اسرائیل خدمت کرده است.
آیا نیروهای اسرائیلی از غزه خارج خواهند شد؟
در خصوص این پرسش که آیا توافق آتش‌بس با میانجی‌گری ترامپ از «مرحله نخست» فراتر رفته و به خروج کامل ارتش از غزه منجر خواهد شد، احتیاط لازم است.
نخست، هرچند طرح ترامپ روندی زمان‌بندی‌شده برای خروج مرحله‌ای اسرائیل از غزه در نظر گرفته است، اما برخی از مفاد آن دارای شرایط قطعی «بله یا خیر» هستند. این موارد شامل مسائل کلیدی همچون تأیید خلع سلاح حماس، استقرار نیروهای امنیتی بین‌المللی و ایجاد ساختار حکمرانی جایگزین برای غزه می‌شوند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در تاریخ ۱۰ اکتبر اعلام کرد:
در مرحله دوم توافق، حماس خلع سلاح خواهد شد و نوار غزه غیرنظامی می‌شود. این اتفاق یا از طریق دیپلماسی و مطابق با طرح ترامپ رخ خواهد داد، یا به‌صورت نظامی و به دست خود ما.»
دوم، نیازهای امنیتی اسرائیل همواره بر هرگونه نگرانی سیاسی یا نارضایتی احتمالی آمریکا از تاخیر در جدول زمانی خروج برتری دارد. بندهای سیزدهم و شانزدهم طرح جامع تصریح می‌کنند که اسرائیل اختیار دارد حضور نیروهای خود را در غزه حفظ کند تا از نابودی کامل توان نظامی حماس و جلوگیری از بازسازی آن اطمینان حاصل نماید. افزون بر این، مقامات امنیتی اسرائیل بارها بر ضرورت حفظ کنترل جغرافیایی بر مناطق راهبردی داخل غزه تأکید کرده‌اند. برای نمونه، اسرائیل پیش‌تر اعلام کرده است که از کریدور فیلادلفیا در مرز غزه و مصر خارج نخواهد شد، حتی اگر شرایط توافق بر ترک این منطقه حائل تأکید داشته باشد. این نوار حائل نه‌مایلی در امتداد مرز غزه-مصر همچنان در کنترل اسرائیل است و به احتمال زیاد، به مانعی برای خروج کامل از نوار غزه تبدیل خواهد شد.
سوم، خلأ سیاسی در غزه باید با یک نهاد حاکم توانمند پر شود. تشکیلات خودگردان فلسطین از نگاه اسرائیل نه قابل اعتماد است و نه از ظرفیت کافی برای اداره، تأمین امنیت و بازسازی غزه برخوردار می‌باشد.
در نهایت، حتی اگر همه این شرایط برآورده شوند، ائتلاف سیاسی نتانیاهو مانع بزرگی باقی خواهد ماند. دولت او وابسته به احزاب راست‌گرایی است که شدیداً با هرگونه عقب‌نشینی مخالفت می‌کنند. مقامات ارشد اسرائیلی از طریق رسانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند که آتش‌بس کنونی صرفاً به معنای «کاهش آتش» است، نه «توقف کامل جنگ»، و نیروهای دفاعی اسرائیل همچنان «در عمق غزه» باقی خواهند ماند.
یکی از مقامات اسرائیلی این توافق را چنین توصیف کرده است:
«این توافق به ما اجازه می‌دهد همه گروگان‌ها را بازگردانیم، در غزه بمانیم و هم‌زمان به مذاکره ادامه دهیم.»
این رویکرد نشان می‌دهد که اسرائیل آتش‌بس را امتیازی خالص برای خود می‌داند—زیرا هم آزادی گروگان‌ها را به‌دست آورده و هم حضور نظامی خود را حفظ کرده است.
