دوشنبه هفته جاری، تاریخی است که «جو بایدن»، رئیس‌جمهور امریکا به‌عنوان نقطه آغاز آتش‌بس در جنگ غزه اعلام کرده است. رژیم اسرائیل و حماس به این تاریخ محتاطانه واکنش نشان دادند و برخی رسانه‌ها در این اثنا جزئیات بیشتری از توافق احتمالی منتشر کردند. آیا آتش‌بس نزدیک است؟
تصویر «جو بایدن»، رئیس‌جمهور امریکا در حالی که در نیویورک یک بستنی با طعم نعناع سفارش داد و درباره توقف موقت جنگ در غزه یک تاریخ واضح و روشن اعلام کرد، خیلی زود در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفت. او در واکنش به پرسش‌ها درباره مذاکرات آتش‌بس جنگ غزه که با حضور نماینده امریکا در پاریس و قطر برگزار شد، به نقل از «جان کربی»، مشاور امنیت ملی خود گفت: «ما به آتش‌بس نزدیک هستیم. هنوز چیزی انجام نشده، اما امیدوارم که تا دوشنبه آینده آتش‌بس برقرار شود.»
تاریخ اعلامی رئیس‌جمهور امریکا اما فقط رسانه‌ها را غافلگیر نکرد؛ اگرچه تل‌آویو به این خبر واکنش رسمی و علنی نشان نداد، اما یک مقام رژیم صهیونیستی به «سی‌ان‌ان» گفت که رژیم متبوعش از اعلام این تاریخ متعجب شده است. او که نامش اعلام نشد در عین‌حال اعلام کرد تل‌آویو آماده «معامله با شرایط مناسب» است. یک مقام دیگر اسرائیلی که او هم نخواست نامش افشا شود، در گفت‌وگو با «رویترز» اظهارات جو بایدن را «غافلگیرکننده» توصیف و عنوان کرد این تاریخ قبل از اعلام با تل‌آویو هماهنگ نشده بود.
«باسم نعیم»، رئیس بخش سیاسی حماس در غزه هم به «گاردین» گفت که «حماس پس از مذاکرات غیرمستقیم هفته گذشته در پاریس با میانجی‌گری آمریکا، مصر و قطر، هنوز به طور رسمی پیشنهاد جدیدی برای آتش‌بس دریافت نکرده است.» او نیز سخنان رئیس‌جمهور امریکا را «پیش از موعد» ارزیابی کرد و گفت که سخنان بایدن با واقعیت‌های موجود مطابقت نداشت. مواضعی که برخی تحلیلگران آن را آبی سرد بر تاریخ اعلامی رئیس‌جمهور ایالات متحده دانستند و برخی دیگر آن را واکنشی توام با احتیاط تلقی کردند؛ به ویژه که در این فاصله جزئیات بیشتری از توافق احتمالی در رسانه‌ها منتشر نشد.
جزئیات بسته آتش‌بس احتمالی
بر اساس گزارش‌ها، بسته‌ای که در حال حاضر روی میز مذاکره‌کنندگان قرار دارد، یک آتش‌بس 6هفته‌ای یا 40 روزه است که پیش از آغاز ماه رمضان، آغاز می شود. همچنین پیشنهاد شده علاوه بر توقف تمام عملیات‌های نظامی، اسرای فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی با اسرای اسرائیلی در اختیار حماس، به نسبت 10 به یک تبادل شوند؛ یعنی 40 نفر از اسرای اسرائیلی در ازای 400 نفر از زندانیان فلسطینی آزاد خواهند شد. بر اساس پیش‌نویس این آتش‌بس، بیمارستان‌ها و نانوایی‌ها در غزه تعمیر می‌شوند؛ روزانه 5کامیون کمک‌رسانی وارد محاصره می‌شوند و غیرنظامیان، به غیر از مردان در سن نظامی، به تدریج اجازه بازگشت به شمال غزه را خواهند داشت.
