- مؤسسه پژوهش سیاست عمومی امریکن انترپرایزمشهور به مؤسسه امریکن انترپرایز از اندیشکده های محافظه‌کار است که پژوهش آن متمرکز بر مسایل حکومتگری، سیاست، اقتصاد و رفاه اجتماعی است. این مؤسسه رسالت خود را «دفاع از اصول و بهبود نهادهای آزادی آمریکایی و سرمایه‌داری دمکراتیک-دولت محدود، بنگاه‌های خصوصی، آزادی و مسئولیت فردی، سیاست‌های دفاعی و خارجی هشیارانه و مؤثر، مسئولیت پذیری سیاسی، و مباحثهٔ آزاد» اعلام کرده‌است.
- موسسه پژوهش سیاست عمومی در این گزارش تلاش کرده تا پرده‌های متنوعی از صحنه انتخابات در ایران ارائه دهد. مشخصا ابتدا به سیستم حکمرانی در ایران اشاره کرده و سپس تحرکات نامزها و سیستم را در این رقابت مهم در ایران مورد توجه قرار داده‌است.
- این اندیشکده آمریکایی اظهار دارد: «نقش ریاست جمهوری در نظام سیاسی ایران پیچیده و به طور قابل توجهی ضعیف تر از سایر نظام های ریاستی در سراسر جهان است. مقام معظم رهبری اکثر تصمیمات مهم را اتخاذ می کند و رئیس جمهور برعکس امور روزمره و اقتصاد را مدیریت می کند و تقریباً هیچ کنترلی بر دستگاه نظامی و امنیتی ایران ندارد با این حال، رئیس جمهور از این جهت مهم است که آنها چهره ای برای دولت ایران هستند و به رهبر معظم انقلاب در طیف وسیعی از مسائل مشاوره می دهند.»
- و در ادامه به تحلیل عملکرد نامزدها می‌پردازد و با اشاره به دیدار مسعود پزشکیان با دانشجویان و تشریح روند این دیدار اشاره می‌کند که؛ « به نظر می‌رسد مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلب ریاست‌جمهوری ایران، در تلاش برای تحکیم حمایت در میان جوانان ایرانی، جمعیتی کلیدی رای‌دهندگان است.»
- یک روحانی تندرو و نماینده مجلس ایران در 17 ژوئن ادعا کرد که نامزدهای تندرو نامشخصی موافقت کرده اند که در صورت عملکرد ضعیف در مناظره های آینده ریاست جمهوری، از انتخابات انصراف دهند. رضا تقوی مدعی شد که چهار “موسسه معتمد” نامشخص به نامزدهای تندرو بر اساس عملکرد آنها در مناظره ها رتبه بندی می کنند و “برخی از نامزدها” با انصراف موافقت کرده اند.
- تندروهای ایرانی در حال مناظره و مذاکره برای متحد کردن جناح خود در پشت یک نامزد واحد در انتخابات ریاست جمهوری ایران هستند. این جناح نگران است که پنج کاندیدای تندرو با خطر تقسیم آرا و به نفع یگانه کاندیدای اصلاح طلب، مسعود پزشکیان، روبرو شوند.
- مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح طلب ریاست جمهوری ایران، در تلاش است تا برنامه نسبتا معتدل خود را با نیازش به حفظ رضایت رهبر ایران متعادل کند. پزشکیان احتمالاً به دنبال جلب حمایت از طریق بحث در مورد اصلاحات مردمی مورد حمایت جوانان ایرانی، از جمله تعامل اقتصادی با غرب و حجاب اجباری است.
- پزشکیان باید در داخل نظام برای اجرای اصلاحات تلاش کند که همه آنها باید به تأیید مقام معظم رهبری برسد. این بدان معناست که اردوگاه اصلاح طلبان از یک نقطه ضعف ذاتی کار می کند، زیرا اصلاحات وعده داده شده توسط یک کاندیدای ریاست جمهوری، تا زمانی که اصلاحات مورد تایید رهبر معظم انقلاب نباشد، اجرا نمی شود و او کمتر به سیاست های اصلاح طلبانه اعطا می کند. تندروها محدودیت‌های یکسانی ندارند، زیرا سیاست‌های آنها احتمالاً توسط رهبر معظم انقلاب تایید می‌شود.