بنابراین، محتمل‌ترین چشم‌انداز برای مرحله دوم، عقب‌نشینی جزئی و تاکتیکی نیروهای اسرائیلی در داخل غزه خواهد بود؛ به‌گونه‌ای که حضور نظامی در برخی مناطق کاهش یابد اما کنترل بر کریدورهای کلیدی، مناطق حائل و مرزها ادامه پیدا کند—نه خروج کامل که در متن رسمی توافق آمده است. پس از تجربه ۷ اکتبر، اسرائیل حاضر نیست کمتر از این را بپذیرد. خروج کامل نیروهای دفاعی اسرائیل از غزه به توانایی دولت آمریکا برای نظارت و تضمین اجرای دقیق طرح ترامپ بستگی خواهد داشت.
دنیل ای. مَوتون، پژوهشگر ارشد غیرمقیم در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت وابسته به شورای آتلانتیک است.
Dan-Mouton-4×3-1
۳. نیازهای انسانی غزه چیست و آیا برآورده خواهند شد؟
بخش بزرگی از غزه ویران شده، اسرائیل همچنان نیمی از این نوار را در اشغال دارد و اکثریت جمعیت آن آواره‌اند. از این رو، مردم غزه به همه چیز نیاز دارند: از بسته‌های غذایی و مکمل‌های تغذیه‌ای برای کنترل قحطی گرفته تا تجهیزات حیاتی مانند دستگاه‌های انکوباتور نوزاد برای بیمارستان‌ها و قطعات لازم برای تعمیر خطوط آب و فاضلاب. علاوه بر این، با نزدیک شدن زمستان، مردم به چادر و سایر وسایل گرمایشی و زمستانی نیاز فوری دارند.
در حالی که توافق آتش‌بس اوایل سال جاری میلادی اجازه ورود مواد غذایی را صادر کرد، اما اجازه ورود اقلام مربوط به سرپناه را نداد. همچنین باید امکان افزایش تخلیه‌های پزشکی فراهم شود و کشورها نیز باید آمادگی پذیرش بیماران را اعلام کنند. ماشین‌آلات پاک‌سازی جاده‌ها و آوار برای بازگشایی مسیرهای بیشتر جهت عبور کامیون‌های کمک‌رسانی مورد نیاز است، و خود کامیون‌ها نیز به قطعات یدکی احتیاج دارند تا تعداد بیشتری از آن‌ها بتوانند دوباره وارد جاده شوند. سازمان‌های بشردوستانه حاضر در غزه می‌دانند چگونه باید این کار را انجام دهند، اما تنها در صورتی که به آن‌ها اجازه داده شود — و این موضوع کاملاً به تصمیم اسرائیل و دولت ترامپ برای تداوم یا کاهش فشارها بستگی دارد.
اسرائیل تعیین می‌کند که چه تعداد کامیون اجازه ورود به غزه را دارند و مسیرهایی را که نهادهای امدادی می‌توانند برای دسترسی به نقاط تحویل کالا استفاده کنند، کنترل می‌کند. این مسیرها، به‌ویژه مسیر اصلی که از رفح به گذرگاه کرم شالوم می‌رسد، از گذشته به نام «کوچه غارتگران» شناخته می‌شود. همان‌گونه که نهادهای امدادی سال‌ها هشدار داده‌اند و تحقیقات اخیر شبکه اسکای‌نیوز نیز نشان داده است، غارت در این مسیرها توسط باندهایی صورت گرفته که اسرائیل آن‌ها را مسلح کرده است. از این رو، یکی از پرسش‌های بزرگ این است که آیا اسرائیل این باندها را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد یا خیر.
غیرنظامیان فلسطینی درمانده نیز گاه به غارت کاروان‌های امدادی دست زده‌اند. اما در صورتی که مقدار کافی کمک به غزه وارد شود، هر دو این پدیده‌ها از بین خواهند رفت؛ زیرا غیرنظامیان دیگر آن‌قدر مستأصل نخواهند بود و کالاهایی که باندهای مسلح در بازار می‌فروشند، دیگر ارزش اقتصادی نخواهد داشت. به عبارت دیگر، کمیابی‌ای که زمینه‌ساز غارت است، از بین خواهد رفت.
