هوش مصنوعی در نگاه اول اگرچه مزایای قابل توجهی چون تسهیل عملیات‌های نظامی و سرعت، مقیاس و دقت عملیات‌ها را در پی دارد؛ اما در عین حال چالش‌هایی را نیز به دنبال دارد که شاید مهم‌ترین آن چگونگی تعامل بین انسان و ماشین و چگونگی تاثیرگذاری هوش مصنوعی بر عملیات‌های جنگی آینده است.
پیشرفت‌های فناورانه در هوش مصنوعی تاثیرات همه جانبه‌ای در تمام وجوه زندگی بشر از جمله بهداشت، اقتصاد، سایبر و امنیت گذاشته است. هوش مصنوعی و روباتیک با سرعت فزاینده ای در حال تبدیل شدن به یک واقعیت در زندگی بشر کنونی هستند.
این فناوری نوظهور همچون سایر فناوری‌ها، اگرچه برای بهبود شرایط زیست انسانی در حال توسعه و تکمیل است، اما خود نیز می‌تواند تهدیدات وجودی برای آینده کشورها به دنبال داشته باشد. هوش مصنوعی در تمام عرصه‌های دفاعی و نظامی از جمله فناوری هواپیماهای بدون سرنشین که جز فناوری‌های رو به تکامل و جدید است وارد گردیده و موجب اثرات و پیامدهای فراوانی بر منافع ملی کشورها به ویژه در صنعت هواپیماهای بدون سرنشین گردد.
هوش مصنوعی در نگاه اول اگرچه مزایای قابل توجهی چون تسهیل عملیات‌های نظامی و سرعت، مقیاس و دقت عملیات‌ها را در پی دارد؛ اما در عین حال چالش‌هایی را نیز به دنبال دارد که شاید مهم‌ترین آن چگونگی تعامل بین انسان و ماشین و چگونگی تاثیرگذاری هوش مصنوعی بر عملیات‌های جنگی آینده است.
باید به این نکته توجه نمود که نباید به هوش مصنوعی به عنوان ابزاری در جهت تسهیل امور نظامی و یا ابزاری در خدمت ارتش و فرایندهای نظامی تلقی گردد؛ بلکه هوش مصنوعی می‌تواند در زمینه‌هایی چون بهداشت، سلامت، کمک به فعالیت‌های پلیس و حتی در زمینه حیات وحش و مراقبت از حیوانات مورد استفاده قرار گیرد.
با ورود موج جدید فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی به عرصه‌های مختلف زندگی جوامع، امنیت با تهدیدها و فرصت‌های زیادی مواجه شده است. در این زمینه، سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی توانایی گسترده‌ای برای یادگیری امور جدید و توسعه داخلی یافته‌اند.
خطرناک‌ترین اختراعات نظامی با هوش مصنوعی
وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا در سال 2017 میلادی 7.4 میلیارد دلار برای هوش مصنوعی، داده‌های بزرگ و رایانش ابری هزینه کرده است. همچنین کشور چین ادعا می‌کند که تا سال 2030 میلادی، تبدیل به ابرقدرت جهان در زمینه هوش مصنوعی در صنایع نظامی خواهد بود.
تجزیه و تحلیل MarketsandMarkets نشان می‌دهد که ارزش بازار هوش مصنوعی در ارتش تا سال 2025 به 18.82 میلیارد دلار خواهد رسید. این اعداد و ارقام، در کنار ولع انسان‌ها و رقابت موجود در عرصه‌ی نظامی در میان کشورها، زمینه‌ساز تولید و یا پیش تولید ابزارآلات نظامی خطرناکی شده است.
حدود یک چهارم از افراد نخبه در جهان به سمت فعالیت‌های نظامی جذب می‌شوند. این خود نشان دهنده میزان هوش و نبوغ به کار رفته در این تجهیزات است.
میکرو پهپادهای قاتل
دو پروژه‌ی آمریکایی با نامهای اختصاری MAST و DCIST دست به دست یکدیگر داده‌اند تا یکی از خطرناک‌ترین اختراعات بشر را پایه‌ریزی کنند.
