همه چیز درباره تنش میان ناتو و چین درباره روسیه

سران ناتو در بیانیه‌ای که در نشست واشنگتن منتشر شد، اعلام  کردند که چین از طریق «مشارکت بدون محدودیت» با روسیه و حمایت گسترده‌اش از پایگاه صنعتی دفاعی آن کشور، به عاملی برای جنگ تبدیل شده است. به گزارش نیویورک تایمز در بخش هایی از این بیانیه امده است: پکن نمی‌تواند بزرگترین جنگ در اروپا در تاریخ اخیر را بدون مواجهه با عواقب آن ایجاد کند. مقامات آمریکایی و اروپایی، آژانس های اطلاعاتی و کارشناسان امنیتی می گویند با وجود شبکه گسترده ای از ممنوعیت ها و محدودیت های غربی، نیمه هادی ها، ماشین آلات و سایر قطعات چینی برای صنایع تسلیحاتی روسیه حیاتی شده اند و به مسکو کمک می کنند تا به جنگ سخت خود در اوکراین ادامه دهد. رئیس جمهور چین ، شی جین پینگ  و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بارها گفته اند که روابط قوی دو کشور  سنگری در برابر سلطه آمریکاست. بعید است که شی به راحتی تسلیم خواسته های ناتو شود.

ناتو در مورد چین چه گفت؟

بیانیه ناتو در روز چهارشنبه، که تا به حال کامل‌ترین آن درباره چین بود، تلویحاً حاکی از آن بود که دولت‌های 32 عضو آن اقدامات خود را علیه چین تشدید خواهند کرد، مگر اینکه پکن صادرات قطعات و فناوری‌های دو منظوره به روسیه را محدود کند.

لیو شیو شیانگ، کارشناس چین و روسیه در مؤسسه تحقیقات دفاع و امنیت ملی در تایوان که توسط دولت تأمین مالی می شود، می گوید: «این اقدام بسیار نادری است که ناتو آشکارا چین را متهم کرده و بگوید پکن به طور گسترده از پایگاه صنعتی دفاعی روسیه حمایت می کند. واضح است که ایالات متحده بر برخی از شکاکانی که چین را بازیگر اصلی جنگ روسیه و اوکراین نمی دانستند، پیروز شده است.

انتقادهای ناتو در سال‌های اخیر درباره قدرت رو به رشد چین، به ویژه روابط تجاری و صادرات فناوری این کشور با روسیه، پس از حمله کامل پوتین به اوکراین در اوایل سال 2022، پر سر و صداتر شده است.

رهبران ناتو پکن را قدرتی می دانند که پشت سر توانمندسازی روسیه در این جنگ قراردارد.  آنها همچنین به طور گسترده اقدامات چین مانند جاسوسی سایبری و اطلاعات نادرست را مورد هدف قرار دادند و آنها را چالش های سیستمی برای امنیت یورو آتلانتیک نامیدند.

چین و روسیه چقدر به هم نزدیک هستند؟

شی و پوتین یکدیگر را رهبرانی همفکر با منافع اساسی مشترک در مقابله با فشار و محاصره توسط ایالات متحده و متحدانش می بینند. شی از زمان روی کار آمدن در سال 2012، بیش از 40 بار با پوتین ملاقات کرده است که آخرین آن کمی بیش از یک هفته پیش است.

در اوایل سال 2022، چند هفته قبل از آغاز حمله پوتین به اوکراین، این دو رهبر گفتند که شراکت دو کشور هیچ محدودیتی ندارد. پکن از محکوم کردن این تهاجم یا حتی تهاجم نامیدن آن خودداری کرده است.

البته چین نشان داده است که محدودیت هایی برای حمایت از روسیه وجود دارد، زیرا پکن به دنبال تقویت رشد و حفظ دسترسی به بانک های آمریکایی است. شرکت‌های چینی عموماً از صدور کل سیستم‌های تسلیحاتی به روسیه که می‌تواند تحریم‌ها و مجازات‌های دولت‌های غربی را به دنبال داشته باشد، اجتناب کرده‌اند. در عوض، تولیدکنندگان و بازرگانان چینی در تشخیص حاشیه امن، به‌ویژه در فروش فناوری «دو منظوره» که می‌تواند برای نیازهای غیرنظامی یا نظامی استفاده شود، مبتکر شده‌اند.

