• میدل ایستای، رسانه چپ بریتانیا در این تحلیل به حمله اسرائیل به سوریه اشاره کرده و اضافه میکند، این رخداد در شرایطی صورت گرفت که دولت دونالد ترامپ و شرکای عرب آمریکا تلاش داشتند چارچوبی برای حمایت از توانمندی دولت سوریه در اداره مستقل کشور فراهم کنند. منطقه خاورمیانه همچنان با ابهامات و ناپایداریهای فراوانی روبهرو است و در این میان، ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری خود به تعاملات گستردهای با رهبران اسرائیل و کشورهای عربی پرداخته است.
• اولویت اصلی دولت ترامپ در عرصه جهانی، ادامه جنگ تجاری و اعمال تعرفههای گسترده است که موجب بروز نگرانیهایی در زمینه تورم و پیچیدگی روابط بینالملل شده است. همچنین تلاشهای دولت آمریکا برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین تاکنون موفقیتآمیز نبوده و استراتژی روشنی در این زمینه ارائه نشده است.
• در خاورمیانه، مسائل کلیدی همچون تهدیدات هستهای ایران و بحران جنگ غزه همچنان بدون راهحل باقی ماندهاند. حملات اسرائیل به سایتهای هستهای ایران صرفاً وقفهای موقت به نظر میرسد و نگرانیها در خصوص حمایت ایران از گروههای شبهنظامی منطقهای پابرجاست. مذاکرات برای تضمین آتشبس در جنگ اسرائیل و حماس نیز بدون پیشرفت قابل توجهی ادامه دارد و وضعیت انسانی فلسطینیان در غزه همچنان بحرانی است.
• در مجموع، سیاستهای آمریکا در خاورمیانه بیشتر واکنشی به تحولات منطقهای به نظر میرسد و پرسشهایی درباره اهداف و جهتگیریهای استراتژیک واشنگتن در این منطقه مطرح است.
میدل ایست آی؛ احتمالاً کمتر تحلیلی درباره خاورمیانه، حملات هوایی اسرائیل به تاسیسات کلیدی دولت سوریه را در تابستان ۲۰۲۵ پیشبینی کرده بود، بهویژه که رئیسجمهور دونالد ترامپ و بسیاری از شرکای عرب آمریکا ماهها وقت صرف ساخت چارچوبی برای حمایت از توانایی دولت سوریه در اداره مستقل کشور کرده بودند. اما دقیقاً همین اتفاق روز چهارشنبه افتاد؛ زمانی که جنگندههای اسرائیلی به ستاد نظامی سوریه و منطقهای نزدیک کاخ ریاستجمهوری در دمشق حمله کردند.
این روزها دنیا بهویژه در خاورمیانه، منطقهای که صفحات تکتونیکی آن همچنان در حال جابجایی است و دورهای پر از ابهام و نامطمئنی را پشت سر میگذارد، به این شکل که : عدم اطمینان که تا حدی ناشی از غیرقابل پیشبینیترین رئیسجمهور در تاریخ ۲۴۹ ساله آمریکا است. با این حال، نقطه قطعیت، جایگاه بیوقفه منطقه در دستور کار دوره دوم ترامپ است: در روزهای اخیر، رئیسجمهور آمریکا با نخستوزیر اسرائیل، وزیر دفاع عربستان سعودی و رهبران قطر و بحرین دیدار کرد.
اما در عرصه بزرگتر ژئوپولیتیک، پرسش اصلی این است که دولت ترامپ در تلاشهایش برای اعمال قدرت اقتصادی آمریکا و کسب نفوذ در میان دوستان و دشمنان، به کجا خواهد رسید.
ترامپ در پایان دادن به جنگها ناکام میماند و به سمت چارچوب جدیدی برای تعرفههای جهانی گام برمیدارد
اولویت بزرگ در دستور کار جهانی دوره دوم ترامپ، جنگ تجاری او با بیشتر کشورهای جهان است. دولت او همزمان با ادامه مذاکرات تجاری با قدرتهای اقتصادی کلیدی مثل اتحادیه اروپا و هند، اعلام تعرفههایی علیه کشورهای مختلف را آغاز کرده است. گزارشها حاکی از آن است که ترامپ در نظر دارد برای بیش از ۱۵۰ کشور تعرفهای بین ۱۰ تا ۱۵ درصد اعمال کند.