- نامزدی پنج تن از تندروهای ایرانی یک چالش انتخاباتی را برای اردوگاه تندرو به خطر می اندازد که در آن آرای تندرو ممکن است بین پنج نامزد تقسیم شود. اردوگاه تندرو ممکن است آرای خود را بین پنج نامزد تندرو تقسیم کند که به نفع تنها نامزد اصلاح طلب خواهد بود. این احتمال وجود دارد که برخی از نامزدهای تندرو از انتخابات کنار بکشند تا از تقسیم آرا جلوگیری کنند. در مقایسه، اردوگاه میانه رو-اصلاح طلبان نسبتاً متحد به نظر می رسد.
- . قالیباف یکی از شش نامزد مورد تایید شورای نگهبان برای رقابت در انتخابات ریاست جمهوری 28 ژوئن است. قالیباف یک تندرو عملگرا است که قبلاً خواستار اصلاحات محدود سیاسی و اقتصادی در چارچوب جمهوری اسلامی شده بود. قالیباف ممکن است سعی کند به دولت‌های غربی نشان دهد که دولت او بیش از دولت تندرو ابراهیم رئیسی برای انجام مذاکرات هسته‌ای و انعقاد توافق هسته‌ای جدید تمایل دارد .
- مقامات ارشد وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از محمدباقر قالیباف ، رئیس مجلس ایران در انتخابات ریاست جمهوری ایران حمایت می کنند.
- قالیباف و دیگر چهره‌های برجسته ظاهراً بر جلوگیری از پیروزی سعید جلیلی در انتخابات متمرکز شده‌اند. تلگراف گزارش داد که برخی از جناح های سپاه تلاش می کنند از پیروزی جلیلی جلوگیری کنند زیرا او را از نظر سیاسی بسیار افراطی می دانند.
- قالیباف و جلیلی قبلاً در جریان جنبش اعتراضی مهسا امینی در ایران در اواخر سال 2022 با هم اختلاف داشتند. قالیباف جلیلی را به اتخاذ موضعی بسیار تند در قبال اعتراضات و تشدید ناامیدی در میان جوانان ناراضی ایرانی متهم کرد. قالیباف برعکس خواستار اصلاحات اقتصادی و سیاسی محدود برای رسیدگی به نارضایتی معترضان شد. قالیباف می‌تواند از این تضاد برای جذب عناصر معتدل‌تر در تشکیلات سیاسی ایران استفاده کند.
مؤسسه پژوهش سیاست عمومی امریکن انترپرایز ؛ ایران انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری را در 28 ژوئن 2024 برگزار می کند. این انتخابات جایگزین ابراهیم رئیسی می شود که در سانحه سقوط هلیکوپتر در شمال غرب ایران جان باخت و رئیس جمهور جدید را برای یک دوره چهار ساله روی کار خواهد آورد. جناح های بانفوذ و کارگزاران قدرت در حال حاضر مانورهای خود را برای تبلیغ نامزدهای مورد نظر خود در رقابت آغاز کرده اند. رهبر عالی ایران، علی خامنه‌ای، و حلقه نزدیکش اکنون مهندسی انتخابات را آغاز خواهند کرد، همانطور که در دوره‌های انتخاباتی قبلی انجام داده‌اند تا اطمینان حاصل کنند که یک ایدئولوگ وفادار رئیس‌جمهور بعدی می‌شود.
نقش ریاست جمهوری در نظام سیاسی ایران پیچیده و به طور قابل توجهی ضعیف تر از سایر نظام های ریاستی در سراسر جهان است. مقام معظم رهبری – نه رئیس جمهور – قدرت سیاسی و فرمانده کل ایران است. ولی فقیه اکثر تصمیمات مهم را اتخاذ می کند، از جمله تعیین برنامه های داخلی ایران و جهت گیری کلی استراتژیک. رئیس جمهور برعکس امور روزمره و اقتصاد را مدیریت می کند و تقریباً هیچ کنترلی بر دستگاه نظامی و امنیتی ایران ندارد.
