چنانکه مقامات و تحلیلگران اروپایی می‌گویند، حتی اگر بتوان از جنگ جلوگیری کرد، فضای گفت‌و‌گو بسیار محدود است، زیرا تا پایان جولای اروپایی‌ها باید مشخص کنند که آیا تحریم‌های شدید سازمان ملل علیه ایران را — که در حال حاضر تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ معلق هستند، اما در ۱۸ اکتبر منقضی می‌شوند — مجدداً اعمال خواهند کرد یا خیر. اگر چنین شود، ایران می‌گوید که به‌طور کامل از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد.
استیون ارلنگر در نیویورک تایمز نوشت: مذاکرات بین ایالات متحده و ایران، که رئیس جمهور ترامپ روز دوشنبه اعلام کرد، روز شنبه در عمان آغاز خواهد شد، مذاکراتی که با مشکلات اساسی و بی‌اعتمادی عمیق رو‌به‌رو است، اما زمان برای مذاکراتی که به احتمال زیاد پیچیده خواهد بود، بسیار محدود است.
در ادامه این مطلب آمده: صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس، گفت: «ما در دوراهی قرار داریم و به سمت یک بحران پیش می‌رویم.»
اگرچه ترامپ اخیراً ایران را با «حمله‌ای که نظیر آن را هرگز ندیده‌اند» تهدید کرده، اما به وضوح بیان کرده که ترجیح او یک توافق دیپلماتیک است. این اطمینان‌بخشی — که در دفتر بیضی کاخ سفید و در کنار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که خواستار اقدام نظامی بوده، صورت گرفت — در جهان عرب با استقبال گسترده‌ای رو‌به‌رو خواهد شد.
کشور‌های عربی از مصر تا خلیج فارس، از پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی یک جنگ آمریکایی-اسرائیلی هراس دارند، به‌ویژه در شرایطی که کشتار در غزه ادامه دارد.
همانطور که عراقچی گفت، آنچه اهمیت دارد این است که این تلاش «همانقدر که یک آزمون است، یک فرصت نیز هست» — آزمونی از تمایل دو طرف برای مذاکره جدی درباره برنامه هسته‌ای ایران، که به گفته ایران تنها برای مقاصد صلح‌آمیز است، در ازای رفع دائمی تحریم‌ها.
چنانکه مقامات و تحلیلگران اروپایی می‌گویند، حتی اگر بتوان از جنگ جلوگیری کرد، فضای گفت‌و‌گو بسیار محدود است، زیرا تا پایان جولای اروپایی‌ها باید مشخص کنند که آیا تحریم‌های شدید سازمان ملل علیه ایران را — که در حال حاضر تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ معلق هستند، اما در ۱۸ اکتبر منقضی می‌شوند — مجدداً اعمال خواهند کرد یا خیر. اگر چنین شود، ایران می‌گوید که به‌طور کامل از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد؛ و این ممکن است باعث شود اسرائیل با کمک آمریکا یک عملیات نظامی گسترده برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران آغاز کند. اسرائیل و آمریکا متعهد شده‌اند که از توسعه سلاح هسته‌ای توسط ایران جلوگیری کنند.
اروپایی‌ها می‌خواهند قبل از آنکه روسیه — که روزبه‌روز بیشتر به متحد ایران تبدیل می‌شود — ریاست دوره‌ای شورای امنیت را در اکتبر به عهده بگیرد، تصمیم خود را بگیرند.
سوزان مالونی، کارشناس ایران و مدیر برنامه سیاست خارجی موسسه بروکینگز، گفت: «من بسیار نگرانم. این تاکتیک مذاکره تحت تهدید که توسط دولت ترامپ استفاده می‌شود، جایگزینی برای یک سیاست جدی در قبال ایران نیست.»
در همین حال، آمریکا بمب‌افکن‌های ب.۲ دوربرد بیشتری را در منطقه مستقر کرده و ناو هواپیمابر دوم، کارل وینسون، را به منطقه اعزام کرده است، و همزمان یک حمله هوایی گسترده علیه حوثی‌ها، متحدان ایران، آغاز کرده که به عنوان پیامی از سوی واشنگتن تلقی می‌شود.
ایران مشتاق است که از اعمال تحریم‌های چندجانبه جدید، علاوه بر تحریم‌هایی که واشنگتن پس از خروج ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸ اعمال کرد، جلوگیری کند. اما اروپایی‌ها گفته‌اند که در صورت عدم توافق جدید، تحریم‌ها را مجدداً اعمال خواهند کرد. این باعث شده ایران تهدید کند که در آن صورت از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد — فرآیندی که ۹۰ روز طول می‌کشد و حتی ممکن است فرصتی برای دیپلماسی در آخرین لحظات فراهم کند.