اَروَا دِیمِن، پژوهشگر ارشد غیرمقیم در مرکز رفیق حریری برای خاورمیانه در شورای آتلانتیک و رئیس و بنیان‌گذار شبکه بین‌المللی امداد، نجات و کمک (INARA) است؛ سازمانی غیردولتی که مأموریت آن ایجاد شبکه‌ای از پشتیبانی لجستیکی و مراقبت‌های پزشکی برای کودکانی است که در کشورهای جنگ‌زده نیازمند درمان‌های حیاتی یا تغییر‌دهنده زندگی هستند.
۴.آیا حماس از قدرت سیاسی کناره‌گیری کرده و خلع سلاح خواهد شد؟
حماس تلاش خواهد کرد تا نقش سیاسی قابل‌توجهی را در غزه پس از جنگ حفظ کند و در برابر هرگونه پیشنهاد برای خلع سلاح کامل مقاومت خواهد کرد. پذیرش آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها از سوی این گروه نشانه عمل‌گرایی است، نه اعتدال.
به نظر می‌رسد حماس تحت فشار سنگین کشورهای منطقه که خواهان پایان جنگ بودند، با آتش‌بس و آزادی تمام گروگان‌های باقی‌مانده موافقت کرده است. این گروه همچنین دریافت که اهرم فشاری که از گروگان‌گیری به‌دست آورده بود به‌سرعت در حال از بین رفتن است. عملیات نظامی اسرائیل خسارات سنگینی وارد می‌کرد و اسرائیل از سوی ایالات متحده چراغ سبز داشت تا در صورت امتناع حماس از تبادل گروگان‌ها با زندانیان فلسطینی، حملات خود به مواضع این گروه در شهر غزه را ادامه دهد. از سوی دیگر، غیرنظامیان فلسطینی که پس از دو سال آوارگی و تحمل شرایط انسانی فاجعه‌بار به‌سر برده‌اند، به طور فزاینده‌ای خواستار پایان جنگ بودند، و این خطر وجود داشت که حماس به دلیل رد طرح صلح ترامپ، از سوی مردم غزه مقصر شناخته شود.
با این حال، در حالی که حماس آتش‌بس و مبادله گروگان‌ها با زندانیان اسرائیلی را — که مرحله نخست طرح صلح ایالات متحده محسوب می‌شود — پذیرفته است، مخالفت خود را با بندهای اصلی مرحله دوم اعلام کرده: خلع سلاح کامل و کنار رفتن از اداره غزه. این گروه همچنین با استقرار نیروی امنیتی بین‌المللی برای حفظ نظم در غزه مخالف است و معتقد است که امنیت و اداره پس از جنگ باید به‌دست فلسطینی‌ها انجام شود.
حماس بلافاصله این مواضع را به عمل تبدیل کرد؛ به‌گونه‌ای که هم‌زمان با اجرایی شدن آتش‌بس و عقب‌نشینی جزئی ارتش اسرائیل از بخش‌هایی از غزه، نیروهای پلیس حماس با لباس رسمی در خیابان‌ها مستقر شدند.
احتمال دارد حماس برای کاستن از فشارها به‌منظور خلع سلاح کامل و کنار رفتن از حاکمیت غزه، پیشنهادهایی جزئی یا نمادین ارائه کند و از حمایت برخی کشورهای منطقه بهره گیرد. در مذاکرات اوایل سال جاری، رهبران حماس نشانه‌هایی از انعطاف در این زمینه بروز دادند؛ از جمله این‌که گفته بودند آماده‌اند سلاح‌های سنگین نظیر راکت‌ها و موشک‌ها را کنار بگذارند و برخی از مقامات ارشد خود را از غزه خارج کنند.
