1. آسیاتایم، رسانهای بینالمللی و متمرکز بر تحولات آسیا است که در این تحلیل گزینههای پیشروی ترامپ برای مهار ایران را مورد بررسی قرار دادهاست. تحلیلگر این گزارش 3 گزینه برای مواجه ترامپ با ایرانِ در آستانه هستهای شدن در نظر گرفتهاست، این گزینهها شامل؛ مذاکره مجدد، فعالسازی فشار حداکثری از طریق تحریمها و حمله مستقیم به مراکز هستهای ایران میباشد.
2. مذاکره مجدد:
• تحلیلگر این گزارش ضمن توضیح کلی ساختار برجام و چرایی خروج ترامپ در نوامبر2024، استدلال میکند که علیرغم طرح این بحث در محافل سیاسی آمریکا، به دلیل افزایش احساسات ضدآمریکایی ایرانیان، امکان بازگشت آنان به میز مذاکره بسیار پایین است.
• نظرسنجیهایی که پس از خروج ترامپ از توافق با ایران در سال 2018 منتشر شد، نشان داد که 70 درصد از ایرانیها فکر میکردند تهران نباید برای توافق هستهای آینده به آمریکا امتیاز بدهد.
• ترور قاسم سلیمانی و تاکید رهبر انقلاب بر انتقام سخت در تشدید این احساسات ضدآمریکایی ایرانیان بسیار موثر بودهاست.
3. تشدید تحریمها
• ایران نسبت به هژمونی غربی و به طور خاص آمریکا، بیزاری تاریخی ریشه ای دارد.
• کمپین فشار حداکثری ترامپ بر ایران در دوره اول ریاست جمهوری او تنها تفکر تهران را در مورد سلطه آمریکا تقویت کرد.
• در یک نظرسنجی در سال 2024 از 2280 شهروند ایرانی، بیش از 69 درصد از پاسخ دهندگان حمایت خود را از دستیابی ایران به سلاح هسته ای اعلام کردند.
• اعمال تحریمهای بیشتر احتمالاً مخالفت ایران با آمریکا را عمیقتر میکند و تلاشها برای مذاکره مجدد درباره توافق هستهای را پیچیدهتر خواهدکرد.
• احتمالاً بازگشت کمپین فشار حداکثری ترامپ تاثیری بر رژیم نخواهد گذاشت. برنامه هستهای ایران در طول سال ها انعطاف پذیری قابل توجهی از خود نشان داده است.
• همچنین درصورت فعالسازی کمپین فشار حداکثری، امکان تغییر دکترین هستهای ایران به شدت افزایش پیدا میکند.
4. حمله نظامی
• برای درک خطرات مرتبط با اقدام نظامی آمریکا در ایران، وقایع چند ماه گذشته را در نظر بگیرید. در مواجه با حملات اخیر اسرائیل به ایران؛ نخبگان ایرانی به سرعت با چندین بیانیه سیاسی تقابلی پاسخ دادند. آیتالله خامنهای وعده «پاسخ دندانشکنی» علیه اسرائیل و متحدش آمریکا داد. در نتیجه میتوان گفت زمینه اجتماعی در ایران برای پاسخ به حملات احتمالی به خوبی فراهم است.
• حمله نظامی میتواند، ایران را تشویق کند که از فرمان دینی مبنی بر عدم تولید و استفاده از سلاح هستهای خارج شود.
5. نتیجهگیری: رویکرد آمریکا به جای بحث در مورد سیاستهای جنگ طلبانه برای خنثی کردن برنامه هستهای ایران، باید تماشا و صبر باشد. این امر برای ارزیابی اینکه آیا ایران که اقتصادش به دلیل تحریمها فلج شده است، برای تجارت به چین و روسیه متمایل است یا به میز مذاکره برای دومین توافق هستهای بازمیگردد، کلیدی خواهد بود.
آسیاتایم؛ گزارش ها حاکی از آن است که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید آمریکا در حال بررسی گزینه های مختلف برای جلوگیری از توانایی ایران در ساخت سلاح هسته ای است. اینها شامل مذاکره مجدد برای دومین توافق هستهای، دنبال کردن سیاست «فشار حداکثری» علیه تهران از طریق تشدید تحریم ها و انجام حملات هوایی به تاسیسات هسته ای ایران است.
