• چتم‌هوس اندیشکده بریتانیایی در این گزارش سراغ تعدادی از کارشناسان خود رفته و تحلیل‌هایی در خصوصحملات هوایی اسرائیل علیه تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران ارائه داده و تلاش کرده به چند پرسش اساسی از جمله؛ واکنش ایران، آمریکا، بریتانیا و متحدان منطقه‌ای ایران چه خواهد بود؟، پاسخ دهند.
• سانم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای چتم‌هاوس
1. حمله اسرائیل به ایران با اهداف نظامی چون حذف فرماندهان ارشد، ضربه به برنامه هسته‌ای و تضعیف توان دفاعی، و همچنین اهداف سیاسی مانند جلوگیری از احیای توافق هسته‌ای و ایجاد بی‌ثباتی داخلی در ایران انجام شده است. این اقدام می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کرده و برخلاف ادعای پیشگیرانه بودن، باعث تقویت مشروعیت داخلی و بین‌المللی جمهوری اسلامی شود. ایران که تمایلی به جنگ تمام‌عیار ندارد، تاکنون پاسخ نظامی محدودی داده اما احتمال واکنش‌های شدیدتری مانند تسریع در برنامه هسته‌ای، قطع همکاری با آژانس انرژی اتمی و حتی خروج از معاهده NPT وجود دارد.
2. در این میان، آمریکا ضمن تلاش برای فاصله‌گذاری از حمله اسرائیل، خط قرمز خود را در حمایت از نیروهایش حفظ کرده و امید به توافق دیپلماتیک با ایران را از دست داده است. این وضعیت آمریکا را در موقعیتی دشوار قرار داده که باید همزمان از متحد خود اسرائیل حمایت کند و هم سعی در مهار بحرانی رو به تشدید در منطقه داشته باشد.
• بروان مدوکس، مدیر اندیشکده چتم‌هاوس – درباره واکنش غرب:
1. بریتانیا احتمالاً از گفت‌وگوهای دیپلماتیک میان آمریکا و ایران حمایت کرده و خواستار آرامش در منطقه خواهد شد، به‌ویژه که حمله اسرائیل درست قبل از شروع مذاکرات جدید صورت گرفت و هدفش برهم زدن این روند دیپلماتیک بود. این حمله نشان می‌دهد که نتانیاهو دیدگاه‌های واشنگتن را نادیده گرفته است.
2. با توجه به واکنش ایران، این حملات خطر بی‌ثباتی منطقه‌ای را افزایش می‌دهند و کشورهای خلیج فارس نگرانند که ایران ممکن است علاوه بر اسرائیل، همسایگان نزدیک به آمریکا را نیز هدف بگیرد. همچنین، این وضعیت می‌تواند ثبات سوریه را که تأثیرگذار بر کل منطقه است، به‌خطر اندازد.
• فارِع المسلمی، پژوهشگر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا – درباره واکنش حوثی‌ها:
1. حوثی‌های یمن به‌عنوان خط مقدم دفاع ایران علیه اسرائیل، آماده‌اند واکنش گسترده‌ای نشان دهند که می‌تواند شامل حملات به اسرائیل، پایگاه‌های آمریکا و تشدید جنگ یمن باشد. اگر ایران بازنده باشد، حوثی‌ها جایگاه خود را در محور ضدایرانی تقویت می‌کنند و اسرائیل احتمالاً حملات مستقیم به آن‌ها را افزایش می‌دهد، که می‌تواند باعث تشدید درگیری‌ها در منطقه شود.