تأکید دوباره بایدن بر آتش‌بس در ماه رمضان
هنوز هیچ‌کدام از اعضایی که در دوحه قطردر فرآیند رایزنی برای توافق احتمالی و نهایی حضور یافتند، درباره جزئیات فاش‌شده اعلام نظر نکرده‌اند. بر اساس گزارش‌ها مذاکرات یادشده با حضور نمایندگان رژیم صهیونیستی و نمایندگان حماس و میانجی‌هایی از قطر، مصر و آمریکا برگزار شده است. «دیوید بارنیا»، رئیس سرویس اطلاعاتی موساد، رهبری هیأت اسرائیلی را در مذاکرات با مقامات آمریکایی، قطری و مصری را برعهده داشته است. مذاکراتی که حالا تاریخ‌های اعلامی را همانند یک «ضرب‌الاجل» روبه‌روی خود دارد. به ویژه که جو بایدن در گفت‌وگوی چند ساعت پیش خود با «ان‌بی‌سی» با این هشدار که تل‌آویو با افزایش تلفات غیرنظامیان، حمایت کشورهای جهان را از دست می‌دهد، اعلام کرد که اسرائیل با توقف عملیات در ماه رمضان موافقت کرده است. وی همچنین گفت که «تل‌آویو متعهد شده که امکان تخلیه فلسطینی‌ها از رفح درجنوب غزه را پیش از تشدید کارزار نظامی خود فراهم کند» و با این مقدمه عنوان کرد: «آتش‌بس موقت موجب کاهش تنش‌ها در روابط میان اسرائیل با همسایگان آن و آغاز روندی برای تشکیل کشور مستقل فلسطین خواهد شد.»
کدام دوشنبه؟
واپسین توضیحات جو بایدن همچنین گزارش شماری از رسانه‌ها حاکی از این است که آتش‌بس احتمالی از تاریخ 4 مارس (دوشنبه14 اسفند) آغاز می شود اما سوال اساسی‌تر اینکه چرا از بین تمام طرف‌های حاضر و ناظر مذاکره، جو بایدن از این تاریخ رونمایی کرد؟
تحلیلگران به این پرسش، دو پاسخ متفاوت دادند. پاسخ نخست که توام با خوش‌بینی است عنوان می‌کند جو بایدن با این اظهارات به تل‌آویو و مسئولانش این پیام واضح را فرستاده که با پیش‌نویس یادشده موافقت کنند؛ به عبارت ساده، رئیس‌جمهور امریکا تلاش کرده بنیامین نتانیاهو و کابینه‌اش در عمل انجام‌شده قرار دهد. پاسخ دوم اما با اشاره به حمایت‌های تسلیحاتی، سیاسی، مالی و … امریکا از رژیم صهیونیستی می‌گوید ژست ناجی‌گونه بایدن را نمی‌توان در چارچوبی غیر از رقابت‌های انتخاباتی در نظر گرفت. به ویژه که سه‌شنبه آینده انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری در ایالت میشیگان برگزار خواهد شد. حدود 300هزار نفر از جمعیت میشیگان را اعراب و مسلمانان امریکایی تشکیل می‌دهند که به خاطر آنچه در غزه می‌گذرد، از رئیس‌جمهور امریکا عصبانی هستند.
بایدن در آخرین انتخابات سال 2020 با بیش از 157هزار رای در میشیگان پیروز شد و حال خشم اعراب و مسلمانان میشیگان اصلا به نفع او نیست. بر این اساس برخی ناظران سخنان بایدن درباره آتش‌بس را با انتخابات مقدماتی در این ایالت مرتبط دانستند. این در حالی است که بر اساس نظرسنجی‌ها جانبداری نظامی و سیاسی بایدن از رژیم صهیونیستی نه فقط این ایالت، بلکه در سراسر امریکا به کاهش محبوبیت او منجر شده است و بایدن برای اینکه برای گریز رژیم اسرائیل از باتلاق جنگ غزه راهی بیابد، می‌بایست خود را از ورطه شکست انتخاباتی نجات دهد.
به هر روی روزها و ساعت‌های پیش رو مشخص خواهد کرد خروجی نهایی مذاکرات پاریس و قطر در گام اول برای آتش‌بس موقت و در گام دوم برای فردای آتش‌بس چه خواهد بود؟ آن هم در شرایطی که جنگ 145 روزه به شهادت 30هزار فلسطینی و مجروح‌شدن 70هزار نفر دیگر منجر شده است؛ بیش از 80 درصد جمعیت 2 میلیون و 300هزار نفری غزه ناچار به ترک خانه‌های‌شان شده‌اند؛ خطر قحطی و سوءتغذیه جان آوارگان را تهدید می‌کند و بیش از یک میلیون نفری که برای فرار از حملات رژیم صهیونیستی به رفح، جنوبی‌ترین منطقه غزه و نزدیکی مرز مصر پناه آورده‌اند با تهدید تل‌آویو مبنی بر افزایش حملات در این نقطه روبه‌رو هستند. کودکان، زنان، بیماران و غیرنظامیانی که هیچ راه گریزی ندارند و با بمباران، باران، گرسنگی و ترس، دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
