چین، میزبان سران کشورهای عربی

شی جین پینگ، رئیس جمهور در این هفته با رهبران کشورهای عربی دیدار می کند، دیداری به منظور تعمیق روابط اقتصادی و البته نمایش دیپلماسی روبه رشد پکن درقبال این کشورها.

شی روز پنجشنبه در مجمع همکاری چین و کشورهای عربی در پکن با حضور سران کشورهای مصر، امارات متحده عربی، بحرین و تونس در میان حاضران سخنرانی خواهد کرد. گفت‌وگوها احتمالاً بر تجارت و سرمایه‌گذاری در حال رشد و نگرانی‌های امنیتی منطقه‌ای در بحبوحه جنگ اسرائیل و حماس متمرکز خواهد بود.

از آنجایی که دولت بایدن تمام قد در کنار اسرائیل ایستاده است، چین چشم به چشم کشورهای عرب  از آتش بس فوری و به رسمیت شناختن کشور فلسطین حمایت می کند. این همسویی به پکن کمک می کند تا نفوذ سیاسی خود را در کشورهایی که تا همین اواخر چین را به عنوان یک شریک اقتصادی می دیدند گسترش دهد  و متحدان جدیدی را در رقابت جهانی خود برای مقابله با نفوذ  ایالات متحده به دست آورد.

سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی در اواخر سال 2022 به عنوان یک نقطه عطف توسط هر دو کشور مورد استقبال قرار گرفت. سال گذشته، چین با میانجیگری یک توافق غافلگیرکننده بین این پادشاهی و ایران، بزرگترین رقبای جهان اسلام، را به امضا رساند. این تنش زدایی از روابط حتی در بحبوحه تنش های ناشی از جنگ غزه پابرجا مانده  و نشانه هایی وجود دارد که با تسریع سرمایه گذاری بین چین و خاورمیانه دنبال شده است.

Lenovo Group  یک شرکت فناوری چندملیتی چینی که متخصص در طراحی، ساخت، و بازاریابی لوازم الکترونیکی مصرفی، رایانه‌های شخصی، نرم‌افزار و مستقر در پکن است روز چهارشنبه قراردادی را برای فروش 2 میلیارد دلار اوراق قرضه قابل تبدیل به صندوق ثروت دولتی عربستان سعودی و ساخت تأسیسات تحقیق و تولید در این کشور اعلام کرد.

شرکت نفت دولتی عربستان سعودی آرامکو در حال مذاکره برای خرید 1.5 میلیارد دلار از سهام یک شرکت پتروشیمی چینی است، در حالی که گروه خودروسازی چین FAW بخشی از تلاش برای تولید خودروهای الکتریکی در مصر است. تحلیلگران UBS تخمین می زنند که رشد روابط چین با خاورمیانه می تواند تا سال 2030 بیش از 400 میلیارد دلار به تجارت جهانی مرتبط با انرژی اضافه کند.

شرلی یو، مدیر ابتکار چین – آفریقا در مدرسه اقتصاد لندن گفت: چین در حال توسعه قدرت نرم در منطقه است. او می گوید که علاوه بر روابط تجاری که با نیازهای هر دو طرف مطابقت دارد، این رابطه به حمایت سیاسی متقابل در نهادهای جهانی به رهبری ایالات متحده و همچنین روابط جدیدی مانند بریکس که چین هم بنیانگذار آن است، گسترش می یاید.  مصر و امارات امسال به این گروه ملحق شدند و سعودی ها نیز در حال بررسی اقدامی مشابه هستند.

دنگ لی معاون وزیر امور خارجه چین با تشریح دستور کار این نشست در نشست خبری روز دوشنبه به افزایش ده برابری تجارت با خاورمیانه در دو دهه گذشته اشاره کرد. برای پکن، واردات بسیار مهم نفت است. چین بیش از یک سوم نفت خام خود را از اعضای شش کشور شورای همکاری خلیج فارس به دست می‌آورد که سهم اصلی آن از عربستان سعودی است.

