دور دوم مذاکرات روسیه و آمریکا به پایان رسید، اما ترامپ تحریمهای روسیه را برای یک سال دیگر تمدید کرد. این اقدام نشان میدهد که سیاست کلان آمریکا در مواجهه با روسیه تغییر قابلتوجهی نداشته است.
دور دوم مذاکرات روسیه و آمریکا در حالی تمام شد که ترامپ رئیسجمهور آمریکا، یک سال دیگر هم تحریمهای روسیه را تمدید کرد. امضای این فرمان اجرایی اگرچه تازگی ندارد؛ اما تمدید این تحریمها درحالیکه مذاکرات دوجانبه این دوکشور درمورد بحران اوکراین همچنان ادامه دارد نشان میدهد برخلاف فضاسازی رسانهای ترامپ رویکرد و سیاست کلان آمریکا در مواجهه با روسیه چرخش قابلتوجهی نداشته است.
البته دیدارها و گفتوگوهای مقامات اروپایی با ترامپ نیز در مواضع او در مورد روسیه نیز بیتأثیر نبوده است.
به نظر نمیرسد که روسیه نیز فریب آمریکاییها را خورده باشد و چرخشی در روابط خود با رقیب اقتصادی بزرگ آمریکا، یعنی چین داشته باشد و با تأکید براینکه روابط دو کشور تهدیدی علیه دیگر کشورها نیست، مذاکرات با آمریکا را ادامه میدهد. مجموع این موارد نشان میدهد که دوکشور همچنان با عینک واقعبینی و سود و زیان، مذاکرات را پیش خواهند برد. با این همه به نظر نمیرسد که چرخشی قابل توجه در سطح روابط آمریکا و روسیه ایجاد شود، تنها میتوان امیدوار بود که تنشها میان دو کشور کاهشی قابلتوجه داشته باشد و کنترل شود.
تحریم روسیه همچنان برقرار است
ترامپ روز پنجشنبه فرمان اجرایی تحریمهایی علیه روسیه را امضا کرد که نخستین بار در 6 مارس 2014 توسط اوباما علیه روسیه وضع شده بود. اوباما در این فرمان اجرایی افراد و نهادهایی را که آمریکا ادعا میکند آنها مسئول نقض حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین هستند، تحریم میکند.
تمدید این تحریمها از سوی ترامپ در شرایطی که مذاکرات میان دو کشور در جریان بود، حائز توجه است. البته ترامپ پیش از شروع مذاکرات میان روسیه و آمریکا هم اعلام کرده بود که اگر روسیه پای میز مذاکره ننشیند، چارهای جز تشدید تحریمها و اعمال تعرفهها علیه روسیه ندارد.
ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود نیز تحریمهایی علیه روسیه اعمال کرده بود. از جمله این تحریمها، امضای قانون کاتسا «قانون مقابله با مخالفان آمریکا از طریق تحریمها» در 25 جولای 2017 است. علاوه بر روسیه، ایران و کرهشمالی در لیست تحریمی قرار داشتند.
ترامپ یک سال بعد نیز تحریمهایی علیه چند نهاد و مقام روسی از جمله 17 مقام ارشد روسیه و یک شرکت دولتی تسلیحاتی اعمال کرد. تمدید این تحریمها یک پیام قابلتوجه دیگری نیز برای روسیه دارد و آن هم این است که آمریکا قرار نیست صرفاً به روسیه امتیاز دهد، آمریکاییها البته به استفاده از سیاست چماق و هویج در مواجهه با کشورهایی که با آنها مشغول مذاکره هستند، عادت دارند.
اما تمدید این تحریمها در شرایطی که به نظر میرسید همه چیز خیلی خوب پیش میرود اثبات کرد که رویکرد ترامپ درمورد روسیه با دیگر رؤسایجمهور آمریکا نیز فاصله قابلتوجهی ندارد.
روسها بیگدار به آب نمیزنند
چراغ سبز نشان دادن ترامپ به روسیه برای پایان جنگ اوکراین، فارغ از هزینههای سرسامآور این جنگ برای آمریکا، امتیاز دیگری هم برای آمریکا داشت. تصور ترامپ این بود که با بهبود روابط با روسیه میتواند فاصلهای میان این کشور با بزرگترین رقیب اقتصادی خود یعنی چین بیندازد و توان بیشتری برای رقابت با او داشته باشد.
به نظر میرسد روسها قصد ندارند تا تغییری در رفتار خود با رقبای آمریکا دهند. اخیرا دبیر شورای امنیت روسیه در دیداری که با شیجینپینگ، رئیسجمهور چین داشت به تقویت روابط روسیه و چین تاکید کرد و گفت: «همکاری روسیه و چین علیه سایر کشورها نیست، بلکه الگویی از روابط دو قدرت بزرگ است.» او همچنین اشاره کرد که: «روسیه برای توافقات بهدستآمده با چین ارزش زیادی قائل است و خواهان تعمیق آنهاست.»
این مواضع بعد از تمدید تحریمها علیه روسیه، اثبات کرد که روسیه نیز در رفتار دیپلماتیک خود، هوشمندانه عمل کرده است و معادلات خود با متحدانش را نه برمبنای خواست آمریکا که براساس سود و زیان خود میچیند. آنچه در این میان پررنگ است این است که روسیه حداقل تا زمانی که مطمئن نشود که در میز مذاکره با آمریکا، امتیازاتی به دست خواهد آورد، تغییری در روابط خود با کشورهایی مثل چین و ایران نخواهد داد. کمااینکه قرار نیست بهیکباره همه چالشها میان روسیه و آمریکا در این مذاکرات حل شود.
اروپا، مواضع ترامپ درمورد زلنسکی را تعدیل میکند؟
دور دوم مذاکرات روسیه و آمریکا، در روز پنجشنبه در استانبول و بعد از نزدیک به 6 ساعت رایزنی، تمام شد. وزارت خارجه روسیه در بیانیهای درمورد این مذاکرات، گفت: «روسیه و ایالاتمتحده در نشست استانبول بر سر گامهای مشترک برای تأمین مالی بلامانع فعالیت نمایندگیهای دیپلماتیک به توافق رسیدند.»
در ادامه نیز اشاره شد که: «روسیه و آمریکا در استانبول بر لزوم دستیابی به نتایج عملی برای بهبود روابط دوجانبه تأکید کردند.» با این حال سخنگوی ریاستجمهوری روسیه در واکنش به اینکه نتایج مذاکرات دو طرف چه بود گفت: «پیش از هرگونه ارزیابی باید منتظر نتایج دیدار ترامپ و زلنسکی بود.» پیش از حضور زلنسکی در واشنگتن، رئیسجمهور فرانسه و نخستوزیر انگلیس نیز دیدارهایی با ترامپ داشتند، نکته جالب توجهی که در جریان دیدار نخستوزیر انگلیس با ترامپ رخ داد، پاسخی بود که ترامپ در پاسخ به سؤال خبرنگاری که درمورد دیکتاتور خواندن زلنسکی، داد.
ترامپ اصل این اظهار نظر را منکر شد. در کنار سیاستها و هوشمندیهای مذاکره اما نمیتوان این موضوع را دور از ذهن دانست که دیدارها و گفتوگوهای ترامپ با مقامات اروپایی در موضعگیری او درمورد روسیه، بیتأثیر باشد، در این میان البته سفر زلنسکی و اعطای امتیاز بهرهبرداری از معادن به آمریکا نیز میتواند، اهرم خوبی برای چانهزنی اروپاییها در راستای جلب حمایت ترامپ از کییف باشد.