چتم‌هوس؛ کارشناسان اندیشکده چتم‌هاوس در واکنش به حملات هوایی اسرائیل علیه تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران، تحلیل‌های اولیه خود را ارائه کردند. اکنون پرسش اصلی این است: واکنش ایران، آمریکا، بریتانیا و متحدان منطقه‌ای ایران چه خواهد بود؟
حمله شبانه اسرائیل به ایران؛ واکنش اولیه کارشناسان چتم‌هاوس
شب گذشته، اسرائیل با انجام حملاتی هوایی، تأسیسات هسته‌ای ایران و فرماندهان ارشد نظامی را هدف قرار داد. نخست‌وزیر اسرائیل در پیامی در شبکه ایکس (توییتر سابق) این حمله را «عملیاتی نظامی هدفمند برای عقب راندن تهدید وجودی ایران علیه اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که این عملیات «تا هر زمان که لازم باشد برای رفع این تهدید» ادامه خواهد داشت.
در پی این حمله، رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای، هشدار داد که اسرائیل با «پاسخی تلخ و دردناک» روبه‌رو خواهد شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران صبح امروز چند پهپاد به سوی اسرائیل پرتاب کرده است. در ادامه، کارشناسان اندیشکده چتم‌هاوس واکنش اولیه خود را نسبت به این تحولات ارائه داده‌اند:
سانم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای چتم‌هاوس
دولت اسرائیل در زمانی حساس دست به حمله‌ای شدیداً تحریک‌آمیز علیه ایران زده است؛ حمله‌ای که سه هدف اصلی را دنبال می‌کند: حذف فرماندهان ارشد و ایجاد اختلال در ساختار فرماندهی عملیاتی ایران، وارد آوردن ضربه به برنامه هسته‌ای این کشور و تضعیف توانمندی‌های دفاعی جمهوری اسلامی.
فراتر از این اهداف نظامی فوری، به‌نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در پی آن است که هرگونه مسیر دیپلماتیک باقی‌مانده برای احیای توافق هسته‌ای را نابود کند و شاید حتی به ایجاد بی‌ثباتی داخلی در ایران دامن بزند. از سوی دیگر، انگیزه‌های داخلی نیز در تصمیم او بی‌تأثیر نبوده است.
اما برخلاف ادعای اسرائیل مبنی بر «پیشگیرانه بودن» این اقدام، این حمله می‌تواند زمینه‌ساز شعله‌ور شدن یک تنش گسترده‌تر منطقه‌ای شود و ناخواسته به تقویت مشروعیت داخلی و بین‌المللی جمهوری اسلامی بینجامد.
بار دیگر، ایران در موقعیتی قرار گرفته که آسیب‌پذیری‌اش آشکار شده و گزینه‌های پاسخ‌دهی‌اش به دلیل تمایل به جلوگیری از جنگی تمام‌عیار، محدود است. با این حال، جمهوری اسلامی ناگزیر به پاسخ‌گویی است تا بازدارندگی خود را احیا کرده و مانع از تکرار حملات شود.
ایران تاکنون پاسخی محدود از نظر نظامی داده و گفت‌وگوهای دیپلماتیکی را که قرار بود روز یک‌شنبه با دولت ترامپ در مسقط برگزار شود، لغو کرده است. با توجه به گستردگی و ابعاد بی‌سابقه حملات اسرائیل که شامل هدف‌گیری مناطق مختلف ایران و حمله به غیرنظامیان و مقام‌های ارشد بوده، به‌احتمال زیاد تهران گام‌های تلافی‌جویانه‌ی بیشتری برخواهد داشت. این اقدامات ممکن است شامل تسریع در برنامه هسته‌ای، قطع کامل همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حتی خروج احتمالی از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) باشد.
در حال حاضر، بعید است ایران زیرساخت‌ها یا دارایی‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس را هدف قرار دهد، اما اگر اوضاع به سمت تشدید بیشتر برود، احتمال اقداماتی منطقه‌ای و گسترده‌تر وجود دارد.