میکروپهپادهای قاتل به صورت خودکار پرواز کرده و تا 100 برابر سریع‌تر از انسان‌ها واکنش نشان می‌دهد. این سرعت فوق‌العاده منجر به حرکات اتفاقی میکروپهپاد شده و در نتیجه شکار آنها را غیرممکن می‌سازد. این میکروپهپادها مانند سایر ابزارآلات مجهز به هوش مصنوعی دارای سنسورهای مختلف و دوربین‌هایی جهت تشخیص چهره و اشیا می‌باشد.
هر کدام از این سازه‌ها دارای 3 گرم مواد منفجره هستند و می‌توانند به سرعت هدف خود را از پای درآورند. این ابزارآلات قاتل به دلیل حجم بسیار کم و سرعت بالا، یکی از به صرفه‌ترین راه‌ها برای کشتار جمعی محسوب می‌شوند. در حال حاضر مخالفت‌های بسیاری جهت مقابله با این ربات‌ها در جوامع بین‌المللی وجود دارد و تا حدودی راه تولید انبوه آن سد شده است.
سربازان پیشرفته ارتش
بنا به ادعای پنتاگون، سربازان سایبورگی در راه هستند. منظور از سربازان سایبورگی، سربازانی هستند که نیمی انسان و نیمی ماشین می‌باشند. در واقع این سربازان انسان‌هایی هستند که به وسیله استفاده از ماشین در بدن آنها، برخی از ویژگی‌های‌شان ارتقا می‌یابد:
o ارتقا شنوایی سربازان
o افزایش بینایی سربازان
o ارتقا قدرت بدنی سربازان با پوشیدن گجت‌های خاص
o اتصال مغز به کامپیوتر جهت دریافت فوری اطلاعات و دستورات فرماندهان
همچنین آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا (دارپا) قصد دارد تا از امواج مغزی برای ایجاد ارتباط میان سربازان استفاده کند.
این سیستم هوش مصنوعی سربازان را قادر می‌سازد تا اطلاعات را ارسال و دریافت کنند و حتی پهپادها و سیستم دفاع سایبری و دیگر فناوری‌ها را با مغزشان کنترل کنند.
فناوری رادار گریز
رادارها یکی از مهم‌ترین ابزارها برای دفاع از کشورها هستند. این فناوری جهت شناسایی اشیا متخاصم و برآورد اندازه و فاصله آنها کاربرد دارد. فناوری رادار گریز یکی از پرکاربردترین اختراعات جنگی است. چراکه می‌توانند فرکانس‌های فرستاده شده از سمت رادار را منحرف کند.
درحال حاضر برخی از جنگنده‌های آمریکایی مجهز به یک سیستم رادار گریز فوق پیشرفته هستند که می‌توانند پاسخ نبود جسم متخاصم را برای رادار ارسال کند. کاربرد هوش مصنوعی در این تلکنولوژی جنگی باعث می‌شود که با دریافت سیگنال‌های رادیویی و فرکانس‌ها، جواب نبود جسم را برای رادار دشمن بفرستند.
ربات‌های قاتل
روبات‌های قاتل، سیستم‌های تسلیحاتی مستقلی هستند که می‌توانند اهداف را بدون کنترل معنی‌دار انسان انتخاب کرده و به آنها حمله کنند. این بدان معناست که این سیستم‌های تسلیحاتی قادرند تا از نیروی کشنده خود بدون دستور مستقیم اپراتور انسانی استفاده کنند.
ربات‌های قاتل می‌توانند بر روی سیستم‌های تسلیحاتی مختلفی از قبیل یک تانک جنگی، یک جت جنگنده یا یک کشتی جنگی اعمال شوند.
اگرچه ادعا می‌شود که در حال حاضر هیچ ربات قاتلی به تولید انبوه نرسیده است، اما پیش سازه‌های آنها به وضوح در میان کشورهای مخلف مشهود است.
شاید بتوان ربات مسلح SGR-1 که در مرز میان دو کره شمالی و جنوبی نصب است و یا پهپاد KARGU را که براساس تشخیص چهره شلیک می‌کند را نمونه‌های موجود این فناوری دانست
هوش مصنوعی در صنعت نظامی/ مخالفت‌ها و موافقت‌ها
هوش مصنوعی وارد دنیای نظامی شده است. تلخیه این حقیقت با دیدن رقابت شدید میان کشورها برای دستیابی به سلاح‌های کشنده‌تر، بیشتر می‌شود. این دستاورد تاریخی موافقت‌ها و مخالفت‌های بسیاری نیز به دنبال داشته است. اگرچه که بنا بر گزارشات، مخالفت‌ها راه به جای خاصی نخواهند برد.