با این حال، رئیس جمهور از این جهت مهم است که آنها چهره ای برای دولت ایران هستند و به رهبر معظم انقلاب در طیف وسیعی از مسائل مشاوره می دهند. به‌عنوان مثال، رئیس‌جمهور به‌طور رسمی در نهادهای کلیدی سیاست‌گذاری مانند شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی هماهنگی اقتصادی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی خدمت می‌کند. این دسترسی به رئیس جمهور این امکان را می دهد که بر تصمیمات مهم تأثیر بگذارد و شکل دهد تا زمانی که آنها به پارامترهایی که مقام معظم رهبری تعیین می کنند پایبند باشند.
رئیس جمهور بعدی ایران به دلیل نقشی که احتمالاً در تعیین رهبر بعدی خواهد داشت، اهمیت ویژه ای دارد. رئیس‌جمهور در این سناریو فرصت‌هایی برای تأثیرگذاری بر هر نامزد جانشینی دارد. رئیس‌جمهور حتی اگر روحانی باشد، می‌تواند خود به مدعی جانشینی تبدیل شود. با توجه به اینکه خامنه ای قبل از مقام رهبری در سال 1989 رئیس جمهور بود، چنین اقدامی سابقه داشته است.
17 ژوئن
به نظر می‌رسد مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلب ریاست‌جمهوری ایران، در تلاش برای تحکیم حمایت در میان جوانان ایرانی، جمعیتی کلیدی رای‌دهندگان است. پزشکیان در جریان گفتگو با دانشجویان دانشگاه تهران در 16 ژوئن، آرمان‌های اصلاح‌طلبی مانند افزایش تعامل بین‌المللی و کاهش محدودیت‌های اجتماعی را ترویج کرد. حکومت. پس از صحبت های پزشکیان، جمعی از دانشجویان دانشگاه شریف بیانیه ای را خواندند که سودمندی ریاست جمهوری ایران را زیر سوال برد و کمپین پزشکیان را یک «فریب رنگارنگ» خواندند. دانشجویان تأکید کردند که روسای جمهور ایران «توانایی تأثیرگذاری بر تصمیمات» مقام معظم رهبری را ندارند و «هیچ تضمینی وجود ندارد که [روسای جمهور ایران] در تصمیم گیری های داخلی اختیار داشته باشند». دانشجویان از پزشکیان خواستند تا از انتخابات کناره گیری کند مگر اینکه بتواند تغییرات معنی داری را در رژیم تضمین کند و گفتند که عدم خروج از آن به ” توهم دموکراسی” کمک می کند. همانطور که CTP-ISW قبلاً اشاره کرده بود، پزشکیان در حال حاضر در تلاش است تا بین تابعیت خود از خامنه ای و برنامه اصلاح طلبانه خود تعادل برقرار کند.
اظهارات دانشجویان دانشگاه شریف – اگرچه نماد همه افراد در این جمعیت نیست – نشان دهنده افزایش سرخوردگی جوانان ایرانی در سال های اخیر است. انتقادات دانشجویان دانشگاه شریف از مبارزات انتخاباتی پزشکیان حکایت از شکاف بیشتر بین حزب اصلاح طلب ایران – که وقف حفظ جمهوری اسلامی و خدمت به رهبر آن هستند – و جمعیتی کلیدی رای دهندگان است. ایرانیان بین سنین 10 تا 24 سال تقریباً 20 درصد از جمعیت کشور را در سال 2021 تشکیل می دادند و جوانان ایرانی از لحاظ تاریخی از نامزدهایی حمایت می کردند که برنامه های میانه رو یا اصلاح طلب را دنبال می کردند. جوانان ایرانی و به‌ویژه دانشجویان دانشگاه در سال‌های اخیر جنبش‌های اعتراضی ضد رژیم را رهبری کرده‌اند. این جنبش های اعتراضی آشکارا از اصول اساسی رژیم از جمله ولایت فقیه انتقاد کرده و در برخی موارد خواهان فروپاشی رژیم شده اند. پاسخ این گروه از دانشجویان نشان‌دهنده شکاف بین جوانان و دانشجویان ایرانی با پزشکیان و سایر اصلاح‌طلبان ایرانی است.