همچنین، حماس احتمالاً درصدد جلب حمایت مصر — که بر نقش داشتن این گروه در ساختار آینده حکومت فلسطین در غزه تأکید دارد — و ترکیه خواهد بود، کشوری که رهبرانش حماس را «جنبش مشروع مقاومت» می‌دانند و با اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل مخالف‌اند. مصر نیز اعلام کرده است قصد دارد گفت‌وگوی ملی فلسطینی درباره آینده غزه را برگزار کند که در آن حماس مشارکت خواهد داشت، امری که به این گروه اجازه می‌دهد نفوذ قابل‌توجهی بر روند تصمیم‌گیری پس از جنگ داشته باشد.
آلن پینو، پژوهشگر ارشد غیرمقیم در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت وابسته به شورای آتلانتیک است. او پیش‌تر به مدت سی‌وهفت سال در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) فعالیت کرده و در حوزه خاورمیانه و مقابله با تروریسم تخصص داشته است
۵.آینده توافق‌های ابراهیم چه خواهد بود؟
کارشناسان آمریکایی خاورمیانه به‌طور سنتی بدبین هستند. در منطقه‌ای با چنین شرایط پیچیده‌ای، بدبینی غریزی اغلب باعث می‌شود تحلیل‌گران دقیق‌تر به نظر برسند. اما این دیدگاه گاه ما را از دیدن تحولات مثبت واقعی بازمی‌دارد. توافق آتش‌بس غزه یکی از این تحولات مثبت است. تصمیم ایالات متحده برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، سقوط بشار اسد در دمشق و دستاوردهای نظامی و اطلاعاتی اسرائیل علیه حزب‌الله نیز از جمله همین تحولات بودند. تمام این تغییرات ژئوپلیتیکی بزرگ پس از مهم‌ترین تحول مثبت دهه گذشته در منطقه رخ داد: اعلام و گسترش توافق‌های ابراهیم — تحولی که آن زمان از آن به عنوان «پیروزی راهبردی برای همه به جز ایران» یاد شد.
اما اکنون پرسش این است: گام بعدی توافق‌های ابراهیم چیست؟ تحلیل غالب در میان کارشناسان آمریکایی این است که هرگونه پیشرفت بیشتر در مسیر ادغام اسرائیل در منطقه، به دلیل فجایعی که این رژیم در غزه رقم زده است به‌شدت آسیب دیده است. این برداشت تا حدودی درست است؛ تصاویر رنج واقعی فلسطینی‌ها به دست اسرائیلی‌ها که طی دو سال گذشته فضای مجازی عربی و اسلامی را فراگرفت، به‌زودی فراموش نخواهد شد. در واقع، جلوگیری از گسترش بیشتر توافق‌های ابراهیم — به‌ویژه به عربستان سعودی — تقریباً قطعاً یکی از انگیزه‌های اصلی حماس برای حمله و گروگان‌گیری اسرائیلی‌ها بود تا آگاهانه موجی از ویرانی را بر مردم فلسطین تحمیل کند.
با این حال، این بدبینی رایج نادرست است. اکنون زمان خوش‌بینی تازه است. بسته به گام‌های دیپلماتیکی که پس از توافق اخیر برداشته می‌شود، تعجب‌آور نخواهد بود اگر توافق‌های ابراهیم پیش از پایان دوره دوم ترامپ بار دیگر گسترش یابد. این مسئله بی‌تردید از اولویت‌های کاخ سفید است و رویدادهای اخیر نشان می‌دهد که این موضوع هنوز در منطقه اهمیت فراوان دارد. موفقیت این روند بستگی دارد به این‌که آیا مرحله نخست توافق می‌تواند با مراحل بعدی همراه شود یا خیر — مراحلی که بر پایه نقشه مبهم بیست‌مرحله‌ای کنونی طراحی شده‌اند — و این‌که آیا ترامپ، رهبران عرب، و مردم اسرائیل و فلسطین قادر خواهند بود روندی واقعی از صلح را از سر گیرند که به راه‌حل دو کشور بینجامد.