در تجارت کلی، امارات متحده عربی – حتی با وجود اینکه اقتصاد آن فقط نصف اقتصاد عربستان سعودی است – به شریک بزرگتری برای چین تبدیل شده است.

بلومبرگ اینتلیجنس هفته گذشته نوشت، امارات متحده عربی نقش کلیدی در ابتکار یک کمربند و جاده – پیشرانه زیرساخت های جهانی پکن – ایفا می کند و بیش از 6600 برند چینی در این کشور ثبت شده است. تا پایان سال 2022، یعنی تا آنجا که اطلاعات رسمی پکن نشان می دهد، امارات متحده عربی حدود 12 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم چینی داشته است؛ چهار برابر بیشتر از سعودی ها.

البته این وضعیت در سال گذشته تغییراتی داشت. عرب نیوز در آوریل با استناد به مطالعه بانک Emirates NBD مستقر در دبی گزارش داد که عربستان سعودی در سال 2023، 16.8 میلیارد دلار سرمایه گذاری سبز از چین از جمله در صنایع خودرو و نیمه هادی ها جذب کرده است.

در حالی که وزن اقتصادی و دیپلماتیک چین در منطقه در حال افزایش است، ایالات متحده همچنان شریک امنیتی کلیدی کشورهای عرب خلیج فارس است. این کشور دارای پایگاه های نظامی بزرگ در کشورهایی مانند بحرین و قطر است و فناوری دفاعی را تامین می کند.

واشنگتن همچنین در حال پیگیری یک توافق دفاعی جدید با عربستان سعودی است که قرار است بخشی از یک سازماندهی مجدد منطقه ای گسترده تر باشد که در آن سعودی ها اسرائیل را به صورت دیپلماتیک به رسمیت بشناسند.این پروژه می تواند با ایجاد موانع در بخش های فناوری پیشرفته به بهانه دغدغه های امنیتی، پیشرفت تجاری چین در خاورمیانه را کند کند. نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد ایالات متحده بر شرکت های خلیج فارس فشار می آورد تا روابط خود را با پکن در چنین زمینه هایی قطع کنند.

برترین شرکت هوش مصنوعی امارات متحده عربی، G42، اخیراً موافقت کرد که از چین جدا شود و از فناوری آمریکایی استفاده کند. عربستان سعودی با امضای قراردادی 1.5 میلیارد دلاری با صندوق 100 میلیارد دلاری هوش مصنوعی شرکت مایکروسافت ، نشان داد که مایل به انجام همین کار است.

احمد عبودوه، همکار در اندیشکده بریتانیایی چتم هاوس که همچنین سرپرستی تحقیقات چین در مرکز سیاست امارات امارات را بر عهده دارد، گفت: «خلیج فارس از پوشش استراتژیک در حوزه فناوری به سمت همسویی استراتژیک با ایالات متحده حرکت می کند. با این حال، صنایع زیادی وجود خواهد داشت که کشورهای حوزه خلیج فارس برای پیشرفت در آنها  از مشارکت گسترده تر با پکن استقبال می کنند، از جمله انرژی های تجدیدپذیر، وسایل نقلیه الکتریکی و سرمایه گذاری های زیرساختی. همه این فناوری ها با یک الگوی جهانی گسترده تر مطابقت دارد.  اقتصادهای اصلی خلیج فارس نمونه ای از بی میلی در میان بسیاری از کشورهای نوظهور – از آسیای شرقی تا آمریکای لاتین – برای گرفتار شدن در جنگ سرد بین ایالات متحده و چین است. آنها ترجیح می دهند که درها را باز نگه دارند و پول را با هر دو طرف در جریان بگذارند.

هونگدا فان، استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای، می گوید که عربستان سعودی «همه تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد نمی‌گذارد. همکاری دفاعی عربستان سعودی با آمریکا به قیمت روابط این کشور با چین تمام نخواهد شد.»