دولت در اقدامی شجاعانه مصرف مازوت را در سه نیروگاه شازند، منتظر قائم و شهید منتظری با هدف کاهش آلودگی هوا و حفظ سلامت مردم ممنوع کرد که ممکن است نارضایتی‌هایی را به دلیل قطع برق مشترکان به همراه داشته باشد اما پرسش این است که آلودگی هوا و ابتلا به انواع بیماری‌ها را ترجیح دهیم یا خاموشی مقطعی را؟
پاییز که از راه می رسد از یک طرف زیبایی و هزاران رنگ به همراه دارد و از طرف دیگر موجی از آلودگی ناشی از وارونگی هوا را به ارمغان می آورد، به محض سرد شدن هوا آلودگی هم جولان خود را به ویژه در کلانشهرها شروع می کند و مجالی نمی دهد تا از خنکای پاییز و رنگ های زیبای این فصل حظی ببریم، پدیده اینورژن یا همان وارونگی دما گویی به بخشی جدایی ناپذیر با زندگی انسان ها در نیمه دوم سال تبدیل شده است، این شرایط نفس ها را به شماره می اندازد و خیابان ها را محل ویراژ آمبولانس ها همراه با صدای آژیر ممتد می کند، اورژانس بیمارستان ها مملو از افرادی می شود که به هر کدام از آنها یک ماسک اکسیژن وصل شده، افرادی هم که مشکل قلبی دارند با دستان خود سینه خود را ماساژ می دهند تا کمکی به قلب خسته خود کرده باشند، تمام اینها سناریویی تکراری است که در چند سال اخیر مانند پرده سینما در مقابل چشمانمان حرکت می کنند، سوال این است که چه باید کرد؟ تا کجا می توان این حجم از آلودگی را تاب آورد؟
تمام این مشکلات را در حالی تحمل می کنیم که قانون هوای پاک داریم، قانونی مترقی که در سال ۱۳۹۶ تصویب و لازم الاجرا شد، پس اما چرا آلودگی هوا همچنان مانند کلافی سردرگم است و هیچ دستگاهی زیر بار مسوولیت خود در قبال اجرای این قانون نمی رود اگر هم می رود نصفه و نیمه چون اگر غیر از این بود باید در این سالها حداقل کمی از آلودگی هوا کاسته می شد اما عملا این اتفاق نیفتاده و هر سال با شروع فصل سرما، گویی پدیده وارونگی هوا پشت در منتظر است و زودتر از سرد شدن هوا خودش را نشان می دهد.
کارشناسان خودروهای فرسوده، سوخت بی کیفیت و مازوت سوزی در نیروگاه ها را برخی عوامل آلودگی هوا می دانند که در راستای قانون هوای پاک برای هر کدام از این عوامل چاره اندیشی شده است که البته اجرای آنها قطعا به پشتکار و شجاعت نیاز دارد چون اجرای برخی از آنها مشکلاتی را برای مردم و صنایع ایجاد می کند که برای اولین بار دولت چهاردهم از پس آن برآمد و براساس مصوبه هیات دولت مصرف مازوت در سه نیروگاه نیروگاه شازند ( اراک) ، منتظر قائم ( کرج ) و شهید منتظری ( اصفهان) ممنوع شد و این خبر خوش را محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس جمهور در جلسه کارگروه ملی آلودگی هوا که ۱۶ آبان ماه در سازمان حفاظت محیطزیست برگزار شد اعلام کرد.
وی درباره دستور رئیس جمهور برای متوقف کردن مصرف مازوت در نیروگاه ها گفت: سالهاست که با معضل وارونگی هوا مواجه هستیم که عامل آن ناترازی در تامین برق است که مشکلاتی را برای کلانشهرهای کشور ایجاد می کند، به عنوان مثال در کلانشهر اراک سالانه ۱۶میلیون تن مازوت برای تولید برق مصرف می شود که مشکلاتی را برای زندگی و حیات مردم این استان و دیگر استان ها به خصوص تهران و البرز ایجاد کرده است.