ویلیام اف. وکسلر، مدیر ارشد برنامه‌های خاورمیانه در شورای آتلانتیک است. آخرین سمت او در دولت ایالات متحده، معاون وزیر دفاع در امور عملیات ویژه و مبارزه با تروریسم بوده است.
headshot_william_f_wechsler-e1568141853762
۶. آیا اسرائیل با تشکیل دولت فلسطینی موافقت خواهد کرد؟
طرح بیست‌ماده‌ای ترامپ شامل بندی است که از نظر سیاسی برای بنیامین نتانیاهو مانند زهر است: دعوت به آغاز گفت‌وگو درباره ایجاد مسیری معتبر به سوی تشکیل دولت فلسطینی. بی‌تردید این بخشی از طرحی است که ترامپ نتانیاهو را مجبور به پذیرش آن کرده است.
در آستانه انتخابات ۲۰۲۶ اسرائیل، نتانیاهو احتمالاً استدلال خواهد کرد که شرایط لازم برای اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطین و بازسازی غزه هنوز فراهم نشده است. با این حال، او به همین بسنده نخواهد کرد و به احتمال زیاد از رأی‌دهندگان اسرائیلی خواهد پرسید: چه کسی را برای جلوگیری از تشکیل دولت فلسطینی بیشتر قابل اعتماد می‌دانند — خودش که سابقه‌ای طولانی در مخالفت با این موضوع دارد یا رقبای کم‌تجربه‌ترش؟ این استدلال ممکن است برای بخشی از رأی‌دهندگانی که نتانیاهو برای بازگرداندن آن‌ها به اردوگاه خود به حمایتشان نیاز دارد، قانع‌کننده باشد، زیرا بسیاری از اسرائیلی‌ها پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تمایلی به پذیرش ایده تشکیل دولت فلسطینی ندارند. با این حال، مشخص نیست که آیا جلب این رأی‌دهندگان برای پیروزی او کافی خواهد بود یا نه.
این موضوع در فضای سیاسی اسرائیل می‌تواند اشتیاق کشورهای عربی را برای ایفای نقش در دوران پس از جنگ در غزه کاهش دهد — از جمله در زمینه تأمین مالی بازسازی، مشارکت در نیروهای ثبات‌ساز، و پشتیبانی از اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطین و نظام حکمرانی غزه.
دانیل بی. شاپیرو، پژوهشگر برجسته در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت است. او از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ سفیر ایالات متحده در اسرائیل بود و اخیراً به‌عنوان معاون وزیر دفاع در امور خاورمیانه خدمت کرده است.
۷.در کرانه باختری چه در پیش است؟
حوادث ۷ اکتبر و جنگ پس از آن، توجه عمومی را از افزایش شدید حملات شهرک‌نشینان اسرائیلی و نیروهای ارتش به فلسطینی‌ها و اموالشان در سال‌های اخیر منحرف کرد. اکنون با برقراری آتش‌بس و امکان جابه‌جایی گسترده‌تر نیروهای اسرائیلی، این روند احتمالاً ادامه خواهد یافت.
تنها در سال ۲۰۲۵، سازمان ملل متحد مرگ ۱۸۰ فلسطینی را که مستقیماً با خشونت شهرک‌نشینان و ارتش مرتبط بوده، ثبت کرده است. ارتش اسرائیل در هفته‌های اخیر، به‌ویژه پیش از تعطیلات مذهبی یهودیان، حضور خود را در کرانه باختری به‌طور چشمگیری افزایش داده و این احتمال وجود دارد که با ناپایدارتر شدن اوضاع امنیتی، سطح خشونت باز هم بالا برود.
بی‌ثباتی کنونی همچنین با تمرکز مجدد فلسطینیان و جامعه بین‌المللی بر دوره طولانی و مأموریت منقضی‌شده و فسادزده محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، تشدید خواهد شد. طرح بلندمدت صلح ترامپ، نقشی برای تشکیلات خودگردان در اداره و تأمین امنیت غزه در نظر گرفته است، اما این نقش منوط به اجرای اصلاحات کلیدی در زمینه‌های حکمرانی و شفافیت است. با این حال، نتانیاهو با گسترش چنین نقشی برای تشکیلات خودگردان مخالف است.