این گفتگوها پس از گزارشی که در نوامبر 2024 توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) ناظر هستهای سازمان ملل منتشر شد، که نشان میداد ایران بهطور خطرناکی به غنیسازی اورانیوم تا سطح درجه تسلیحات نزدیک شده است. در این گزارش همچنین آمده است که ایران قصد دارد بیش از 6000 سانتریفیوژ جدید برای غنی سازی اورانیوم بیشتر نصب کند. با این حال، مسائلی در ارتباط با هر یک از سه گزینه در دسترس ترامپ وجود دارد.
1.مذاکره مجدد بر سر توافق هستهای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به توافق هسته ای ایران نیز معروف است، در سال 2015 در دولت باراک اوباما مورد مذاکره قرار گرفت. این توافق که توسط ایران و چندین قدرت جهانی به امضا رسید، در ازای رفع تحریم ها محدودیت هایی را برای برنامه هستهای ایران ایجاد کرد.
ایران باید ذخایر اورانیوم خود را 98 درصد کاهش دهد و سطح غنی سازی اورانیوم خود را در 3.67 درصد نگه دارد. این به طور قابل توجهی کمتر از سطح مورد نیاز برای ایجاد یک بمب است. با این حال، ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود از توافق با ایران خارج شد و آن را «وحشتناک» و «یک طرفه» خواند. او استدلال کرد که این اقدام فاقد اقدامات راستیآزمایی بوده و برای محدود کردن حمایت ایران از گروههای تروریستی کار چندانی انجام ندادهاست. او همچنین اشاره کرد که این موضوع نتوانسته به توسعه موشکهای بالستیک رژیم که قادر به حمل کلاهک هستهای هستند، بپردازد.
در میان محافل سیاسی مختلف در واشنگتن، توافق مجدد مورد مذاکره قرار گرفته است. اما در سالهای اخیر احساسات ضد آمریکایی در ایران افزایش یافته و این احتمال بازگشت تهران به میز مذاکره را کاهش داده است.
نظرسنجیهایی که پس از خروج ترامپ از توافق با ایران در سال 2018 منتشر شد، نشان داد که 70 درصد از ایرانیها فکر میکردند تهران نباید برای توافق هستهای آینده به آمریکا امتیاز بدهد.
ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نظامی ایران در ژانویه 2020، وجهه ترامپ را در تهران بیشتر تخریب کرده است. سلیمانی که به گفته پنتاگون «مسئول کشته شدن صدها تن از نیروهای آمریکایی و ائتلاف» بود، در حمله پهپاد آمریکایی در نزدیکی فرودگاه بین المللی بغداد در عراق کشته شد.
این احساسات ضد آمریکایی با سخنرانی های آتشین رهبر معظم ایران، آیت الله علی خامنه ای تشدید شده است. او متعهد به «انتقام سخت» از مسئولین قتل سلیمانی شد و آمریکا را «جنایتکار» خواند. خامنهای در گذشته نیز رفتار ترامپ را «زشت و منزجرکننده» توصیف کرده بود.
2.تشدید تحریم ها
ایران نسبت به هژمونی غربی و به طور خاص آمریکا، بیزاری تاریخی ریشه ای دارد. از زمان انقلاب اسلامی 1979، ایران دیدگاه سیاست خارجی را در نگاه به «نظم هژمونیک به رهبری آمریکا» در قالب «استکبار جهانی» تقویت کردهاست.
این موضوع توسط است در یک پست شبکه اجتماعی که در سال 2020 توسط سازمان انرژی اتمی ایران که برنامه هستهای ایران را کنترل می کند، منعکس شده، دانشمندان هسته ای ایران «آماده مقابله با اجبار و یکجانبه گرایی دولت ایالات متحده در رابطه با استفاده از انرژی هسته ای» هستند.
