بازگشایی اقامتگاه سفیر آمریکا در دمشق، پس از بیش از یک دهه قطع روابط، تنها یک رویداد دیپلماتیک نیست، بلکه بخشی از پروژه‌ای بزرگ‌تر است: پروژه‌ای که آینده سوریه را در چارچوب نظم‌سازی آمریکا بازتعریف می‌کند؛ با پیامدهایی عمیق و بلندمدت برای مردم این کشور.
مناسبات دیپلماتیک یا مهندسی ساختار قدرت؟
پرچم آمریکا پس از دوازده سال بار دیگر در دمشق برافراشته شد. مراسم رسمی گشایش اقامتگاه سفیر آمریکا، با حضور وزیر خارجه سوریه، پیامی آشکار از عزم دو کشور برای بازسازی روابط بود. اما این رویداد تنها یک بازگشت ساده نیست؛ بلکه نشان‌دهنده ورود به مرحله‌ای تازه از مهندسی سیاسی است که می‌کوشد با ظاهر گفت‌وگو و ثبات، معادلات قدرت در سوریه را بازتعریف کند.
چهره جدید رهبری و پیامدهای پنهان
پس از سقوط بشار اسد و روی کار آمدن احمد شرع، دولت جدید سوریه تلاش کرده است تا با تغییرات ظاهری و اقدامات بازدارنده، وجهه‌ای مستقل و قانون‌مدار ارائه دهد. توقیف تسلیحات قاچاق، گفت‌وگوهای کنترل‌شده با غرب، و حذف چهره‌های وابسته به نظام پیشین، بخشی از این تصویرسازی است. اما هم‌زمان، چرخش به‌سمت پذیرش نقش محوری آمریکا در بازسازی، نشانه‌ای از یک پیوند نابرابر و آینده‌ساز است که ممکن است تمامیت سیاسی سوریه را در معرض خطر قرار دهد.
اسرائیل در دو راهی تردید و همراهی
اگرچه تل‌آویو همواره با نگرانی به تحولات سوریه نگریسته، اما اکنون با وجود لحن تند پیشین نسبت به احمد الشرع، شاهد تغییر نسبی در مواضع اسرائیل هستیم. دیدار ترامپ با الشرع و گفت‌وگوهای امنیتی پشت‌پرده، اسرائیل را به تأمل واداشته است. واشنگتن با نقش‌آفرینی جدید خود در سوریه، عملاً سعی دارد تل‌آویو را در مسیر سیاست‌های خود همسو کند، بی‌آنکه اسرائیل را در موضع رهبری بگذارد.
افق سوریه؛ بازسازی یا وابستگی؟
در حالی‌که تصاویر برافراشته شدن پرچم آمریکا ندر دمشق نمادی از ثبات و بازگشت به «روابط عادی» جلوه می‌کنند، اما در عمق این تحولات، چشم‌اندازی مبهم از آینده سوریه دیده می‌شود. این سناریو با واژگانی همچون سرمایه‌گذاری، اصلاحات و امنیت عرضه می‌شود، اما در عمل می‌تواند به نهادینه‌سازی وابستگی سیاسی و اقتصادی منجر شود. اگر روند کنونی بدون نظارت عمومی و شفافیت ادامه یابد، ممکن است مردم سوریه در ظاهر به بازسازی امیدوار شوند اما در عمل با نوعی سلطه نرم مواجه گردند که استقلال آن‌ها را در بلندمدت خدشه‌دار می‌کند.