وی با تاکید بر اینکه رئیس جمهور دستور داد برای تامین سلامت مردم استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها ممنوع شود افزود: البته متوقف شدن مصرف مازوت در نیروگاه ها ممکن است منجر به کاهش تولید برق در شبکه توزیع و در نهایت خاموشی شود اما چاره‌ای نداریم زیرا نمی‌توانیم شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگی باشیم، از مردم می‌خواهیم در مصرف برق صرفه‌جویی و در راستای سلامت دیگران در مدیریت برق دولت را همراهی کنند.
این اقدام در تمام دولت ها بی سابقه بود چون خاموشی مشکلاتی را برای مردم و صنایع به همراه خواهد داشت اما دولت تصمیم گرفت که سلامت مردم در اولویت باشد از این رو دستور توقف مازوت سوزی در نیروگاه ها صادر شد
برای کاهش آلودگی هوا باید تصمیم‌های سخت بگیریم
همچنین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در کارگروه ملی آلودگی هوا با تاکید بر اینکه برای کاهش آلودگی هوا باید تصمیم‌های سخت بگیریم، گفت که موضوع اجرای مسئولیت دستگاه‌های متولی در قانون هوای پاک نباید به صورت فصلی باشد، تکالیف حوزه قانون هوای پاک امری قطعی است و باید همه دستگاه های مسئول وظایف خود را ایفا کنند، اینکه هر وقت با آلودگی هوا مواجه شویم به فکر چاره باشیم؛کمکی به ما نمی‌کند.
شینا انصاری افزود: دولت چهاردهم به موضوع کاهش آلایندگی و سلامت مردم پایبند و مصر است و این مسئله را حقوق مردم و تکلیف خود می‌داند، تصمیم توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور، یک گام ارزشمند برای کاهش مخاطرات آلودگی هوا در کشور است اما مانع واقع‌بینی ما نخواهد شد، آلودگی هوا محصول عوامل متعدد و پیچیده است که برای کاهش این عوامل باید تن به تصمیم‌های سخت دهیم، این گام اول است.
وی اظهارداشت: ناترازی تولید و مصرف گاز موجب شده که برخی نیروگاه‌های حرارتی در فصل پاییز و زمستان از سوخت مایع استفاده کنند، با توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور، دولت مجبور است که ساعاتی در شبانه‌روز خاموشی برنامه‌ریزی شده در کشور اعمال کند، درک این واقعیت و همراهی مردم می‌تواند دولت را برای اتخاذ تصمیم‌های سخت اما واقع‌بینانه مصمم کند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای رسیدن به اولویت‌های اجرایی در موضوع آلودگی هوا، گام‌های پیوسته و متصل مانند پایش، تدوین «سیاهه انتشار»، مدلسازی، سناریوسازی و… مورد نیاز است، آخرین «سیاهه انتشار» (مجموعه‌ای از داده‌ها که انتشار آلایندگی تولیدی از منابع گوناگون را به تفکیک مکانی و زمانی نشان می‌دهد) در سال ۱۳۹۶ و برای هشت کلان شهر کشور تهیه شده است.
وی اظهارداشت: در آن مطالعه به سناریوهای متعددی برای انتشار منابع آلاینده اشاره شد اما درباره رفع آنها اولویت‌بندی صورت نگرفته بود، برای مثال اگرچه اسقاط خودروهای فرسوده در کلانشهرهای تهران و اصفهان می‌تواند منجر به کاهش آلودگی هوا شود، اما قطعاً اثربخشی این موضوع در تهران که سهم منابع متحرک در انتشار ذرات معلق ۵۸ درصد است، بیشتر از اصفهان با سهم ۲۵ درصدی منابع متحرک در انتشار ذرات معلق خواهد بود.
