از سرگیری مذاکرات هیأت‌های نمایندگی ایران و اتحادیه اروپا از روز جمعه در ژنو در شرایطی است که جمهوری اسلامی ایران با تردید‌های زیادی مذاکرات پیش رو را دنبال خواهد نمود.
ژنو پس از آنکه نظاره گر توافق موقتی بود که به بحران بیش از یک دهه‌ای میان ایران و جهان پایان می‌داد، قرار است میزبان گفت‌و‌گوهای جدید با محتوای کمک به احیای توافق هسته‌ای و در عین حال فراهم آوردن درگاه‌های سیاسی به عنوان ابزارهای تسهیل کننده کاهش بحران ایران و اروپا باشد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه روز گذشته با اعلام خبر آغاز مذاکرات ایران با سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در ژنو روز جمعه 9 آذرماه تصریح کرد که ریل‌گذاری دور جدید مذاکرات احیای برجام در بطن تفاهماتی صورت گرفته که پیشتر در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شده بود.
گزارش رسانه ژاپنی درباره از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران با طرف اروپایی در آخر هفته جاری، تأیید وزارت امور خارجه کشورمان را به دنبال داشت. اگرچه جهت‌گیری گزارش‌ها در هفته‌های گذشته به سمتی بود که پیش‌بینی می‌شد طرفین در آینده نه چندان دور، مجدداً پای میز مذاکره حاضر شوند، اما به رغم صدور قطعنامه اخیر علیه ایران که سه کشور اروپایی هم در زمره موافقان آن بودند، انتظار می‌رفت هرگونه مذاکرات آتی به بعد از تحرک مثبت اروپایی‌ها و دست‌کم نه با فاصله اندک پس از صدور قطعنامه موکول شود.
بامداد جمعه با وجود برخی اختلاف‌نظرها، تروئیکای اروپایی قطعنامه‌ای ضد ایرانی را با ۱۹ رأی موافق، ۱۲رأی ممتنع و سه رأی مخالف تصویب کرد. روز یک‌شنبه به دنبال این اقدام، آن‌هم در شرایطی که ۱۰ روز قبل، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران سفر کرده بود و افکارعمومی در ایران همچنان مشغول حواشی این دو رویداد بود، خبرگزاری کیودو خبری را به نقل از منابع دیپلماتیک ایرانی منتشر کرد مبنی بر اینکه ایران در حال ترتیب‌دادن گفتگو‌های هسته‌ای با انگلیس، فرانسه و آلمان است و افزود: «ایران جمعه در ژنو با انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ گفتگو خواهد کرد.» خبرنگار کیودو در شبکه اجتماعی ایکس هم درباره ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای بعد از وقفه‌ای دوساله سخن گفت و تصریح کرد که مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران مجید تخت‌روانچی ریاست هیئت ایرانی را بر عهده خواهد داشت و امریکا، روسیه و چین در این نشست حضور نمی‌یابند.
ساعاتی بعد، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در گفتگو با خبرنگاران، از برگزاری نشست معاونان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران با سه کشور اروپایی برای گفتگو در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در تاریخ جمعه ٩ آذر خبر داد. این دیپلمات ایرانی با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تعامل و همکاری با دیگر کشور‌ها بر مبنای اصول عزت، حکمت و مصلحت، گفتگو‌های آتی با سه کشور اروپایی را در ادامه گفتگو‌های انجام شده با آنها در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توصیف کرد و گفت: «در این دور از گفتگو‌ها که از همان نیویورک برنامه‌ریزی شده است، طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله موضوع فلسطین و لبنان و نیز موضوع هسته‌ای مورد بحث و تبادل‌نظر قرار خواهد گرفت.»