یک روحانی تندرو و نماینده مجلس ایران در 17 ژوئن ادعا کرد که نامزدهای تندرو نامشخصی موافقت کرده اند که در صورت عملکرد ضعیف در مناظره های آینده ریاست جمهوری، از انتخابات انصراف دهند. ایران پنج مناظره تلویزیونی را از تاریخ 17 ژوئن برگزار خواهد کرد. رضا تقوی مدعی شد که چهار “موسسه معتمد” نامشخص به نامزدهای تندرو بر اساس عملکرد آنها در مناظره ها رتبه بندی می کنند و “برخی از نامزدها” با انصراف موافقت کرده اند. حمایت از نامزد با بهترین عملکرد.
این ادعای تقوی در پی اظهارات مکرر مقامات تندرو مبنی بر درخواست از اردوگاه تندرو برای دستیابی به “اجماع” پیش از انتخابات 28 ژوئن است. این فراخوان‌ها ناشی از این نگرانی است که پنج کاندیدای تندرو در معرض خطر تقسیم آرا و نفع سهوی تنها نامزد اصلاح طلب، مسعود پزشکیان هستند.
13 ژوئن
تندروهای ایرانی در حال مناظره و مذاکره برای متحد کردن جناح خود در پشت یک نامزد واحد در انتخابات ریاست جمهوری ایران هستند. این جناح نگران است که پنج کاندیدای تندرو با خطر تقسیم آرا و به نفع یگانه کاندیدای اصلاح طلب، مسعود پزشکیان، روبرو شوند. برخی از تندروها از محمدباقر قالیباف یا سعید جلیلی می‌خواهند که در حمایت از دیگری کناره‌گیری کنند. دیگر مقامات تندرو و رسانه‌ها نگرانی‌های خود را مبنی بر اینکه این جناح برای پیروزی در رقابت بیش از حد تقسیم شده است، ابراز می‌کنند. علی رضا زاکانی یک کاندیدای تندرو است و شهردار تهران در 13 ژوئن اعلام کرد که نامزدهایی که از نظرسنجی‌های انتخاباتی عقب افتاده‌اند باید به نفع رقبای محبوب‌تر انصراف دهند.
12 ژوئن
محمدباقر قالیباف ، رئیس مجلس ایران ، نامزدی خود در انتخابات ریاست جمهوری را حول محور بهبود اقتصاد ایران تنظیم می کند. قالیباف در روزهای اخیر در مورد لزوم بهبود شرایط اقتصادی ایران بحث کرده و شعار «خدمت و پیشرفت» را به عنوان شعار تبلیغاتی خود انتخاب کرده است. قالیباف همچنین بر لزوم افزایش تولید در صنعت خودرو، انرژی و مسکن تاکید کرد و از تثبیت قیمت ها حمایت کرد. قالیباف تاکید کرد که برنامه پنج ساله هفتم توسعه را اجرا خواهد کرد، این برنامه از دوره رئیسی است که تا حدی بر مهار تورم، بهینه سازی بودجه کشور و رفع بدهی های دولت متمرکز است. حمایت قاطع قالیباف از برنامه پنج ساله توسعه نشان می‌دهد که او تلاش می‌کند نامزدی خود را حداقل تا حدودی ادامه سیاست‌های ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور فقید معرفی کند .
قالیباف در 10 ژوئن علی نیکزاد را که یک نماینده تندرو و قومیتی آذری بود، به عنوان مدیر ستاد انتخاباتی خود منصوب کرد. نیکزاد پیش از این در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری رئیسی در سال های 2017 و 2021 کار کرده بود . از جمعیت آذری ایران و جوامع روستایی محافظه کار. این رسانه همچنین پیشنهاد کرد که استخدام نیکزاد می تواند به معنای تعادل در برابر نامزد اصلاح طلب مسعود پزشکیان باشد که همچنین یک آذری است. نیکزاد و پزشکیان هر دو نماینده گسترده ای از حوزه های انتخابیه آذری در مجلس بوده اند.