در شرایطی که عباس همچنان از تداوم طولانی‌مدت حضور خود در قدرت سود می‌برد، ممکن است او و نتانیاهو — در حالی که خشونت رو به افزایش است — به شکلی غیرمنتظره در یک موضع مشترک قرار گیرند: ممانعت از تقویت مشروعیت تشکیلات خودگردان فلسطین.
جنیفر گاویتو، پژوهشگر ارشد غیرمقیم در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت است. او پیش‌تر به‌عنوان معاون دستیار وزیر خارجه ایالات متحده در امور عراق و ایران خدمت کرده است.
۸.آینده روابط ترامپ و نتانیاهو چگونه خواهد بود؟
ترامپ در سخنرانی روز دوشنبه خود در کنست، در اقدامی غیرمنتظره خطاب به رئیس‌جمهور اسرائیل گفت: «چرا او را عفو نمی‌کنید؟» — اشاره‌ای مستقیم به پرونده فساد بنیامین نتانیاهو.
نتانیاهو پیش از این نیز از نظر سیاسی به ترامپ بدهکار بود، اما حمایت رئیس‌جمهور آمریکا اکنون برای او اهمیت بیشتری یافته است، هرچند تحقق عفو در آینده نزدیک بعید به نظر می‌رسد. هرچند توقف کامل جنگ احتمالاً در بلندمدت بخشی از خصومت بین‌المللی علیه اسرائیل را کاهش خواهد داد، اما اتکای نتانیاهو به حمایت ایالات متحده از زمان آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ افزایش یافته است.
محبوبیت نتانیاهو در داخل اسرائیل کاهش یافته و اگرچه آزادی گروگان‌ها ممکن است به‌طور موقت حمایت مردمی از او را افزایش دهد، اما بخش بزرگی از جامعه همچنان او را مسئول فاجعه ۷ اکتبر و پیامدهای آن می‌داند — موضوعی که فرستاده ویژه آمریکا، استیو ویتکاف، و جرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد پیشین ترامپ، شخصاً درک کرده‌اند.
در همین حال، ترامپ — که از ستایش گسترده‌ای که از سوی جناح‌های مختلف سیاسی و ایدئولوژیک اسرائیل دریافت می‌کند، لذت می‌برد — به‌خوبی آگاه است که میزان نفوذ او بر نتانیاهو در بالاترین سطح تاریخی قرار دارد، زیرا آینده روابط دوجانبه واشنگتن و تل‌آویو در حال تغییر است. برای مثال، یادداشت تفاهم ده‌ساله همکاری نظامی میان آمریکا و اسرائیل در سال ۲۰۲۸ به پایان می‌رسد و مذاکرات برای توافق جدید باید زودتر آغاز شود؛ در زمانی که جناح «دوباره آمریکا را عظیم کنیم» حزب جمهوری‌خواه هرچه بیشتر با جناح چپ حزب دموکرات در تردید نسبت به حمایت نامحدود از اسرائیل همسو می‌شود.
با توجه به وضعیت کنونی روابط دو رهبر، ممکن است اسرائیل در ماه‌های آینده ناچار شود در برابر خواسته‌های واشنگتن انعطاف بیشتری نشان دهد. با این حال، تاریخ بارها نشان داده است که اگر ایالات متحده و اسرائیل در یک سیاست کلیدی هم‌نظر نباشند، اسرائیل به‌سادگی از ترجیحات واشنگتن پیروی نخواهد کرد. و اگر چنین اختلافی بروز کند، توهم رابطه شکست‌ناپذیر امروز میان ترامپ و نتانیاهو می‌تواند به‌سرعت از هم بپاشد — همان‌گونه که در پایان نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ نیز رخ داد.