معاون رئیس جمهور افزود: درباره مصرف مازوت نیز به شکلی مشابه، اثرپذیری اراک با سهم ۹۸ درصدی منابع ساکن (۸۸ درصد مربوط به بخش تبدیل انرژی) در انتشار گوگرد دی‌اکسید و ثبت ۲۷ روز ناسالم با آلاینده شاخص گوگرد دی‌اکسید بیشتر از سایر کلان شهرهای کشور است.
وی ادامه داد: توقف مصرف مازوت در سه نیروگاه به معنی مصرف آزادانه و بی‌قید و شرط مازوت در سایر نیروگاه‌ها نیست، بلکه همانطور که در مصوبه‌های کارگروه ملی نیز به صراحت بیان شده، سازمان حفاظت محیط زیست پیگیر اجرای وظایف سایر دستگاه‌ها در این زمینه است.
وی افزود: برای مثال وزارت نفت مکلف به تامین سوخت مطابق با استاندارد ملی است که باید گزارش اقدامات و برنامه‌های آتی خود را تا ۲ هفته آینده به کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا ارائه کند، همچنین وزارت نیرو مطابق با ماده ۱۳ قانون هوای پاک مکلف به کنترل انتشار آلایندگی نیروگاه‌ها در حدود مجاز است که پیگیری این موضوع نیز به صورت جدی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
طاهری تاکید کرد: سازمان حفاظت محیط زیست طبق مصوبه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا با جدیت موضوعات مصوب شده در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا را دنبال می کند و اگر نهادی در اجرای وظیفه خود در راستای کاهش آلودگی هوا کوتاهی کند یا یکی از این نیروگاه ها اقدام به مصرف مازوت کند، موضوع را پیگیری و از تمام اختیارات خود استفاده می کنیم چون سلامت مردم در اولویت قرار دارد.
وی اظهار داشت: قرار است هر ۲ هفته یکبار با تمرکز بر یک موضوع جلسات کارگروه برگزار شود، مثلا جلسه قبل برای کلانشهر اراک بود، قرار است جلسه بعدی آلودگی هوا در اصفهان باشد، از آنجا که ۲ شرکت فولاد مبارکه و ذوب آهن انتشار آلودگی قابل ملاحظه ای در این شهر دارند، وزارت صمت را مکلف کردیم در خصوص کلانشهر اصفهان آخرین وضعیت و برنامه کاهش انتشار آلاینده ها در صنایع فولادی را در مدت ۲ هفته بعد از برگزاری کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به دبیرخانه کارگروه ارائه کنند.
سرپرست دفتر هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره به روز کردن سیاهه انتشار آلودگی هوا گفت: به روز رسانی سیاهه انتشار آلودگی هوا که از سال ۱۳۹۵ تاکنون به روز نشده است، در دستور کار قرار گرفت، در واقع آخرین به روز رسانی سیاهه انتشار بر مبنای سال ۱۳۹۶ در کلانشهرها بود بنابراین یکی از اصلی ترین برنامه هایی که در معاونت انسانی سازمان محیط زیست و مرکز تغییر اقلیم این سازمان دنبال می شود به روز رسانی این سیاهه است.
وی افزود: بحث دیگر درخصوص کیفیت سوخت مازوت است، مازوتی که اکنون در کشور مصرف می شود حدود ۳.۵ تا ۵ درصد محتوای گوگرد آن است در حالیکه استانداردهای بین المللی نیم درصد مقدار مجاز حد گوگرد مازوت است و استاندارد ملی ما که تدوین شده ۸ دهم درصد است اما این استاندارد هنوز در شورای عالی استاندارد مصوب نشده است که بخواهد لازم الاجرا باشد در نتیجه مصوب کردیم که اجباری سازی استاندارد ملی نفت کوره با شماره ۱۷۱۴۲ توسط سازمان ملی استاندارد در اولین اجلاس شورای عالی استاندارد کشور به تصویب برسد.
