چتمهوس یا انستیتوی امور بینالملل سلطنتی بریتانیا، یکی از معتبرترین اندیشکدههای بینالمللی است که در لندن، انگلستان واقع شده است. چتم هاوس بهعنوان یک اندیشکده برجسته، نقشی مهم در شکلدهی به تحلیلهای سیاستی و جهانی ایفا میکند. در عمل بسیاری از تحلیلهای آن با گرایشات لیبرال و حمایت از بازار آزاد و دموکراسیهای غربی همخوانی دارد.این گزارش به شباهتها و تفاوتهای بین وضعیت سوریه و لیبی پس از انقلابها و سرنگونی رهبرانشان اختصاص دارد.
درس از لیبی و هشدار برای سوریه:بسیاری از سیاستمداران هشدار میدهند که سوریه نباید مانند لیبی شود، جایی که پس از سرنگونی قذافی، کشور دچار فروپاشی و نفوذ گروههای مسلح شد. اگرچه سوریه در حال عبور از یک گذار نامطمئن است، تجربیات لیبی به عنوان یک هشدار برای روند انتقال مسالمتآمیز در سوریه مطرح شده است.
چالشهای بزرگتر در سوریه: شکافهای اجتماعی و اختلافات سوریه عمیقتر از لیبی در سال ۲۰۱۱ است. جنگ طولانیمدت باعث تخریب زیرساختها و ایجاد بحرانهای انسانی شده است. سوریه بیشتر از طریق تولید آمفتامینها به یک کشور بحرانزده تبدیل شده است، و مناطق مختلف از ارزهای مختلف (مانند لیر ترکیه) استفاده میکنند. برخلاف لیبی، سوریه صادرکننده عمده نفت نیست و زیرساختهای نفتی در مناطق تحت کنترل کردها متمرکز شدهاند.
چشمانداز امنیتی در سوریه: در سوریه، همانند لیبی، گروههای مسلح مختلف بر سر کنترل قلمرو رقابت میکنند. گروههایی مانند «تحریر الشام» و نیروهای دموکراتیک سوریه با منافع مختلف و متضاد درگیر هستند.
تجربه لیبی در مدیریت گروههای مسلح: در لیبی، گروههای مسلح توانستهاند به جای کنترل نهادهای دولتی، بر آنها نفوذ داشته باشند. جولانی در سوریه تلاش کرده است که گروههای مسلح را تحت کنترل درآورد، اما سوالات زیادی درباره چگونگی دستیابی به این هدف وجود دارد.
دخالت خارجی و نقش آن در آینده سوریه: در لیبی، دخالتهای خارجی باعث پیچیدگی بحران شده و مراکز قدرت رقیب ایجاد کرده است. در سوریه نیز، کشورهای خارجی نظیر امارات، روسیه، و ترکیه منافع خود را دارند که میتواند به تضعیف هرگونه توافق داخلی و ایجاد تنشهای بیشتر کمک کند.
ارتباط سیاست و امنیت: یکی از مشکلات در لیبی، قطع ارتباط میان رهبری سیاسی و گروههای مسلح بود. گروههای مسلح پس از سرنگونی قذافی، بیشتر بر نهادهای دولتی نفوذ پیدا کردند. در سوریه، گروههای مسلح نیز از ائتلافهای سیاسی جدا شدهاند، و سوال این است که آیا رهبری سیاسی غیرنظامی میتواند کنترل بحران را به دست گیرد.
در نتیجه؛ بدون اجماع میان بازیگران خارجی و بدون یک رهبری سیاسی منسجم، سوریه ممکن است با چالشهای مشابه یا حتی بدتر از لیبی روبرو شود.