11 ژوئن
مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح طلب ریاست جمهوری ایران، در تلاش است تا برنامه نسبتا معتدل خود را با نیازش به حفظ رضایت رهبر ایران متعادل کند. پزشکیان در اولین مصاحبه تلویزیونی خود در 19 خرداد بر تبعیت رئیس جمهور ایران از مقام معظم رهبری تاکید کرد و گفت: «سیاست های کلی مقام معظم رهبری روشن است و هر دولتی که حکومت می کند باید [این سیاست های کلی] را اجرا کند.» پزشکیان این اظهارات را در چارچوب اجرای برنامه پنج ساله توسعه آینده ایران بیان کرد. برنامه پنج ساله توسعه ایران سندی است که بودجه و سیاست های توسعه ایران را در یک دوره پنج ساله ترسیم می کند. پزشکیان به طور جداگانه در مصاحبه ای با یک روزنامه اصلاح طلب در 20 خرداد به ترویج اندیشه های اصلاح طلبانه پرداخت و نشان می دهد که پزشکیان باید با آن بی ثباتی در تبعیت از ولی فقیه و برنامه اصلاح طلبانه اش تعادل برقرار کند. پزشکیان از حق اعتراض ایرانیان دفاع کرد و خاطرنشان کرد که «همه اعتراضات ناشی از بی عدالتی است. . . شما نمی توانید حقوق یک فرد را سلب کنید و به آنها بگویید ساکت باشند» و از سیاست اجرایی کمتر تهاجمی برای پوشش حمایت می کند. اظهارات پزشکیان در 10 ژوئن مبنی بر تاکید بر نقش رهبری در تعیین سیاست های ایران، برای یک نامزد اصلاح طلب بی خاصیت نیست.
اکثر -اگر نه همه- بازیگران طیف سیاسی ایران در نهایت وقف حفظ جمهوری اسلامی و خدمت به رهبر معظم آن هستند. پزشکیان احتمالاً به دنبال جلب حمایت از طریق بحث در مورد اصلاحات مردمی مورد حمایت جوانان ایرانی، از جمله تعامل اقتصادی با غرب و حجاب اجباری است. پزشکیان – و هر اصلاح‌طلب دیگر – باید در داخل نظام برای اجرای اصلاحات تلاش کند که همه آنها باید به تأیید مقام معظم رهبری برسد. این بدان معناست که اردوگاه اصلاح طلبان از یک نقطه ضعف ذاتی کار می کند، زیرا اصلاحات وعده داده شده توسط یک کاندیدای ریاست جمهوری، تا زمانی که اصلاحات مورد تایید رهبر معظم انقلاب نباشد، اجرا نمی شود و او کمتر به سیاست های اصلاح طلبانه اعطا می کند. تندروها محدودیت‌های یکسانی ندارند، زیرا سیاست‌های آنها احتمالاً توسط رهبر معظم انقلاب سبز می‌شود.
مشارکت رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال های اخیر به دلیل کاهش نمایندگی سیاسی و مهندسی انتخابات به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. مشخص نیست که آیا پزشکیان، تنها نامزد اصلاح طلبان، اعتماد بیشتری به یکپارچگی نظام انتخاباتی رژیم و افزایش مشارکت رای دهندگان ایجاد کند یا خیر. شورای نگهبان – نهادی که مسئول بررسی و تایید نامزدهای ریاست جمهوری است – در 11 ژوئن به این موضوع مباهات کرد که لیست “غیرقابل پیش بینی” نامزدهای تایید صلاحیت شده نشان دهنده عدالت در بازبینی نامزدها است. شورا انتخابات ریاست جمهوری 2021 را به نفع ابراهیم رئیسی رئیس جمهور سابق طراحی کرد . بعید است که شرکت پزشکیان در انتخابات 2024 آسیب وارد شده توسط مهندسی انتخابات 2021 را ترمیم کند یا اعتماد رای دهندگان و متعاقب آن مشارکت در این روند را بهبود بخشد.
