نگاهی به گفت‌وگوهای استراتژیک آمریکا و روسیه؛ سایه شوم ترامپ بر سر دولت‌های اروپایی

«رابرت دیوید انگلیش» تاریخ‌دان، نویسنده و استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه کارولینای جنوبی است. حوزه‌ پژوهش‌های وی، اروپای شرقی و روسیه است. انگلیش طی یادداشتی اختصاصی برای ایلنا درباره گفت‌وگوهای اخیر استراتژیک آمریکا و روسیه نوشت:

ظاهرا اینطور به نظر می‌آید که مذاکرات میان روسیه و ایالات متحده و همچنین مذاکرات ناتو و روسیه پیشرفتی نداشته‌اند. هر دو طرف تقاضاهای خود را مجددا بیان کردند و مواضع حداکثری‌شان آشکارا در تضاد کامل با یکدیگر قرار دارند.

 بسیاری در غرب بر این باورند که این گفت‌گوها موفق بوده‌اند، چراکه ناتو با قاطعیت در برابر فشارهای روسیه از خود ایستادگی نشان داده است. ولی در بلند مدت، این روسیه است که از این کشمکش‌ها بهره خواهد برد. به این دلیل که حتی اگر ناتو هیچگاه به اوکراین اجازه ندهد تا به این سازمان بپیوندد، اصرار روسیه بر اینکه اوکراین نباید به عضویت ناتو در بیاید بسیاری از اروپایی‌ها را در این خصوص مصمم‌تر کرده است.

فرانسه و آلمان هیچ‌‌گاه تمایلی به پیوستن اوکراین به ناتو نداشتند، چراکه بر این باور هستند که این اقدام به تحریک روسیه منجر خواهد شد. بر اساس همین دیدگاه، کشورهای اروپایی در سال ۲۰۰۸ مانع از این شدند تا دولت «جورج بوش» رئیس‌جمهوری وقت روسیه، اوکراین را به پیوستن به ناتو ترغیب کند. ایتالیا نیز با فرانسه و آلمان هم عقیده است. این سه کشور به همان اندازه یا حتی بیشتر از گذشته در خصوص پیوستن اوکراین به ناتو تردید دارند چراکه اوکراین کشوری فقیر، فاسد و به لحاظ سیاسی بی‌ثبات است. البته آن‌ها مخالفت خود را با سیاست ایالات متحده و «جو بایدن» رئیس‌جمهوری این کشور به صورت عمومی اعلام نمی‌کنند و حتی در تحریم روسیه در صورت تجاوز این کشور به اوکراین مشارکت خواهند کرد. این دقیقا همان دلیلی است که پوتین دست به تجاوز نخواهد زد و با تحت فشار قرار دادن و صبر کردن سود بیشتری خواهد برد. اروپایی‌ها –خارج از بالتیک و لهستان- به دنبال عادی‌سازی روابط خود با روسیه هستند و امیدوارند از میزان تحریم‌هایی که بر روسیه اعمال کرده‌اند، بکاهند تا اینکه تحریم‌های بیشتری وضع کنند. «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه به «روسیه‌هراسی» غرب اشاره کرده است. «اولاف شولتز» صدراعظم جدید آلمان از عادی‌سازی روابط با روسیه سخن گفته است. ایتالیا همواره تردید خود را در خصوص تندروی آمریکا و ناتو در رابطه با روسیه اعلام کرده است.

عضویت اوکراین در ناتو مستلزم اتفاق نظر اعضای این سازمان است و خواسته‌ها و تهدیدات پوتین در این رابطه موثر واقع شده‌اند. اکنون صرف نظر از اینکه آمریکا چه بخواهد، احتمال پذیرفته شدن اوکراین در ناتو به مراتب کمتر از گذشته است.

پس از فجایع عراق، لیبی و افغانستان اعضای ناتو هیچ تمایلی برای درگیر شدن در بحران دیگری که به دست آمریکا به وجود آمده باشد، ندارند. رهبران ناتو و وزرای دفاع اروپایی ممکن است با لحن تندی صحبت کنند،‌ اما دولت‌های‌شان به نسبت‌ واشنگتن محتاط‌تر بوده و خویشتن‌داری بیشتری از خود نشان می‌دهند.

آن‌ها نمی‌خواهند پهپادها، موشک‌ها و زیرساخت‌های نظامی بیشتری به اوکراین فروخته شود. آن‌ها نگران هستند که دولت به شدت منفور اوکراین، مانند «میخائیل ساکاشویلی» رئیس‌جمهوری وقت این کشور در سال ۲۰۰۸ میلادی، در گرجستان، بحرانی را آغاز کرده و کوشش کند که اروپا و آمریکا را در آن بحران درگیر کند. کشورهای اروپایی همچنین خواستار این هستند که اوکراین بر اصلاحات داخلی و اقتصاددی تمرکز کند چراکه این کشور به منجلاب فساد افتاده و به فقیرترین کشور اروپا تبدیل شده است.

دیدگاه مقام‌های اروپایی این است که اوکراین از تحریک کردن روسیه دست بردارد و به جای جنگیدن با روسیه، بر سر مینسک سازش کند و به اصلاح اقتصادش بپردازد. اما رهبران اروپایی از آنجایی که پس از دوران ترامپ به دنبال ترمیم روابط خود با ایالات متحده هستند،‌ این نکات را به صورت رسمی بیان نمی‌کنند. ولی این‌ها دیدگاه بسیاری از این رهبران است که در جمع‌های خصوصی مطرح می‌کنند.