رهبر انقلاب فرمودند: امروز فضای مجازی دیگر مجازی نیست بلکه واقعیت رو به توسعه در زندگی مردم است. بنابراین در فضای مجازی باید حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد.
فضای مجازی با وجود ظرفیت‌های ویژه، گاه تهدیدات و آسیب‌های جدی به همراه دارد و کاربران هدف حملات سایبری همچون فیشینگ، حملات بدافزاری و باج‌افزاری و نقض حریم خصوصی قرار می‌گیرند.
گاه نیز فضای مجازی به جولانگاه تروریست‌ها تبدیل می‌شود یا کودکان را مقابل برخی محتواها آسیب‌پذیر می‌کند، به همین دلیل قانونمند شدن فضای مجازی در سراسر جهان مورد توجه ویژه قرار دارد اما در کشور ما آن‌طور که باید و شاید به بحث حکمرانی قانونمند فضای مجازی توجه نشده است؛ موضوعی که مقام معظم رهبری در دیدار رئیس‌جمهور چهاردهم و اعضای هیأت دولت بر آن تأکید کردند و فرمودند: امروز فضای مجازی دیگر مجازی نیست بلکه واقعیت رو به توسعه در زندگی مردم است. بنابراین در فضای مجازی باید حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد.
ضرورت حکمرانی قانونمند فضای مجازی
مقام معظم رهبری، رها و ول بودن را ناشی از نبود حکمرانی قانونمند خواندند و فرمودند: اگر در این زمینه خلأ قانونی دارید، قانون مورد نیاز را ایجاد کنید و بر اساس آن زمام کار را به دست بگیرید، همچنان که در همه دنیا با جدیت این کار را می‌کنند؛ به گونه‌ای که اکنون می‌بینید فرانسوی‌ها آن فرد را به خاطر نقض حکمرانی خود بازداشت کرده‌اند. اگر فضای مجازی در کشور قانونمند شود، تبدیل به فرصت می‌شود اما بدون حکمرانی قانونمند، به تهدید تبدیل خواهد شد.
این موضوع مورد توجه دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور نیز قرار گرفت و محمدامین آقامیری گفت: کشور در فضای مجازی حکمرانی دارد، اما باید توسعه یابد. در برخی حوزه‌ها اقداماتی صورت گرفته تا حقوق دولت و ملت در فضای مجازی محقق شود و این روند با قدرت در حال پیگیری است.
وی افزود: متأسفانه در این فضا ولنگاری وجود دارد اما بر اساس سیاست‌هایی که تدوین می‌شود در حال مدیریت و راهبری دستورالعمل‌هایی هستیم که برخی انجام شده و برخی در حال پیگیری است.
امکان تصویب قوانین جدید فضای مجازی در مجلس
اما برای حکمرانی قانونمند فضای مجازی چه باید کرد؟ از نگاه برخی نمایندگان مجلس، قانون در این زمینه وجود دارد ولی با توجه به توسعه سریع فناوری‌های نوین، باید قوانین موجود را به‌روزرسانی کرد و نیازی به قانونگذاری جدید نیست.
برخی دیگر اما در مقابل، معتقدند برای قانونمند شدن حکمرانی فضای مجازی نیاز به قانون‌های جدید داریم.
جعفر قادری، نایب رئیس دوم کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره حکمرانی قانونمند فضای مجازی به «ایران» گفت: وضعیت کنونی ما در زمینه قانونمندی فضای مجازی به هیچ عنوان مورد پذیرش نیست و متأسفانه پیام‌رسان‌های خارجی و حتی داخلی نسبت به بحث حکمرانی قانونمند این فضا پاسخگو نیستند.
این نماینده مجلس تصریح کرد: قوانین متعددی در این حوزه وجود دارد اما اگر دولت نیاز به قوانین جدیدی در این خصوص داشته باشد، می‌تواند با ارائه لایحه به مجلس شورای اسلامی اقدام کند.
قطعاً مجلس و نمایندگان از این موضوع حمایت خواهند کرد تا قوانین لازم و جدید برای حاکمیت قانون در فضای مجازی تصویب و اجرا شود.
قادری با انتقاد از استفاده بی‌رویه از فیلترشکن‌ها، شرایط کنونی را قابل قبول ندانست و گفت: با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، این پلتفرم‌ها محدود نشده‌اند و فقط شاهد افزایش استفاده از فیلترشکن‌ها هستیم.
ما این شبکه‌ها را به دلیل پایبند نبودن به قوانین کشورمان فیلتر کردیم اما به دلیل استفاده از فیلترشکن، همچنان آسیب‌های آن با مردم همراه است. ما به حکمرانی قانونمند در فضای مجازی نیاز داریم و پیام‌رسان‌های فعال در کشور باید شرایط و مقررات ما را بپذیرند.
پیام‌رسان‌های آسیایی آماده فعالیت در ایران
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی گفت: در شرایط کنونی نه می‌توانیم فیلترینگ را ادامه دهیم و نه می‌توانیم اجازه دهیم آنها آزادانه در کشور جولان دهند. این مسأله نقش مؤثری در زندگی مردم و آینده کشور دارد و نباید به حال خود رها شود. این نماینده مجلس تنها راه قانونی و صحیح در این عرصه را اجرای حکمرانی قانونمند این فضا دانست و افزود: این کار باعث می‌شود اگر شبکه یا فردی پای خود را فراتر از قانون گذاشت و تخلف کرد، بتوان با آن برخورد لازم را داشت.