طاهری اظهار داشت: بر اساس قانون هوای پاک، وزارت نفت موظف است سوخت استاندارد را در کشور توزیع کند، در نتیجه مصوب کردیم که این وزارتخانه برنامه ارتقاء کیفی سوخت توسط شرکت های پالایشی را در مدت ۲ هفته از بعد جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا ( ۱۶ آبان ماه ) به دبیرخانه کارگروه ارسال کند.
وی درباره سایر مصوبات کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا توضیح به ناوگان فرسوده اشاره کرد و افزود: از آنجایی که کلانشهرهای تهران و مشهد بیشتر از بقیه کلانشهرها منابع متحرک در آلودگی آنها نقش دارد، در نتیجه برای این ۲ کلانشهر با تکیه بر منابع متحرک مصوباتی تهیه شد، بر این اساس مصوب شد که کارگروه تخصصی اسقاط ذیل کارگروه ملی آلودگی هوا و با حضور نمایندگانی از سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صمت، وزارت کشور، پلیس راهور ناجا، سازمان ملی استاندارد و سازمان برنامه و بودجه برای ارائه برنامه پیشنهادی در راستای افزایش تعداد اسقاط وسایل نقلیه به ویژه موتورسیکلت با تمرکز بر کلانشهرهای مشهد و تهران تشکیل و نتایج آن در مدت یک ماه به کارگروه آلودگی هوا ارائه شود.
وی ادامه داد: اینکه گفتیم با تکیه بر ۲ کلانشهر تهران و مشهد به این معنی نیست که برای کلانشهرهای دیگر بحث اسقاط را پیگیری نمی کنیم یا اگر گفتیم در سه نیروگاه مصرف مازوت متوقف شود به این معنی نیست که بحث منابع ثابت در شهرهای دیگر را دنبال نخواهیم کرد، آنها را قطعا پیگیری می کنیم اما برای اینکه اثربخشی کارها افزایش پیدا کند تمرکز را بر روی شهرهایی گذاشتیم که تاثیر پذیری آنها بیشتر باشد.
طاهری تاکید کرد: یعنی با توجه به منبع آلایندگی هر شهر برای مقابله با آن تصمیم گیری شد، مثلا در جایی مانند تهران سهم منابع متحرک در آلودگی هوا بیشتر از منابع ثابت است در نتیجه باید در تهران سیاست ما برای آلودگی هوا بر منابع متحرک متمرکز باشد، اما در جایی مانند اصفهان سهم منابع ثابت بیشتر است در نتیجه برای اصفهان کاهش آلایندگی در منابع ثابت اهمیت بیشتری دارد، مثلا از ابتدای امسال تاکنون ۱۷۰ هزار خودرو اسقاط شد که از این تعداد کمتر از ۱۰ هزار خودرو برای تهران بوده است این باعث می شود اثربخشی اسقاط در کلانشهری مانند تهران که سهم ناوگان متحرک در آن زیاد است کم شود.
وی گفت: در بخش ناوگان حمل و نقل عمومی هم مصوب کردیم که وزارت کشور و شهرداری های کلانشهرها گزارش جامعی از وضعیت حمل و نقل عمومی شامل تعداد ناوگان، سال ساخت، استاندارد آلایندگی و وضعیت معاینه فنی و همچنین برنامه توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، برقی سازی ناوگان با تمرکز بر شهرهای تهران و مشهد در مدت ۲ هفته بعد از برگزاری کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به دبیرخانه کارگروه ملی ارائه کنند.
طاهری تاکید کرد: رویکرد ما این است که سوخت باید در کشور به شکلی باشد که اثرات محیطی آن به حداقل برسد در نتیجه مصوب کردیم که وزارتخانه های نفت و نیرو به منظور کم کردن اثرات مصرف نفت کوره در نیروگاه ها بر آلودگی هوای کلانشهرها برنامه اولویت توزیع و مصرف سوخت را در فصل سرد سالجاری با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست ارائه دهند.
