آرایش فعلی و غیر دقیق در مجلس دوازدهم تاکنون نشان می‌دهد که اصولگرایان ۱۷۰ کرسی، اصلاح‌طلبان و اعتدالیون ۵۰ کرسی، مستقلین ۶۵ کرسی و اقلیت‌های مذهبی ۵ کرسی را در اختیار خواهند داشت که ممکن است در آینده شاهد تغییراتی هم باشد. ترکیب منتخبان مجلس دوازدهم نشان می‌دهد که با کاهش نمایندگان اصولگرا، تعداد نمایندگان اصلاح‌طلب، اعتدالی و مستقل افزایش پیدا کرده است.
با اتمام انتخابات مجلس دوازدهم، ترکیب سیاسی مجلس آینده و اینکه همای ریاست روی دوش چه کسی خواهد نشست، به سوال ناظران تبدیل شده است. که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.
پرونده انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی بسته شد و حالا یکی از مباحث مهمی که این روزها مطرح می‌شود، آن است که مجلس دوازدهم از لحاظ سیاسی چه شکل و شمایلی به خود خواهد گرفت. با توجه به اینکه مجلس دوازدهم از ۷ خردادماه به صورت رسمی آغاز به کار می‌کند، از هم‌اکنون نمی‌توان به صورت قطعی درباره آرایش سیاسی مجلس آینده سخن گفت و هر آنچه گفته می‌شود، مطابق با نظرات کارشناسی سیاسیون و برخی از نمایندگان مجلس است.
در ابتدا باید این نکته را در نظر گرفت که نگاهی به گرایش‌های سیاسی نمایندگان مجلس در ۱۱ دوره قبلی مجلس شورای اسلامی موید این مسأله است که در اغلب ادوار مجلس، معمولاً نمایندگان یا اصولگرا یا اصلاح‌طلب بودند، تا اینکه در مجلس دهم و یازدهم یک فراکسیون سومی تحت عنوان «فراکسیون مستقلین» نیز شکل گرفت که تاکید اعضای این فراکسیون آن بود که مستقل از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان در مجلس تصمیم‌گیری می‌کنند و به هیچ‌یک از این دو طیف سیاسی ریشه‌دار کشور وابسته نیستند.
همچنین فارغ از اینکه گرایش سیاسی برخی منتخبین مجلس دوازدهم هنوز به صورت رسمی اعلام نشده و مشخص نیست، اما گرایش سیاسی قاطبه منتخبان مجلس دوازدهم مشخص است و مطابق با آن می‌توان گفت که مردم در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در رأی دادن خود، صرفاً مفاهیم کلی مانند اصولگرایی و اصلاح‌طلبی را لحاظ نکردند و حتی «لیستی» یعنی به تمام کاندیدای یک لیست انتخاباتی رأی ندادند و بر اساس شناخت از کاندیداها و به صورت گزینشی و از چند لیست انتخاباتی، نمایندگان مورد نظر خود را راهی «خانه ملت» کردند.
در واقع، از ویژگی‌های مهم این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی، ارائه فهرست‌های مختلف توسط جریان‌های سیاسی نظیر شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی (شانا) و جبهه پایداری، شورای وحدت نیروهای انقلاب اسلامی، جبهه صبح ایران، شبکه راهبردی یاران انقلاب (شریان)، ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (اُمنا) و «صدای ملت» با محوریت چهار حزب اصلاح‌طلب کارگزاران سازندگی، اعتدال و توسعه، اعتماد ملی و ندای ایرانیان بود و همین مساله ابهاماتی را درباره آرایش سیاسی و تعداد فراکسیون‌های سیاسی مجلس دوازدهم به وجود آورده است.
اکنون، گمانه‌زنی‌های بر سر کرسی ریاست مجلس و هیات رئیسه آن بیشتر می‌شود، اصولگرایان در این مجلس نیز همانند مجلس یازدهم دست بالا را دارند با این حال برخی معتقدند که شانس اصلاح طلبان و مستقلین که بنا به گفته نوری قزلجه سهم قابل توجهی در این مجلس دارند نیز بالا به نظر می‌رسد.