قادری همچنین از درخواست چند پیام‌رسان خارجی در حوزه آسیای شرقی برای فعالیت در ایران خبر داد و گفت: با توجه به پاسخگو بودن این پلتفرم‌ها به قوانین و مقررات ایران، حضور آنها در کشور اتفاق مثبتی خواهد بود.
لزوم کاهش تعداد پیام‌رسان‌های داخلی
نماینده مردم شیراز در مجلس همچنین از رشد بی‌رویه پیام‌رسان‌های داخلی در کشور انتقاد کرد و یادآور شد: این تعداد باید کاهش یابد تا حمایت‌های دولتی به طور ویژه به تعداد محدودی از پیام‌رسان‌های بزرگ اختصاص یابد، این کار باعث می‌شود از ضعف‌ها کاسته شود. قادری همچنین بر ضرورت عرضه سهام پیام‌رسان‌های داخلی در بازار سرمایه تأکید کرد.
کاهش آسیب‌ها با مدیریت فضای مجازی
فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز هوشمندی مقام معظم رهبری درباره موضوع حکمرانی قانونمند فضای مجازی را قابل ستایش دانست. به اعتقاد وی، منظور مقام معظم رهبری از حکمرانی قانونمند فضای مجازی، ممنوعیت و بستن آن نیست بلکه مدیریت و قانونمند شدن این فضا به منظور کاهش آسیب‌های احتمالی است.
نماینده مردم همدان، بهار و کبودرآهنگ در مجلس افزود: در هیچ جای دنیا موضوع فضای مجازی به حال خود رها نشده است چراکه این فضا در عین قرار دادن فرصت‌های بی‌شمار در اختیار مردم، تهدیدات زیادی دارد که باید مهار شود.
توسلی با اشاره به جرایم امنیتی، اخلاقی و مالی در فضای مجازی گفت: طی سال‌های اخیر بارها شاهد تشکیل شبکه‌ها و گروهک‌های تروریستی برای اقدامات خرابکارانه در این فضا بوده‌ایم و در همین راستا ضرورت حکمرانی قانونمند غیرقابل انکار است.
این نماینده مجلس با اشاره به ظرفیت و امکانات بالای فضای مجازی یادآور شد: نمی‌توان درهای فضای مجازی را روی مردم بست. تنها کاری که در این زمینه باید صورت گیرد، مدیریت و حکمرانی قانونمند ملی است تا هم مردم از این فضا محروم نشوند و هم میزان آسیب‌ها کاهش یابد.
وی گفت: فعالیت شورای‌عالی فضای مجازی نشان می‌دهد کشور ما برای قانونگذاری اهتمام ویژه‌ای دارد. البته موضوعات جدیدی وارد عرصه فضای مجازی شده‌اند که نیازمند قوانین جدید هستند. در این راستا دولت می‌تواند لایحه جدیدی را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد و نمایندگان هم از آن حمایت خواهند کرد.
ضرورت ورود دولت چهاردهم به قانونمندی فضای مجازی
علیرضا منادی‌سفیدان، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اهمیت فضای مجازی و حکمرانی قانونمند به «ایران» گفت: شاهد جولان آزادانه برخی شبکه‌های اجتماعی در کشور هستیم پس مهم‌ترین مسأله حال حاضر کشور ما، موضوع حکمرانی قانونمند فضای مجازی است.
وی با اشاره به محتواهای نامناسب فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان اظهار داشت: در کشورهای مختلف قوانین سختگیرانه‌ای برای محدود کردن دسترسی این قشر به برخی از محتواها تعیین شده است در حالی که کودکان ما با استفاده از فیلترشکن می‌توانند به هر محتوایی دست پیدا کنند.
نماینده مردم آذرشهر، اسکو و تبریز در مجلس معتقد است قانون در حوزه فضای مجازی به میزان کافی وجود دارد ولی موضوع مهمی که از آن غافل شده‌ایم بحث اجرای درست قوانین است. وی یکی از مهم‌ترین مطالبات مجلس شورای اسلامی از دولت چهاردهم را حکمرانی قانونمند در فضای مجازی دانست و یادآور شد: این مطالبه را در دیدار با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم مطرح کرده‌ایم.
این نماینده مجلس خواستار توجه ویژه دولت چهاردهم به بحث حکمرانی قانومند فضای مجازی شد و گفت: در حال حاضر وضعیت ما در این حوزه نابسامان است و باید رئیس‌جمهور محترم تغییرات لازم را در این خصوص اتخاذ کنند.
منادی‌سفیدان با اشاره به اقدام اخیر دولت ترکیه در فیلتر اینستاگرام گفت: با وجود مخالفت‌های بسیار، ترکیه پای قوانین خود برای جلوگیری از تهدیدات این فضا ایستاد و سرانجام توانست قوانین فضای مجازی خود را اجرایی کند. وی دلیل دستگیری مالک تلگرام در فرانسه را بی‌اعتنایی به قانون این کشور دانست و گفت: تلگرام با وجود ویژگی‌های مفید، سموم مهلکی نیز دارد که می‌توان آن را با استفاده از حکمرانی قانونمند فضای مجازی کنترل کرد.