حتی اگر ایران موافقت کند که بازرسان هسته‌ای بین‌المللی را در کشور نگه دارد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که مسئول اجرای معاهده است، به وضوح اعلام کرده که امتناع قبلی ایران از شفاف‌سازی با بازرسانش به این معنی است که جهان تا حد زیادی در تاریکی درباره برنامه هسته‌ای ایران قرار دارد؛ و یک برنامه هسته‌ای فاقد نظارت ایران ممکن است اسرائیل و آمریکا را به حمله به ایران ترغیب کند.
غرب و اسرائیل نگرانند که تهران به طور مخفیانه در حال برنامه‌ریزی برای یک روش سریع‌تر و ابتدایی‌تر برای ساخت سلاح باشد؛ بر اساس داده‌های آژانس، ایران هم‌اکنون اورانیوم نزدیک به درجه سلاح کافی برای ساخت حداقل شش بمب را در اختیار دارد.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: «تصور اینکه اسرائیل با یک برنامه هسته‌ای پیشرفته مانند ایران — بدون نظارت سازمان ملل — کنار بیاید، دشوار است.»
یک حمله هوایی به احتمال زیاد موجب پاسخ‌های جدی ایران به اهداف آمریکایی و اسرائیلی و زیرساخت‌های خلیج فارس، مانند تأسیسات نفتی عربستان سعودی، خواهد شد که هیچ کشور عربی در منطقه مایل به مشاهده آن نیست. همچنین ممکن است ایران را به سمت تسلیحاتی کردن برنامه هسته‌ای و ساخت بمب سوق دهد.
تحلیلگران می‌گویند مشخص نیست که آیا اروپایی‌ها مایل یا از نظر قانونی قادر خواهند بود مهلت اعمال [اسنپ بک]را به تعویق بیندازند یا خیر. اما حتی برای در نظر گرفتن این گزینه، باید پیشرفت چشمگیری به سمت یک توافق جدید حاصل شود.
صنم وکیل، کارشناس خاورمیانه در چتم هاوس، گفت با توجه به بی‌اعتمادی دو جانبه، توافق جدید باید «به طور دائمی پیشرفت هسته‌ای ایران را در ازای تضمین‌های اقتصادی دائمی محدود کند»، تضمین‌هایی که تهران باور داشته باشد که پایدار خواهند بود.
نتانیاهو روز دوشنبه در دفتر بیضی گفت که به دنبال توافقی «مشابه آنچه در لیبی انجام شد» است، اشاره‌ای به سال ۲۰۰۳ که معمر قذافی، رهبر وقت لیبی، موافقت کرد تمام تسلیحات کشتار جمعی کشورش، از جمله برنامه سلاح‌های هسته‌ای، را از بین ببرد. تریتا پارسی، کارشناس ایران در موسسه کوئینسی، استدلال کرد که اگر ترامپ «به دنبال متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران به سبک لیبی، علاوه بر تعطیلی برنامه موشکی ایران و روابط تهران با شرکای منطقه‌ای‌اش باشد، آنگاه دیپلماسی به احتمال زیاد در بدو ورود به مرگ دچار خواهد شد.».
اما او ادامه داد که اگر استراتژی ترامپ «بر دستیابی به یک توافق مبتنی بر راستی آزمایی که مانع از ساخت بمب توسط ایران شود — تنها خط قرمز او — متمرکز باشد، آنگاه دلیلی برای خوش‌بینی نسبت به مذاکرات آینده وجود دارد.»
واعظ معتقد است که ایرانی‌ها نسبت به انعقاد یک توافق با ترامپ بدبین هستند. او گفت: «من نشانه‌هایی می‌بینم که آنها در حال آماده‌سازی برای جنگ هستند»، از جمله تلاش برای افزایش انسجام اجتماعی، وعده عدم اجرای قانون سختگیرانه حجاب.
واعظ هشدار می‌دهد که نباید بیش از حد اعتماد به نفس داشت. او گفت: «بدون شک ایرانی‌ها تضعیف شده‌اند، اما ضعیف نیستند و ناامید هم نیستند.» او افزود: «ایران نمی‌خواهد فشار را به عنوان ابزاری برای امتیازگیری مشروعیت بخشد، که یک سراشیبی لغزنده است. برای تهران، تنها چیزی که از تحمل تحریم‌های آمریکا خطرناک‌تر است، تسلیم شدن در برابر آنهاست.»