چین در ازای آن چه چیزی دریافت کرده است؟

تعداد فزاینده‌ای از شواهد آژانس‌های اطلاعاتی خارجی، بازرسان و روزنامه‌نگاران نشان می‌دهد که شرکت‌های چینی به سرعت صادرات فناوری خود را گسترش داده‌اند که در نهایت به هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای نظامی، موشک‌ها و سایر سلاح‌های روسیه که در میدان‌های نبرد اوکراین استفاده می‌شوند، ختم می‌شود. گاهی اوقات، شرکت های چینی قطعاتی مانند حس گرهای نور یا ریزتراشه هایی را می فروشند که در نهایت به سلاح های روسی ختم می شود. گاهی اوقات، آنها فناوری ساخت اساسی مانند ابزارآلات ماشینی را می فروشند که به فعال نگه داشتن سازندگان تسلیحات روسی کمک می کند. به گفته تحلیلگران، نتیجه این است که دانش چین برای حفظ سطح تلاش های جنگی روسیه حیاتی شده است، حتی اگر پکن سلاح های مونتاژ شده را نفروشد. دولت بایدن تحریم هایی را علیه ده ها شرکت چینی و همچنین تاجرانی در هنگ کنگ و جاهای دیگر که قطعات را بر روی آن می فروشند، اعمال کرده است.

ارزیابی تحریم‌های روسیه از سوی دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا که در ماه آوریل منتشر شد، می‌گوید: «گاهی اوقات، شرکت‌های چینی تامین‌کننده روسیه از زنجیره‌ای از شرکت‌های واسطه استفاده می‌کنند که می‌تواند شامل بیش از ده‌ها شرکت باشد. در موارد دیگر، توضیحات اقلام در محموله ها عمدا مبهم است و حجم کالاهای صادر شده گزارش نشده است.

ابهام در وضعیت تجارت جاری میان دو کشور،  تخمین مقیاس آن را دشوار می کند .  روسیه نیز همچنان به طور غیرقانونی قطعات را از شرکت های غربی خریداری می کند. یک مطالعه از موسسه دانشکده اقتصاد کی  یف درباره تحریم‌های روسیه نشان می‌دهد که 59 درصد واردات روسیه از «مولفه‌های حیاتی» که می‌توانند به تجهیزات جنگی وارد شوند، از چین منشأ گرفته است.

چرا کشورهای ناتو اکنون از چین انتقاد می کنند؟

به نظر می رسد هشدار ناتو منعکس کننده نگرانی فزاینده ای است که ارتش روسیه  با کمک دانش چینی ، پیچ های سخت جنگ  اوکراین را پشت سر گذاشته است. آنتونی  بلینکن، وزیر امور خارجه و ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، ماه گذشته در یک کنفرانس خبری گفتند که حمایت پشت پرده چین از روسیه به  پوتین کمک کرد تا جنگ سخت خود را ادامه دهد.

بلینکن می گوید: حدود 70 درصد واردات ماشین ابزار و 90 درصد میکروالکترونیک روسیه از چین بوده است. این به روسیه کمک کرد تا پایگاه صنعتی دفاعی خود را حفظ کند، ماشین جنگی خود را ادامه دهد .

الکساندر گابویف، مدیر مرکز اوراسیا کارنگی روسیه در برلین گفت: مؤلفه‌های فناوری چین برای نیروهای روسی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند، زیرا آنها روش‌های جدیدی برای مسدود کردن و ممانعت از پهپادها و ارتباطات نیروهای اوکراینی یاد می‌گیرند. در عین حال، من فکر می‌کنم که چین نیز علاقه زیادی به دستیابی به نوآوری‌های روسیه و یادگیری نحوه استفاده از آن توسط روس‌ها دارد.

چین به هشدار ناتو چگونه پاسخ خواهد داد؟

چین بارها اتهامات واشنگتن و دیگر دولت های غربی مبنی بر اینکه تجارت این کشور با روسیه به منزله حمایت از جنگ پوتین در اوکراین است را رد کرده است.لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین روز پنجشنبه گفت: «این سخنان مملو از تعصب، بدگویی و تحریک آمیز است. وی همچنین در مورد آسیب به روابط چین با اروپا هشدار داد .

ناتالی سابانادزه، محقق ارشد چتم هاوس در لندن و یکی از نویسندگان مطالعه اخیر در مورد روابط چین و روسیه، می گوید که او انتظار دارد کشورهای اتحادیه اروپا تحریم شرکت های چینی را به آرامی آغاز کنند، در حالی که با دقت عواقب و واکنش های احتمالی را بررسی می  کنند.برخی کارشناسان معتقدند  که شرکت های چینی ممکن است سعی کنند با عقب نشینی، حداقل در حال حاضر، از فروش برخی از محصولات فناوری خود با روسیه، این خطرات را دفع کنند. اما در بلندمدت، بعید است که چین به پوتین پشت کند.از این گذشته، در حالی که ناتو از چین خواست تا صادرات فناوری حیاتی به روسیه را متوقف کند، ناتو همچنین چین را به عنوان یک تهدید سیستماتیک برای قدرت های غربی توصیف کرد که ممکن است تنها تعهد شی به  پوتین را به عنوان شریک خود تقویت کند.سرگئی رادچنکو، استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جان هاپکینز که روابط چین و روسیه را مطالعه می‌کند، می‌گوید: اگر من جای شی جین‌پینگ بودم، مطمئناً وسوسه نمی‌شدم که پوتین را به زیر اتوبوس بیندازم. او  روسیه را به‌عنوان یک بازیگر مهم استراتژیک می‌بیند.