جاناتان پانیکاف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت است
۹.واکنش جناح راست افراطی اسرائیل چه خواهد بود؟
اگرچه مردم اسرائیل از آزادی گروگان‌های غزه خوشحال‌اند، اما درباره شرایط و امتیازهای توافقی که منجر به آزادی آنان شد دچار دوگانگی‌اند. این احساس بیش از هرجا در میان اعضای احزاب صهیونیسم دینی (RZ) و قدرت یهود (JP) — دو شریک راست افراطی دولت نتانیاهو که بیشترین سرمایه‌گذاری ایدئولوژیک را در وعده او برای «پیروزی کامل» داشتند — دیده می‌شود.
در روزهای پس از آغاز آتش‌بس، ارتش اسرائیل از حدود نیمی از نوار غزه عقب‌نشینی کرده و نیروهای مسلح حماس بار دیگر در خیابان‌ها دیده می‌شوند. همین تحولات — حتی بدون در نظر گرفتن امتیازهای احتمالی آینده — آشکارا نقض خطوط قرمز تعیین‌شده از سوی RZ و JP محسوب می‌شود، و رهبران این دو حزب به‌صراحت هشدار داده‌اند که روزهای حضورشان در ائتلاف نتانیاهو ممکن است به پایان نزدیک شود.
با این حال، این تهدیدها در برابر واقعیتی پیچیده قرار دارند: هر دو حزب در صورت برگزاری انتخابات بعدی، با خطر کاهش قابل‌توجه کرسی‌ها روبه‌رو هستند. به همین دلیل، به نظر می‌رسد که RZ و JP تصمیم گرفته‌اند فعلاً در ائتلاف باقی بمانند. استعفا در حالی که گروگان‌ها در حال بازگشت به خانواده‌های خود هستند، از نظر سیاسی اقدامی شکست‌خورده خواهد بود. افزون بر این، با توجه به مبهم بودن جزئیات و جدول زمانی مراحل بعدی توافق و احتمال فروپاشی مذاکرات، آن‌ها ترجیح می‌دهند صبر کنند تا ببینند آیا امکان ازسرگیری جنگ تا نابودی کامل حماس وجود دارد یا نه.
در مقابل، چند سناریو می‌تواند خروج آن‌ها و فروپاشی دولت را تسریع کند. از جمله این عوامل می‌توان به اعلام رسمی پایان جنگ — موضوعی که ایالات متحده و سایر میانجی‌ها آشکارا درباره آن سخن گفته‌اند، هرچند اسرائیل هنوز چنین چیزی را نپذیرفته — و همچنین هرگونه مدارا با حملات تازه علیه اسرائیل اشاره کرد.
با این حال، بسیاری از برگ‌ها هنوز در دست نتانیاهو است. احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام — هرچند قطعی نیست اما ممکن است اگر نتانیاهو تصمیم بگیرد از توافق کنونی به نفع خود بهره‌برداری سیاسی کند — می‌تواند هرگونه تهدید از سوی RZ و JP را بی‌اثر کند. در چنین حالتی، به شکلی طنزآمیز، جناح راست افراطی ممکن است در دولت موقت باقی بماند، اما اهرم فشار سیاسی خود را از دست بدهد.
شالوم لیپنر، پژوهشگر ارشد غیرمقیم در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکاکرافت است. او پیش‌تر در دفتر نخست‌وزیری اسرائیل در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی فعالیت داشته و در دولت‌های هفت نخست‌وزیر پیاپی اسرائیل خدمت کرده است.
آیا نیروی امنیتی بین‌المللی برای غزه تشکیل خواهد شد؟
طرح کنونی ترامپ بر پایه برنامه‌ای از سوی مؤسسه تونی بلر برای تغییر جهانی بنا شده است؛ برنامه‌ای که تشکیل اداره انتقالی بین‌المللی غزه (GITA) را با پشتیبانی نیروی امنیتی بین‌المللی (ISF)