10 ژوئن
شورای نگهبان ایران مجموعه ای متشکل از شش نامزد را تأیید کرد که اکثراً تندروها را برای انتخابات ریاست جمهوری آتی سال 2024 تشکیل می دادند. شش نامزد تایید شده شامل پنج تن از تندروها و یک اصلاح طلب در 9 ژوئن برای انتخابات ریاست جمهوری آتی هستند. رژیم ایران احتمالاً تنها نامزد اصلاح طلب را برای تظاهر به تنوع سیاسی و در نتیجه افزایش مشارکت رأی دهندگان تأیید کرد. مقامات ایرانی بر لزوم برگزاری انتخابات “رقابتی” و “مشارکتی” تاکید کرده اند. ایران در انتخابات پارلمانی مارس 2024 مشارکت کم رای‌دهندگان را ثبت کرد، اگرچه مشارکت واقعی رای‌دهندگان احتمالاً حتی کمتر از مشارکت رسمی ثبت‌شده بود. شورای نگهبان افراد زیر را برای کاندیداتوری ریاست جمهوری تایید کرد:
- محمد باقر قالیباف (تندرو). قالیباف یک سیاستمدار تندرو است که از سال 2020 به عنوان رئیس مجلس ایران فعالیت کرده است . قالیباف از اعضای قدیمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که بین سال‌های 1376 تا 1379 به عنوان فرمانده نیروی هوافضای سپاه خدمت کرده است . قدمت سپاه پاسداران به جنگ ایران و عراق می رسد. قالیباف همچنین بین سال های 2000 تا 2005 به عنوان رئیس پلیس ایران خدمت کرد. این چهارمین نامزدی قالیباف برای ریاست جمهوری است.
- سعید جلیلی (تندرو). جلیلی یک سیاستمدار و دیپلمات تندرو است که در حال حاضر به عنوان عضوی از مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت می کند. جلیلی پیش از این به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی (SNSC) و مذاکره کننده ارشد هسته ای از سال 1386 تا 1392 فعالیت می کرد. جلیلی در حال حاضر به عنوان نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی فعالیت می کند. این سومین پیشنهاد جلیلی برای ریاست جمهوری است.
- امیرحسین قاضی زاده هاشمی (تندرو). هاشمی از سیاستمداران تندرو است که از سال 1390 تا کنون به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران در دولت رئیسی فعالیت داشته است. هاشمی از سال 2008 تا 2021 به عنوان نماینده مشهد در مجلس حضور داشت. هاشمی نامزد ریاست جمهوری شد و در سال 2021 شکست خورد.
- علی رضا زاکانی (تندرو). زاکانی یک سیاستمدار تندرو است که از سال 2021 به عنوان شهردار تهران فعالیت می کند. شورای نگهبان زاکانی را از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری 2013 و 2017 منع کرد. زاکانی در انتخابات ریاست جمهوری 2021 شرکت کرد اما در نهایت در حمایت از رئیسی از نامزدی خود انصراف داد . زاکانی پیش از این در جریان سرکوب معترضان دانشجویی در تیرماه 1378 ریاست سازمان بسیج دانشجویی را بر عهده داشت.
- مصطفی پورمحمدی (تندرو). پورمحمدی از سیاستمداران و روحانیون تندرو اهل قم است. پورمحمدی از سال 2013 تا 2017 به عنوان وزیر دادگستری در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی خدمت کرد .
- مسعود پزشکیان (اصلاح طلب): پزشکیان تنها سیاستمدار اصلاح طلبی است که شورای نگهبان به او اجازه حضور در انتخابات ریاست جمهوری 2024 را داده است. پزشکیان یک آذری تبار است که از سال 2008 تاکنون نماینده تبریز در نزدیکی مرز ایران و آذربایجان بوده است. پزشکیان ابتدا از نامزدی در انتخابات مجلس 2024 رد صلاحیت شد، اما شورای نگهبان بعداً به او اجازه نامزدی داد. پزشکیان از حکومت ایران به دلیل رعایت حجاب انتقاد کرده است. پزشکیان اعلام کرد که محمدجواد ظریف در صورت انتخاب به عنوان رئیس جمهور، وزیر امور خارجه وی خواهد بود.