موافقان
به گفته ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، هوش مصنوعی آینده دنیا را تحت تأثیر قرار خواهد داد و هر کشوری که بتواند در این زمینه پیشرو باشد، می‌تواند بر دنیا حکمرانی کند.
وزیر دفاع آمریکا هوش مصنوعی را کلید برتری در صحنه آتی جهان دانست. همچنین دولت چین قصد دارد تا سال 2030 میلادی به کشور پیشرو در فناوری هوش مصنوعی تبدیل شود.
آمریکا در سال 2018 واحد جدیدی به نام فرماندهی آینده ارتش (Army Futures Command یا AFC) تاسیس کرد که قرار است نقش هوش مصنوعی و تکنولوژی را در توسعه سلاح‌ها تعیین کند.
در مقاله‌ای منتسب به ارتش اسرائیل آمده است که این کشور اعمال هرگونه محدودیت در تولید سلاح‌های مجهز به هوش مصنوعی را یک تهدید علیه کشورش می‌داند.
همچنین یک مقام ارشد در دفتر ریاست جمهوری آذربایجان نیز استفاده از پهپادهای انتحاری در جنگ اخیر غره‌باغ را محترم دانسته است.
به گفته برخی از بزرگان عرصه سیاست، کاربرد هوش مصنوعی در ارتش، نه تنها برای ارتش مفید است، بلکه میزان کشتار غیرنظامیان را کاهش می‌دهد.
مخالفان
گسترش هوش مصنوعی خطرات بسیاری را به همراه خواهد داشت و به همین دلیل نیز با مخالفت‌های بی‌شماری مواجه شده است.
به گفته آنتونیو گوتِرِس، دبیرکل سازمان ملل متحد:
این سلاح‌ها از نظر سیاسی غیرقابل قبول و از نظر اخلاقی منفور هستند و باید توسط قوانین بین‌المللی منع شوند. در سال 2017، 116 مؤسس شرکت‌های رباتیک و هوش مصنوعی از 26 کشور جهان در نامهای از سازمان ملل خواستار ممنوعیت جهانی تولید سلاح‌های خودکار کشنده بودند.
همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز به آن اشاره شد، افرادی مانند ایلان ماسک، مصطفی سلیمان، استفن هاوکینگ، استیو ووزنیاک، بیل گیتس و… نیز نگران فراگیری هوش مصنوعی بوده و هستند.
تاکنون بیش از 3000 کارشناس هوش مصنوعی، پارلمان اروپا، 20 برنده جایزه صلح نوبل و بیش از 160 رهبر مذهبی نیز خواستار ممنوعیت تولید سلاح‌های خودمختار شده‌اند. در سال 2018، حدود سه هزار و یکصد تن از کارکنان شرکت گوگل به دنبال اعتراض به همکاری این شرکت با پنتاگون برای تولید صلاح‌های خودمختار و پروژه Maven اعتصاب کرده بودند.
آنها خواستار خروج شرکت گوگل از کسب و کارهای مربوط به جنگ و تهیه، انتشار و اجرای سیاست‌های شفافی مبنی بر عدم همکاری با پروژه‌های جنگی بودند. Fei-Fei Li، مدیر ارشد بخش رایانش ابری گوگل (Google Cloud) و سرپرست آزمایشگاه هوش مصنوعی (AI) در دانشگاه استندفورد نیز مخالفت خود را با این مسلئه حساس جهانی اعلام کرده است.
سازمان ملل متحد در سال 2018 طی یک همایش یک هفته‌ای به دنبال تصویب قعطنامه‌ای با هدف تحریم کاربرد جنگ‌افزارهایی بر اساس هوش مصنوعی بود. اما کشورهایی از قبیل اسرائیل، آمریکا، روسیه، کره جنوبی، استرالیا و… راه تصویب آن را سد کردند.
به دنبال آن ۷۵ سازمان دفاع از حقوق انسانی و ۳۲ کشور از ناکامی آن همایش ابراز ناراحتی کردند.
عرفان عباسی
