چگونه هویت ملی، سرمایه را به میدان می‌آورد؟

پژوهشگر و فعال فضای مجازی درباره به میدان آوردن سرمایه‌ها گفت: هویت ملی قوی، حس تعلق و اعتماد را در میان افراد افزایش می‌دهد و این اعتماد، بستر کارگروهی موفق را فراهم می‌کند.

سید علیرضا آل داوود پژوهشگر و فعال فضای مجازی در گفتگو با فارس، درباره ابعاد هویت ملی و مهم‌ترین مؤلفه های آن گفت: هویت ملی، مانند تاروپودی است که یک ملت را به هم پیوند می‌دهد. این مفهوم شامل ابعاد فرهنگی (زبان، هنر، آداب‌ورسوم)، تاریخی (رویدادها و شخصیت‌های تاریخی)، اجتماعی (ارزش‌ها و هنجارهای مشترک) و سیاسی (حاکمیت و استقلال)، دینی و مذهبی(وحدت اقوام و ادیان) است. مهم‌ترین مؤلفه‌ها عبارت‌اند از؛ دین اسلام و همزیستی میان ادیان دیگر در کشور، زبان فارسی به‌عنوان رکن وحدت‌بخش، تاریخ چندهزارساله ایران، ارزش‌های مشترک مانند میهمان‌نوازی و عدالت‌خواهی، و حس تعلق به سرزمین. این عناصر، هویت ملی را به‌مثابه یک چتر فراگیر برای همزیستی اقوام مختلف ایرانی تعریف می‌کنند.
وی ادامه داد: تقویت هویت ملی به عواملی مانند آموزش هدف‌مند، روایت‌های مثبت تاریخی و فرهنگی، و مشارکت اجتماعی بستگی دارد. اما چالش‌هایی مانند جهانی‌شدن بی‌ضابطه با تبلیغات فراگیر در جنگ شناختی غرب ضد ایران اسلامی، کم‌توجهی به آموزش دولت‌محور در نظام آموزشی، و شکاف نسلی می‌توانند هویت ملی را کم‌رنگ کنند. همچنین، ضعف در انسجام اجتماعی و بی‌اعتمادی به نهادها می‌تواند این حس تعلق را تضعیف کند. راهکار، تقویت غرور ملی از طریق برجسته‌سازی دستاوردها و ترویج گفتمان وحدت‌بخش، جهاد تبیین و جهاد امید است.

این پژوهشگر درباره نقش رسانه‌ها درباره برجسته‌سازی هویت ملی بیان کرد: رسانه‌ها شمشیر دو لبه‌اند. صداوسیما با تولید محتواهای فاخر فرهنگی و تاریخی می‌تواند حس غرور ملی را تقویت کند، اما اگر رویکردش شعاری یا غیرمعتبر باشد که تمامی ذائقه‌ها را پوشش ندهد، اثر معکوس خواهد داشت. شبکه‌های اجتماعی داخلی، با گسترش سریع اطلاعات، می‌توانند روایت‌های مثبت از هویت ایرانی را ترویج کنند، اما درعین‌حال، باتوجه‌به فضای مجازی رها شده و وجود سکوهای غربی با انتشار محتوای تفرقه‌افکن یا غرب‌زده، دشمنان با سو استفاده از این فضا هویت ملی را تضعیف می‌کنند. رسانه‌ها باید با تولید محتوای جذاب، معتبر و متناسب با نسل جوان، به بازسازی هویت ملی کمک کنند.
وی اضافه کرد:ایران گنجینه‌ای از میراث‌فرهنگی و تاریخی و مذهبی را دارد. می‌توان با بازسازی و معرفی آثار باستانی مانند تخت‌جمشید و پاسارگاد، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و دینی مانند نوروز، و تولید فیلم‌ها و بازی‌های دیجیتال با محوریت اساطیر و تاریخ ایران- اسلام و تشیع، هویت ملی را تقویت کرد. آموزش تاریخ ایران و اسلام به‌صورت داستان‌محور در مدارس و استفاده از فناوری‌های نوین مانند واقعیت مجازی برای تجربه فرهنگ ایرانی، از دیگر راهکارهاست.
آل داوود درباره کارگروهی گفت: کارگروهی، موتور محرک پیشرفت است. جوامعی که فرهنگ همکاری دارند، سریع‌تر به اهداف اقتصادی و اجتماعی می‌رسند. برای تقویت روحیه کار تیمی، باید از کودکی در نظام آموزشی، مهارت‌های همکاری مانند حل مسئله گروهی و احترام به نظرات دیگران را آموزش داد. همچنین، ایجاد انگیزه‌های مادی و معنوی در محیط کار و ترویج فرهنگ قدردانی از تلاش جمعی، این روحیه را تقویت می‌کند.

وی در خصوص همبستگی ملی برای سرمایه‌گذاری های کوچک مقدار اشاره کرد:
همبستگی ملی می‌تواند سرمایه اجتماعی را برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک تقویت کند. می‌توان با ایجاد تعاونی‌های محلی و سکوهای تأمین مالی جمعی، افراد را به مشارکت در پروژه‌های کوچک اقتصادی تشویق کرد. مثلاً، حمایت از استارتاپ‌های محلی باتکیه‌بر هویت فرهنگی (مانند صنایع‌دستی) و ترویج شعارهایی مانند «تولید ایرانی، افتخار ملی»، همبستگی را به سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کند. دولت نیز می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالیاتی و تسهیلات، این روند را شتاب دهد.
آل داوود خاطرنشان کرد: در پایان باید گفت هویت ملی و کارگروهی، دو ستون اصلی برای پیشرفت ایران اسلامی هستند. با بهره‌گیری از فرهنگ غنی ایرانی، اصلاح نظام آموزشی، و الگوبرداری از تجربه‌های موفق جهانی مانند ژاپن و چین، می‌توان حس تعلق و همکاری را در جامعه تقویت کرد. رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی باید روایت‌های مثبت و وحدت‌بخش را ترویج کنند تا همبستگی ملی به موتور محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی تبدیل شود.

دیدگاهتان را بنویسید