حضور رئیس‌جمهور در نیویورک و گفت‌وگو‌ها و اظهارات وی در خلل نشست‌های مختلف، همراه با حاشیه‌های بسیاری بود که فضای سیاسی کشور را تحت‌الشعاع قرار داده و موجب تفاسیر بسیاری شده است. هر چند برخی از نتیجه‌گیری‌های مطروحه پیرامون سخنان مسعود پزشکیان رنگ و بویی از واقعیت ندارد و شبیه به تصفیه‌حساب‌های سیاسی است اما قابل انکار نیست که برخی مواضع اتخاذ‌شده رئیس‌جمهور جای توضحیات بیشتری از سوی وی و مقامات دیپلماتیک دارد.
مسعود پزشکیان در خلال سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، گزاره‌ای را بر زبان راند که حاوی ابهامات بسیاری است و همین مسئله عاملی برای نگرانی پیرامون نقشه راه دولت چهاردهم در عرصه سیاست خارجی است؛ جایی که پزشکیان از آمادگی ایران برای مذاکره در خصوص دیگر مسائل سخن گفت. این عبارت، بخشی از سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد است: «ما آماده تعامل با اعضای برجام هستیم. اگر تعهدات برجامی به طور کامل و با حسن نیت اجرا شوند، می‌توان در مورد دیگر مسائل هم وارد گفت‌وگو شد».
این گزاره رئیس‌جمهور شباهت بسیاری به آن مطالبات فرابرجامی دارد که از سوی غربی‌ها بارها و بارها مطرح شد. مخرج مشترک موضع ایالات‌متحده و اروپا پس از فروپاشی برجام در سال ۲۰۱۸، لزوم کلیدزدن مذاکرات فراهسته‌ای و صحبت درباره توان موشکی و برنامه منطقه‌ای ایران بود که سنخیتی با راهبردهای نظام جمهوری‌اسلامی نداشت و بارها و بارها از سوی مقامات امر با واکنش منفی مواجه شد. نقطه کانونی مذاکرات ایران و غرب که سال‌های متمادی به‌طول انجامید بر مسئله هسته‌ای متمرکز بود اما غرب با زیاده‌خواهی مطلق و تبدیل‌کردن مسئله تحریم اقتصادی به سلاحی علیه ایران، سعی داشت که جمهوری‌اسلامی را به مذاکرات فراهسته‌ای مجاب کند. آنچه که طی سال‌های گذشته در بیان مقامات غربی مشهود بود ضمن توجه بر مسئله مسئله هسته‌ای، باز‌کردن باب جدیدی از مناقشات در موضوعات موشکی و منطقه‌ای و به‌عبارتی بالابردن سطح نزاع با ایران بود که از راهبرد آنان برای تحدید ابزارهای قدرت کشور حکایت می‌کرد و به‌کرات شاهد بیان مواضعی از‌سوی غربی‌ها در باب لزوم مذاکره پیرامون این مسائل بودیم.
وقتی رئیس‌جمهور در مهم‌ترین نشست دیپلماتیک جهان و با علم به بازتاب وسیع مواضعش، به‌گونه‌ای سخن می‌راند که می‌توان نقاط مشترکی بین آن و رویکرد متخاصمانه غربی‌ها یافت، علامت‌سوال‌های بسیاری در اذهان نقش می‌بندد. قطعاً در تدوین و تنظیم راهبرد دولت چهاردهم در حوزه سیاست‌خارجی و جهت‌گیری‌های آن، سکانداران دستگاه دیپلماسی و مشاورین و معاونین رئیس‌جمهور نقشی اساسی داشته و اگر این مواضع سوال‌برانگیز صرفاً به رئیس قوه‌مجریه نسبت داده شود، خطایی بزرگ رخ داده.
انتظار است همه ارکان دولت پیرامون سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر آمادگی ایران برای مذاکره در خصوص دیگر مسائل به‌شرط اجرای تعهدات برجامی توضیحات شفافی داده و پاسخ دقیقی برای سوالات بسیاری دهند که این روزها به دغدغه‌ای مهم تبدیل شده. برای نخستین بار است که همپوشانی عجیبی بین مواضع مقامات جمهوری‌اسلامی و غربی‌ها پدیدار گشته و این پرسش به‌وجود آمده که آیا تغییر دولت در ایران موجب دگرگونی در جهت‌گیری‌های سیاست‌خارجی گشته و اساساً نسبت چنین سخنانی با رویکرد رسمی نظام جمهوری‌اسلامی چیست؟ بر آن منطبق است یا با آن تغایر دارد؟ به هر شکل، ایراد توضیحات شفاف از سوی دولت محترم ضروری است و انتظار می‌رود به‌دلیل درج این عبارت در متن رسمی سخنان رئیس‌جمهور که قاعدتاً با دقت‌نظرهای بسیاری همراه است، با دستاویزهایی چون شیطنت رسانه‌ها، برداشت بد و یا سهو لسانی توجیه نشود.
سعید ونکی