نامزدی پنج تن از تندروهای ایرانی یک چالش انتخاباتی را برای اردوگاه تندرو به خطر می اندازد که در آن آرای تندرو ممکن است بین پنج نامزد تقسیم شود. اردوگاه تندرو ممکن است آرای خود را بین پنج نامزد تندرو تقسیم کند که به نفع تنها نامزد اصلاح طلب خواهد بود. این احتمال وجود دارد که برخی از نامزدهای تندرو از انتخابات کنار بکشند تا از تقسیم آرا جلوگیری کنند. در مقایسه، اردوگاه میانه رو-اصلاح طلبان نسبتاً متحد به نظر می رسد. جواد امام، سخنگوی جبهه اصلاحات در 8 ژوئن گفت که سیاستمداران اصلاح طلب در انتخابات ریاست جمهوری آینده شرکت نخواهند کرد مگر اینکه یکی از نامزدهای آنها – از جمله مسعود پزشکیان – تایید شود. تعدادی از عناصر اردوگاه اصلاح طلبان در 10 ژوئن از نامزد اصلاح طلب مسعود پزشکیان حمایت کردند.
شورای نگهبان کاندیداتوری برخی از سیاسیون مطرح از جمله علی لاریجانی رئیس سابق مجلس و مشاور ولی فقیه وحید حقانیان را تایید نکرد . رد صلاحیت لاریجانی نشان دهنده انزوای فزاینده خانواده لاریجانی که زمانی سرشناس از رژیم بود. شورای نگهبان همچنین یکی از دستیاران نزدیک رهبر معظم انقلاب، وحید حقانیان را رد صلاحیت کرد . رد صلاحیت حقانیان نشان می‌دهد که رژیم تا آنجا پیش می‌رود که عناصری از دولت خود را که دهه‌ها به آنها اعتماد داشته است، رد می‌کند. این رد صلاحیت ها بر تعهد رژیم به مهندسی رئیس جمهور بعدی با محدود کردن تعداد نامزدهای تایید شده تاکید می کند.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران ، در هفته های اخیر با دیپلمات های غربی گفت و گو کرده اند تا احتمالاً برای از سرگیری مذاکرات هسته ای در صورت رئیس جمهور شدن او شرایطی را تعیین کنند. یک رسانه اپوزیسیون ایرانی در 10 ژوئن گزارش داد که مشاوران قالیباف طی دو هفته گذشته به نقل از یک دیپلمات اروپایی نامشخص با دیپلمات های آمریکایی و اروپایی گفتگو کرده اند. مشاوران در گفتگوهای مستشاران با مقامات خارجی بر تمایل قالیباف برای “بهبود روابط ایران با سایر نقاط جهان” و “پاکسازی” رژیم ایران از “عناصر رادیکال” تاکید کرده اند . مشاوران همچنین تاکید کرده اند که قالیباف نقش مهمی در تثبیت رژیم ایران پس از درگذشت رهبر معظم علی خامنه ای ایفا خواهد کرد. قالیباف یکی از شش نامزد مورد تایید شورای نگهبان برای رقابت در انتخابات ریاست جمهوری 28 ژوئن است. قالیباف یک تندرو عملگرا است که قبلاً خواستار اصلاحات محدود سیاسی و اقتصادی در چارچوب جمهوری اسلامی شده بود. قالیباف ممکن است سعی کند به دولت‌های غربی نشان دهد که دولت او بیش از دولت تندرو ابراهیم رئیسی برای انجام مذاکرات هسته‌ای و انعقاد توافق هسته‌ای جدید تمایل دارد .