اگرچه دولت ترامپ تلاش کرده است خود را از عملیات اسرائیل جدا نشان دهد، همزمان خط قرمز روشنی نیز ترسیم کرده و هشدار داده است که هرگونه حمله به نیروهای آمریکایی یا پایگاه‌های نظامی این کشور، با واکنش روبه‌رو خواهد شد. رؤیای ترامپ برای دستیابی سریع به یک توافق دیپلماتیک، اکنون نقش بر آب شده است. در عوض، آمریکا ممکن است ناگزیر شود دو نقش متضاد را همزمان ایفا کند: حمایت از متحد اسرائیلی‌اش و تلاش برای مهار بحرانی که با سرعت در حال وخیم‌تر شدن است.
بروان مدوکس، مدیر اندیشکده چتم‌هاوس – درباره واکنش غرب:
احتمال بسیار زیاد وجود دارد که بریتانیا موضعی در حمایت از گفت‌وگوهای دیپلماتیک آمریکا و ایران اتخاذ کند(گفت‌وگوهایی که اکنون مختل شده‌اند) و خواستار آرامش شود.
حمله اسرائیل، درست پیش از دور تازه مذاکراتی که قرار بود آخر این هفته برگزار شود، آشکارا با هدف برهم زدن این گفت‌وگوها انجام شده است. این حمله همچنین نشان می‌دهد که نتانیاهو چندان اهمیتی برای دیدگاه‌های واشنگتن قائل نیست و به نظر می‌رسد آن‌ها را نادیده گرفته است.
این حملات، بسته به واکنش ایران، خطر بی‌ثبات‌سازی منطقه را به همراه دارد. نگرانی‌هایی در میان کشورهای خلیج فارس وجود دارد مبنی بر اینکه ایران ممکن است نه فقط اسرائیل، بلکه همسایگانی را که به آمریکا نزدیک هستند نیز هدف قرار دهد. این حملات همچنین می‌توانند وضعیت سوریه را ناپایدار کنند؛ کشوری که موفقیت یا شکست دولت جدیدش تأثیر مستقیمی بر ثبات کل منطقه خواهد داشت.
فارِع المسلمی، پژوهشگر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا – درباره واکنش حوثی‌ها:
حوثی‌های یمن آماده‌اند تا نقشی محوری در پاسخ به اسرائیل از جانب ایران ایفا کنند. اکنون که ایران در وضعیت ضعف و تحقیر قرار گرفته، این نخستین بار است که از حوثی‌ها انتظار می‌رود در برابر دهه‌ها حمایت و سرمایه‌گذاری ایران، اقدامی متقابل انجام دهند.
پس از کشته شدن حسن نصرالله در لبنان و فروپاشی رژیم اسد در سوریه، حوثی‌ها عملاً به خط مقدم دفاعی ایران در برابر اسرائیل تبدیل شده‌اند، نقشی که هر روز اهمیت و مرکزیت بیشتری پیدا می‌کند.
حوثی‌ها، حتی بیش از ایران یا اسرائیل، به بی‌پروایی و اقدامات غیرقابل‌پیش‌بینی شهرت دارند. بنابراین، واکنش آن‌ها احتمالاً فراتر از ادامه حملات به اسرائیل خواهد بود. احتمال ازسرگیری حملات در دریای سرخ وجود دارد، آتش‌بس با آمریکا ممکن است فروبپاشد، و نباید تعجب کرد اگر عربستان سعودی و امارات متحده عربی بار دیگر به‌طور مستقیم به جنگ در یمن کشیده شوند. همچنین احتمال حملات حوثی‌ها به پایگاه‌های نظامی آمریکا در خلیج فارس، شاخ آفریقا و نیروهای دریایی ایالات متحده در دریا بسیار بالا است.
اگر ایران در نهایت «بازنده» این جنگ باشد، ممکن است در واقع به نفع حوثی‌ها تمام شود؛ گروهی که احتمالاً به تقویت جایگاه خود در چارچوب محور ضدایرانی در خاورمیانه ادامه خواهند داد.
پس از حمله به ایران، اسرائیل به‌طور مستقیم‌تر و هدفمندتر متوجه حوثی‌ها خواهد شد و این به احتمال زیاد، دور بعدی رویارویی مستقیم نظامی در خاورمیانه خواهد بود.