درآمدهای ناشی از تعرفهها در دوره دوم ترامپ افزایش یافته، اما نبود شفافیت و سیاستهای مشخص به آشفتگی بازارهای جهانی دامن زده، نگرانیها درباره تورم را طولانیتر کرده و روابط با شرکای بینالمللی آمریکا را پیچیدهتر ساخته است. بزرگترین پرونده حلنشده تجاری، رابطه با پکن است — ترامپ در هفتههای اخیر لحن خود را نرمتر کرده، اگرچه رویکرد کلی آمریکا درباره چین هنوز مشخص نیست، همانطور که اد لوچه، ستوننویس فایننشال تایمز در پادکست من در ۱۵ ژوئیه اشاره کرد.
آرزوهای بزرگ ترامپ برای پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین تحقق نیافته و این هفته رئیسجمهور تغییر مسیر داد. در دیدار با دبیرکل ناتو، مارک روت، ترامپ برنامهای تهاجمیتر برای تامین سلاحهای ساخت آمریکا به اوکراین، تحت حمایت مالی کشورهای اروپایی و هماهنگ شده توسط ناتو، ارائه داد. استراتژی دیپلماتیک گستردهتر برای پایان دادن به جنگ هنوز نامشخص است.
در حالی که این رویدادهای بزرگ در صحنه جهانی جریان داشت، دولت ترامپ همچنان با اقدامات اداری و کاهش بودجه، نهادهای کلیدی امنیت ملی را تضعیف کرد. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، جمعه گذشته به ۱۱۰۰ کارمند دولتی و ۲۵۰ دیپلمات اطلاع داد که در چارچوب بازسازی و کوچکسازی وزارت امور خارجه از کار برکنار خواهند شد.
کارههای ناتمام در پروندههای مهم خاورمیانه: ایران و جنگ غزه
با ادامه کمپین تهاجمی دولت ترامپ برای کاهش یکجانبه تعهدات دیپلماتیک آمریکا، دو مسئله راهبردی در خاورمیانه همچنان بیپاسخ ماندهاند: ایران و جنگ غزه.
گزارشهای بیشتری منتشر شده که عملیات نظامی ماه گذشته اسرائیل علیه ایران — عملیاتی که آمریکا تنها یک شب به آن پیوست — تنها یکی از سه سایت هستهای ایران را به شدت آسیب زده و اگر رژیم بخواهد، ایران میتواند ظرف چند ماه غنیسازی هستهای را از سر بگیرد. پرسشهای بسیاری درباره ایران باقی مانده، از جمله اینکه آیا آنچه اکنون جهان میبیند فقط وقفهای موقت در یک عملیات نظامی ناپایدار است یا اینکه راه دیپلماتیکی برای توافق جدید شکل خواهد گرفت. فراتر از مسئله هستهای، نگرانیها درباره شبکه تروریستی گسترده ایران و حمایت آن از گروههایی مانند حوثیها ادامه دارد؛ گروههایی که با وجود توافق ترامپ با شبهنظامیان یمنی در ماه مه، تهدیدی برای امنیت منطقهای و جهانی باقی ماندهاند.
تلاشها برای تضمین آتشبس جدید در جنگ اسرائیل و حماس که به دو سالگی نزدیک میشود، همچنان در دوحه و قاهره ادامه دارد. فرستاده خاورمیانه ترامپ، استیو ویتکوف، مذاکرات بیشتری با مقامات ارشد قطری و وزیر امور استراتژیک اسرائیل، ران درمر، در کاخ سفید داشت. اما هنوز نشانه روشنی از پیشرفت در این مذاکرات یا دیدار ترامپ با نخستوزیر قطر در ۱۶ ژوئیه دیده نمیشود.
وضعیت امنیت انسانی اکثریت قاطع فلسطینیهای غزه همچنان وخیم است، در حالی که اسرائیلیها نگران سرنوشت گروگانهای هنوز در دست حماس هستند. در وبینار مؤسسه خاورمیانه درباره راههای پایان دادن به جنگ غزه، دو تحلیلگر فلسطینی و اسرائیلی هر دو به نبود چشمانداز بلندمدت و رهبری که بتواند بنبست این جنگ را بشکند، اشاره کردند؛ موضوعی که مانع بازگرداندن گروگانها و باز کردن راه کمکهای غذایی برای میلیونها فلسطینی شده است.
حادثه این هفته در سوریه و همچنین کارهای ناتمام سیاست آمریکا در خاورمیانه درباره برخی مسائل راهبردی کلیدی، همه این پرسشها را به وجود میآورد که آیا واشنگتن در حال هدایت رویدادها به سمت هدفی روشن است یا صرفاً به واکنشهای بازیگران منطقهای پاسخ میدهد.