آمریکا و سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در تلاشاند تا ایران را به دلیل پنهانکاری در برنامه هستهایاش به شفافیت و پاسخگویی وادار کنند. آنها قطعنامهای را در محکومیت ایران به خاطر امتناع از پاسخ به سوالات آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد برنامه غنیسازی اورانیوم این کشور ارائه کردهاند.
تحلیلگران می گویند که کشورهای اروپایی نیز در تلاشند تا نشان دهند که میخواهند بر ایران سخت بگیرند و نگرانند که مبادا رئیس جمهور منتخب آمریکا وسوسه شود که قرارداد جداگانه ای با ایران ببندد که نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز تضعیف کند. بنابراین آنها میخواهند این کار را تا پیش از استقرار ترامپ پیگیری کنند.
نگرانیها از کاهش اعتبار آژانس و تهدید پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای: کارشناسان بر این باورند که ادامه امتناع ایران از همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ممکن است موجب تضعیف اعتبار این نهاد و تهدید پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) شود.
حرکات نمادین ایران برای اجتناب از سرزنش: ایران در تلاش است تا با کاهش میزان غنیسازی اورانیوم به ۶۰ درصد و موافقت با پذیرش چهار بازرس جدید آژانس، به غرب و بهویژه آمریکا نشان دهد که آماده همکاری است. این اقدامات بیشتر بهعنوان حرکات نمادین در نظر گرفتهمیشوند که هدف آنها کاهش فشارهای بینالمللی و نشان دادن تمایل به مذاکره با دولت جدید آمریکا است. با این حال، کارشناسان به این نکته اشاره دارند که ایران همچنان از پذیرش خواستههای جدیتر در خصوص محدودیتهای برنامه هستهای خود خودداری میکند.
تحلیل وضعیت داخلی ایران و اثرات تحریمها: برخی تحلیلگران معتقدند که ایران در شرایط بحرانی به سر میبرد. ناآرامیهای داخلی، وضعیت اقتصادی دشوار، و فشارهای خارجی، بهویژه حملات اسرائیل، موجب تضعیف موقعیت ایران شده است. در این وضعیت، احتمال اینکه ایران به سمت مذاکرات هستهای با آمریکا و کشورهای اروپایی حرکت کند بیشتر شده است. ایران ممکن است به دنبال توافقی باشد که به آن اجازه دهد از تحریمها رهایی یابد و همچنین از تهدیدات نظامی علیه تاسیسات هستهای خود جلوگیری کند.
الی گرانمایه، کارشناس مسائل ایران در شورای روابط خارجی اروپا، گفت که کشورهای اروپایی میخواهند به ترامپ نشان دهند که آمادهاند تا در راستای یک سیاست سختگیرانه مشترک علیه ایران همکاری کنند. او اظهار داشت که اروپاییها نمیخواهند ترامپ آنها را نادیده بگیرد و تصمیم به مذاکره مستقیم با ایران بگیرد.
بحثهای داخلی در ایران درباره برنامه هستهای: در داخل ایران، نظرات متضادی در خصوص آینده برنامه هستهای این کشور وجود دارد. برخی مقامات، بهویژه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قدرتمند، بر این باورند که ایران باید به توسعه سلاح هستهای ادامه دهد، زیرا به گفته آنها، ایران نمیتواند به غرب اعتماد کند و نیاز به قدرت بازدارنده دارد. این گروهها همچنین معتقدند که ایالات متحده یک قدرت رو به افول است و اسرائیل ضربههای شدیدی به متحدان ایران وارد کرده است، بنابراین ایران باید بدون ترس از غرب به توسعه برنامه هستهای خود ادامه دهد.
کورنلیوس آدبایور، کارشناس مسائل ایران در مؤسسه کارنگی اروپا، به این نکته اشاره کرد که در داخل ایران، بحثهای گستردهای در حال جریان است. برخی مقامات از مذاکره با غرب حمایت میکنند تا منافع اقتصادی ایران تأمین شود و از حملات نظامی جلوگیری گردد، در حالی که دیگران بر این باورند که ایران باید به طور مستقل به توسعه برنامه هستهای خود ادامه دهد تا در برابر تهدیدات منطقهای مقابله کند.
قطعنامه جدید شورای حکام و فشارهای بینالمللی به ایران در زمینه شفافیت هستهای، احتمالا به تشدید تنشها بین ایران و غرب خواهد انجامید. تحلیلگران و کارشناسان بر این باورند که ایران با توجه به وضعیت داخلی و بینالمللی خود، ممکن است به دنبال توافق جدیدی باشد که منافع اقتصادی را تأمین کند، اما احتمالاً از گامهای جدی در جهت محدود کردن برنامه هستهای خود جلوگیری خواهد کرد.