قدرت دفاعی و محور مقاومت، خطوط قرمز مذاکرات
با این حال، عصر دیروز سخنگوی وزارت خارجه توضیح داد: «درباره موضوعاتی مثل «قدرت دفاعی خود» و «حمایت از محور مقاومت»، هیچ مذاکره‌ای با اروپایی‌ها نخواهیم داشت و منظور از گفتگو درباره فلسطین و لبنان هم صرفاً تأکید بر موضع قطعی جمهوری اسلامی ایران درباره تحولات منطقه و حمایت از مقاومت است.» بقایی یادآور شد: «نکته دیگر آنکه زمان برگزاری و قالب این گفت‌وگوها، مهرماه و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل مورد توافق طرفین قرار گرفت نه این روزها.» این در حالی است که مسائل موشکی یا منطقه همواره خطوط قرمز ایران بوده و هرگز ذیل مسائل قابل مذاکره قرار نداشته‌اند و اکنون چرایی مذاکره بر سر مسئله هسته‌ای آن‌هم فقط با گذشت چند روز از صدور قطعنامه ضدایرانی موضوعی به خودی خود حائز اهمیت است.
موضع‌گیری ضد ایرانی عصر یک‌شنبه یک سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس که خواست نامش فاش نشود، ناظر به همین موضوع است. او ضمن تکرار ادعا‌های سیاسی درباره برنامه هسته‌ای ایران، به خبرنگار ایرنا در لندن گفت: «ما به برداشتن هر گام دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، از جمله از طریق مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در صورت لزوم، متعهد هستیم.»
دلایل ناکافی برای مذاکره
با روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ، احتمالاً اروپایی‌ها می‌خواهند با در نظر گرفتن منافع خود، به نوعی به ایران نزدیک شوند. این موضوع با توجه به اظهارات پیتر استانو، سخنگوی ارشد امور خارجی و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا در گفتگو با ایسنا درخور توجه است.
وی پیش از اعلام خبر از سرگیری مذاکرات، در پاسخ به سؤالی درباره امکان احیای مذاکرات رفع تحریم‌های ایران گفت: «نماینده عالی اتحادیه اروپا و تیم او با ایران، طرف‌های دیگر برجامی و همچنین ایالات متحده در تماس هستند تا تمام کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارند و امکان احیای مذاکرات هسته‌ای معنادار را حفظ کنند.» این مقام اروپایی هم از تکرار ادعا‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران، فروگذار نکرد و گفت: «اتحادیه اروپا به صورت کامل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکیه دارد و گزارش این نهاد درباره خط سیر هسته‌ای و عدم همکاری ایران با آژانس، بسیار نگران‌کننده است.» پیش از این، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه با بیان اینکه کشور‌های اروپایی درباره شروع مجدد مذاکرات، ابراز علاقه داشته‌اند، گفته بود: «احتمالاً به‌زودی این کار را انجام خواهیم داد، ولی روند مسقط هنوز متوقف است و دولت جدید امریکا باید تصمیم خودش را بگیرد و ما براساس آن عمل خواهیم کرد.»
عراقچی گفته است: «الان اگر مذاکرات هسته‌ای شروع شود، برجام دیگر خاصیت سابق را ندارد و عیناً نمی‌تواند احیا شود، ممکن است به‌عنوان یک مرجع مورد استفاده قرار گیرد، ولی دیگر برای ما خاصیت سابق را ندارد و قطعاً باید وارد مذاکراتی شویم که بتوانیم به یک توافق ممکن برسیم.» با کنار هم قرار دادن اظهارات اینچنینی، صدور قطعنامه علیه ایران در شرایطی که سه کشور اروپایی حسن‌نیتی نشان نداده‌اند، دلایل کافی را فراهم نمی‌کند تا ایران با طرف اروپایی وارد مذاکره شود و به نظر می‌رسد که طرف مقابل هم مذاکرات جمعه را آنچنان که باید، جدی نگرفته است.
لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال که به دلیل موضع‌گیری‌هایش در زمینه مذاکرات هسته‌ای ایران شهرت دارد، گفتگو‌های پیش رو را گامی در راستای هماهنگی مذاکرات آتی دانسته است که می‌توان از این فرصت برای انتقال پیام و تبیین خطوط قرمز استفاده کرد. او در عین حال معتقد است احتمالاً هیچ‌کدام از اینها، بستر جدیدی برای مذاکرات ایجاد نکند