کمپین فشار حداکثری ترامپ بر ایران در دوره اول ریاست جمهوری او تنها تفکر تهران را در مورد سلطه آمریکا تقویت کرد. مقامات مختلف ایران تحریمهای آمریکا را به عنوان «تروریسم اقتصادی» محکوم کرده و از «جنگ طلبی» واشنگتن انتقاد کردند.
دولت ایران نیز بارها از تحریم ها برای جلب حمایت عمومی از رهبری خود استفاده کرده است. در آوریل 2024، خامنهای از مردم ایران خواست که تحریمها را تلاشی برای وادار کردن ایران به تبعیت از «سیاستهای استعمارگر و امپریالیستی» و تسلیم در برابر «خواستههای ظالمانه» بدانند.
در یک نظرسنجی در سال 2024 از 2280 شهروند ایرانی، بیش از 69 درصد از پاسخ دهندگان حمایت خود را از دستیابی ایران به سلاح هسته ای اعلام کردند. اعمال تحریمهای بیشتر احتمالاً مخالفت ایران با آمریکا را عمیقتر میکند و تلاشها برای مذاکره مجدد درباره توافق هستهای را پیچیدهتر خواهدکرد. احتمالاً بازگشت کمپین فشار حداکثری ترامپ، حتی اگر به تحریم های جدید از سوی دیگر کشورها منجر شود، تاثیری بر رژیم نخواهد گذاشت. برنامه هسته ای ایران در طول سال ها انعطاف پذیری قابل توجهی از خود نشان داده است.
تهران در حال حاضر بیش از پنج تن اورانیوم غنی شده در اختیار دارد. و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در ژوئیه 2024 تخمین زد که ایران اکنون قادر است «مواد شکافت پذیر یک بمب» را در «حدود 12 روز» تولید کند.
3.ضربه زدن به تاسیسات ایران آخرین گزینهای است که تیم ترامپ در نظر دارد، حملات هوایی به تاسیسات هستهای ایران؛ این گزینه نشان دهنده انحراف از سیاست دیرینه ایالات متحده برای مهار تهران از طریق اجبار اقتصادی است. همچنین احتمالاً منجر به تشدید قابل توجه خصومت ها بین دو کشور خواهد شد.
برای درک خطرات مرتبط با اقدام نظامی آمریکا در ایران، وقایع چند ماه گذشته را در نظر بگیرید. در اکتبر 2024، اسرائیل به تلافی رگبار حملات ایران به خاک این کشور، یک سری حملات هوایی علیه ایران انجام داد. این شامل حمله به تاسیسات تحقیقاتی تسلیحات هستهای در نزدیکی تهران موسوم به طالقان 2 بود.
نخبگان ایرانی به سرعت با چندین بیانیه سیاسی تقابلی پاسخ دادند. آیتالله خامنهای وعده «پاسخ دندانشکنی» علیه اسرائیل و متحدش آمریکا داد. کمال خرازی، مشاور وی گفت: «در صورت بروز تهدید وجودی، ایران دکترین هستهای خود را اصلاح خواهد کرد». خامنه ای در سال 2003 فتوا یا حکم شرعی علیه استفاده از سلاح هسته ای صادر کردهاست.
حملات آمریکا به خاک ایران قطعا دور از ذهن نیست. در اکتبر 2024، ترامپ از اقدام تلافی جویانه اسرائیل علیه ایران حمایت کرد. او از اسرائیل خواست ابتدا به برنامه هستهای ایران ضربه بزند و بعداً نگران بقیه چیزها باشد. حملاتی از این دست تنها ایران را تشویق میکند که از فرمان دینی خود مبنی بر عدم تولید و استفاده از سلاح هستهای خارج شود.
رویکرد آمریکا به جای بحث در مورد سیاستهای جنگ طلبانه برای خنثی کردن برنامه هستهای ایران، باید تماشا و صبر باشد. این امر برای ارزیابی اینکه آیا ایران که اقتصادش به دلیل تحریمها فلج شده است، برای تجارت به چین و روسیه متمایل است یا به میز مذاکره برای دومین توافق هستهای بازمیگردد، کلیدی خواهد بود.