انصراف نبویان از کرسی ریاست
بر اساس گمانه‌زنی‌های روزهای گذشته، محمدباقر قالیباف با سابقه ریاست مجلس در چهار سال گذشته، علی نیکزاد با سابقه دو دوره‌ای وزارت و نایب رئیسی مجلس، منوچهر متکی با سابقه یک دوره سکانداری وزارت خارجه و حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری با سابقه نایب رئیسی مجلس یازدهم، چهار گزینه اصلی برای ریاست مجلس دوازدهم بودند که اعلام شده بود ممکن است در اثر رایزنی‌هایی که اکنون در حال انجام است، در نهایت دو گزینه برای رأی‌گیری در صحن علنی باقی بمانند.
رتبه اول رأی در تهران، محمود نبویان، به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای رقابت بر سر کرسی ریاست مجلس شنیده می‌شد اما او در روزهای اخیر، از رقابت با قالیباف انصراف داد و گفت: «به‌هیچ‌وجه قصد ریاست مجلس ندارم و اصلاً دنبال این موارد نیستم. به دوستانی هم که به دنبال ریاست مجلس هستند توصیه می‌کنم قرار است یک پست ابزار باشد هدف نیست.»
او بعد از گفتن این جملات خود را از لیست کاندیداهای ریاست حذف و وارد لیست کاندیداهای نایب رئیسی شد. برخی نیز مدعی شده اند که ممکن است توافقی شده باشد و این گمان را مطرح می‌کنند که نبویان هدفمند از انتخابات ریاست مجلس کنار رفته است تا به جای آنکه شانسش را در میدانی که احتمال موفقیتش پایین است بیازماید، در میدانی دیگر که شانس بیشتری دارد ورود کند.
عباس امیری‌فر، فعال سیاسی اصولگرا، در گفتگویی گفته بود: «ممکن است که آقایان حاجی‌بابایی یا نبویان نائب رئیس شوند. البته، آقای نبویان به‌نسبت آقای رسایی موضع خوبی گرفت. از ایشان پرسیده بودند که آقای قالیباف ایراد دارد و پاسخ داده بود که اگر آقای قالیباف یک اشکال دارد، بنده ۱۰ ایراد دارم. این حرف بسیار حکیمانه بود و من فکر می‌کنم که ایشان به عنوان نائب رئیس در مجلس مطرح شود.»
آیا ذوالنوری برای ریاست می آید؟
مجتبی ذوالنوری، که این روزها بر کرسی نائب رئیسی مجلس یازدهم نشسته است، یکی از چهره‌هایی است که نامش در کنار قالیباف، متکی و نیکزاد برای ریاست مجلس دوازدهم مطرح است. برخی خبرها حکایت از آن دارد که ذوالنوری و متکی یک توافقی حدود یک هفته پیش داشته اند که ظاهراً از ۶۰ یا ۷۰ نماینده استمزاج کنند که کدام یک‌شان درصحنه باقی بماند. برهمین اساس نیز نام ذالنوری این روزها علاوه بر ریاست مجلس در میان اسامی مطرح شده برای نایب رئیسی مجلس نیز دیده می شود.
اولین بار در مجلس دهم بود که ذوالنوری، ردای نمایندگی بر تن کرد اما از همان روزها به دلیل اظهارنظرهای جنجالی و اقداماتی چون آتش زدن برجام جنجال ساز شود. این نماینده در سال ۹۹ از رهبر انقلاب تذکر گرفت. در آبان ماه سال ۹۹، رهبر انقلاب در جلسه‌ای که با اعضای ستاد ملی کرونا شکل گرفت، فرمودند: «هتک حرمت حرام است و انتقاد با هتک حرمت تفاوت دارد ضمن اینکه امروز کشور بیش از هر زمان دیگری به همکاری و اتحاد و انسجام نیاز دارد.»