5 ژوئن
به نظر می رسد محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تلاش است تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در 28 ژوئن، اجماع انتخاباتی را در میان تندروها ترویج دهد. رضایی روز 13 خرداد با امیرحسین قاضی زاده هاشمی رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به منظور ایجاد «اجماع» میان «نیروهای انقلابی» پیش از انتخابات آتی دیدار کرد. نشست 4 ژوئن اندکی پس از دیدار رضایی و محمد مخبر رئیس جمهور موقت با محمدباقر قالیباف رئیس مجلس و حمایت از نامزدی وی برگزار می شود. بنا بر گزارش ها، هاشمی بخشی از یک جناح سیاسی است که از مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی برای ریاست جمهوری حمایت می کند. این احتمال وجود دارد که رضایی در تلاش است تا اردوگاه تندرو را پشت سر قالیباف جمع کند .
4 ژوئن
مقامات ارشد وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از محمدباقر قالیباف ، رئیس مجلس ایران در انتخابات ریاست جمهوری ایران حمایت می کنند. رسانه‌های ایران در 13 خرداد گزارش دادند که محسن رضایی فرمانده سابق سپاه و محمد مخبر رئیس‌جمهور موقت اخیرا با قالیباف دیدار و از کاندیداتوری وی ابراز حمایت کردند. بر اساس گزارش‌های ایران، حمایت آنها باعث کاهش «تردید» قالیباف در مورد کاندیداتوری شد. تلگراف به همین ترتیب گزارش داد که جناح‌های سپاه، از جمله فرمانده سابق نیروی هوافضای سپاه، حسین دهقان، از قالیباف حمایت می‌کنند . دهقان در حال حاضر مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور صنایع دفاعی است. تلگراف گزارش داد که افراد نزدیک به دهقان برای بهبود شانس قالیباف « با هر کسی که می‌شناسند تماس می‌گیرند» . قالیباف – مانند رضایی و دهقان – از فرماندهان سابق سپاه است. قالیباف از سال 1997 تا 2000 ریاست نیروی هوافضای سپاه را بر عهده داشت. او همچنین روابط شخصی عمیقی دارد که به زمان جنگ ایران و عراق با بسیاری از افسران ارشد نهاد امنیتی ایران بازمی‌گردد.
قالیباف و دیگر چهره‌های برجسته ظاهراً بر جلوگیری از پیروزی سعید جلیلی در انتخابات متمرکز شده‌اند. تلگراف گزارش داد که برخی از جناح های سپاه تلاش می کنند از پیروزی جلیلی جلوگیری کنند زیرا او را از نظر سیاسی بسیار افراطی می دانند. جلیلی به عنوان یکی از نمایندگان شخصی رهبر علی خامنه‌ای در شورای عالی امنیت ملی و از سال 2007 تا 2013 دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. یکی از مقامات سابق وزارت کشور ایران به تلگراف گفت که افراد نزدیک به قالیباف مخالف این موضوع هستند. جلیلی و “در حال تماس با هر کسی که می شناسند برای مسدود کردن جلیلی.” یک رسانه اپوزیسیون ایرانی نیز به همین ترتیب در ماه مه 2024 گزارش داد که عناصر رژیم سعی کردند خامنه ای را متقاعد کنند تا از رقابت جلیلی در انتخابات جلوگیری کند. این عناصر شامل قالیباف و سایر تندروها مانند صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور ارشد علی شمخانی، ولی فقیه بودند. این عناصر شامل برخی معتدل ها نیز می شد، مانند علی لاریجانی که برادر صادق است.
قالیباف و جلیلی قبلاً در جریان جنبش اعتراضی مهسا امینی در ایران در اواخر سال 2022 با هم اختلاف داشتند. قالیباف جلیلی را به اتخاذ موضعی بسیار تند در قبال اعتراضات و تشدید ناامیدی در میان جوانان ناراضی ایرانی متهم کرد. قالیباف برعکس خواستار اصلاحات اقتصادی و سیاسی محدود برای رسیدگی به نارضایتی معترضان شد. قالیباف می‌تواند از این تضاد برای جذب عناصر معتدل‌تر در تشکیلات سیاسی ایران استفاده کند.
منبع: مؤسسه پژوهش سیاست عمومی امریکن انترپرایز
ترجمه: دنیای تحلیل
https://www.aei.org/multimedia/2024-iranian-presidential-election-tracker /