پزشکیان باز می‌گردد؟
هر چند که تاکنون پزشکیان تمایلی برای حضور در انتخابات هیأت رئیسه مجلس از خودش نشان نداده است، اما از گوشه و کنار خبرهایی به گوش می‌رسد که شاید طیف اقلیت اصلاح‌طلب و مستقلین بخواهند با حمایت از ریاست محمد باقر قالیباف در صحن مجلس، یک سهمیه از او بگیرند. سهمیه ای که می‌تواند جایگاه نائب رئیسی باشد و بازگشت دوباره پزشکیان به جایگاه نائب رئیسی.
چنانچه، در چند روز گذشته، سلمان اسحاقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان در خصوص نایب رئیسی مسعود پزشکیان در مجلس دوازدهم، گفت: «با توجه به عملکرد دکتر پزشکیان و همچنین حضور مجدد ایشان در مجلس دوازدهم که مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفتند، بعضی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حال رایزنی با پزشکیان هستند تا به عنوان یکی از نواب رئیس در مجلس دوازدهم حضور داشته باشند.»
آرایشی جدید!
عبدالرضا مصری، علی نیکزاد، حمیدرضا حاجی بابایی، منوچهر متکی و شمس‌الدین حسینی همان چهره‌هایی هستند که نام‌شان برای حضور در انتخابات هیأت رئیسه مجلس شنیده می‌شود. هر چند که خودشان تا به الآن نسبت به این موضوع واکنشی نشان ندادند اما بعید هم نیست که یکی از چهره‌ها بعد از تشکیل مجلس دوازدهم در کرسی نائب رئیسی مشاهده کنیم.
علی نیکزاد، یکی از چهره‌هایی است که توانست ۳ سال در کرسی نائب رئیسی تکیه بزند و در اجلاسیه چهارم مجلس، نتوانست نظر مثبت اعضای فراکسیون انقلاب را جلب کند و جای خود را به مجتبی ذوالنوری، نماینده قم داد. عبدالرضا مصری نیز درحال حاضر یکی از نواب رئیس مجلس است و البته پیشتر نیز حضور در هیات رئیسه مجلس را تجربه کرده بود.
خیز حاجی دلیگانی برای نائب رئیسی مجلس!
اما در میان همه این چهره‌های نام آشنا و حتی جنجالی که خود را آماده رقابت برای رسیدن به کرسی نائب رئیسی مجلس گرفتند، حسین علی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهر در مجلس نیز خود را به عنوان گزینه نائب رئیسی مجلس معرفی کرده است. این نماینده مجلس که از سال ۹۰ و در مجلس نهم توانست وارد خانه ملت شود، یکی از اعضای هیأت رئیسه مجلس یازدهم به شمار می‌رفت در اجلاسیه چهارم نتوانست رأی نمایندگان را به دست بیاورد.
او درباره اعلام نامزدی خود گفت: «بله من بین خود و خدای خود این تشخیص را داشتم و اعلام نامزدی کردم. با توجه به شناختم از مجلس و همکاران و ظرفیت و تجربه‌ای که از نوع اداره و مدیریت مجلس و اشراف بر آیین نامه دارم، می خواهم این ظرفیت را عرضه کنم. بنده متعهد هستم یک تحول در نوع مدیریت مجلس، اثرگذاری و نوع اولویت‌ها و اثر گذاری در نظارت در قانون گذاری انجام خواهم داد. اگر همکاران نخواستند دیگر این تکلیف شرعی بر گردن من نیست و بازخواستی از نظر روز قیامت نخواهم داشت.»
آرایش فعلی و غیر دقیق در مجلس دوازدهم تاکنون نشان می‌دهد که اصولگرایان ۱۷۰ کرسی، اصلاح‌طلبان و اعتدالیون ۵۰ کرسی، مستقلین ۶۵ کرسی و اقلیت‌های مذهبی ۵ کرسی را در اختیار خواهند داشت که ممکن است در آینده شاهد تغییراتی هم باشد. ترکیب منتخبان مجلس دوازدهم نشان می‌دهد که با کاهش نمایندگان اصولگرا، تعداد نمایندگان اصلاح‌طلب، اعتدالی و مستقل افزایش پیدا کرده است.
محمد جهاد
