سربریدن میراث سوریه؛ پروژه مشترک داعش و غربی ها

کشور سوریه دارای ۶ منطقه میراث جهانی است که شهر دمشق، شهر بصری، منطقه پالمیرا، شهر حل، دژ کردان، روستاهای شمال روسیه و قلعه صلاح الدین این مناطق را شامل می‌شود. در جریان مشکلات به وجود آمده در این کشور، ۵ منطقه از ۶ منطقه آسیب جدی دیده اند.

بنابراین این مناطق در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار گرفت. به عنوان مثال در شهر دمشق چندین ساختمان تاریخی از جمله مساجد و رستوران‌های تاریخی در انفجار سال ۲۰۱۵ تخریب شدند.

در شهر بصری نیز سال ۲۰۱۴ انفجار بزرگی در مسجد العمری بسیاری از خانه‌های قدیمی این منطقه را از بین برد. اما خیلی‌ها سوریه را با منطقه باستانی پالمیرا می‌شناسند که در اثر تجاوز داعش در سال ۲۰۱۵ از بین رفت.

تخریب مجسمه‌ها و بناهای این منطقه توسط داعش در حالی بود که آنها قول داده بودند گنجینه‌ها و آثار تاریخی این منطقه تخریب نشوند! اما تنها کسی که این قول را باور کرد، خودشان بود! چون بعدها گفتند که این مجسمه‌ها نشانه بت پرستی است و باید از بین برود!

آنها بسیاری از مجسمه‌های تاریخی را از بین بردند و آسیب جدی به معابد و بناهای تاریخی دیگر زدند. از جمله بخش‌هایی از معبد تاریخی «بل» واقع در شهر باستانی تدمر (پالمیرا) در سوریه را که بخشی از میراث جهانی یونسکوست.

در سال ۲۰۱۵ داعش، معبد بعلشمین را در بخش شمالی شهر باستانی پالمیرا در سوریه منفجر کرد. این انفجار با قراردادن مواد منفجره زیادی داخل معبد انجام شد. تروریست‌های تکفیری داعش با تخریب معابد و سایر بناهای تاریخی به دنبال سرقت و چپاول آثار باستانی سوریه بودند.

اما داعشی ها تنها به تخریب بناهای تاریخی دست نزدند بلکه آنها باستان شناس سوری که سرپرستی آثار باستانی شهر پالمیرا را بر عهده داشت، سر بریده و جسد وی را در میدان اصلی شهر پالمیرا آویزان کردند.

آثار باستانی غوطه شرقی در جنگ ۶ ساله توسط گروه‌های تروریستی نیز تخریب شد. همچنین سی ام مرداد سال ۹۴ گروه تروریستی تکفیری داعش کلیسای تاریخی و باستانی مسیحیان شهر قریتین واقع در حاشیه شرقی استان حمص را به طور کامل تخریب کرد.

این کلیسا در قرن پنجم میلادی احداث شده است این تخریب درحالی انجام گرفت که به باور داعش در اینجا بت‌ها پرستش می‌شدند! اینها اعتقادات انحرافی فرقه انگلیس بود.

حفاری باستان شناسان ترکی، آمریکایی و فرانسوی در مناطق باستانی سوریه

در سالهای سال که کشور سوریه با درگیری و ناامنی مواجه بود تروریست‌ها به دستور باستان شناسان ترکیه و آمریکا و فرانسه برای تخریب میراث فرهنگی سوریه اقدام به حفاری غیر قانونی در مناطق باستانی و سرقت بسیاری از آثار باستانی سوریه کردند. هنوز هم این حفاری‌های غیرمجاز و غارت آثار ادامه دارد.

تروریست‌های تکفیری داعش با تخریب معابد و سایر بناهای تاریخی به دنبال سرقت و چپاول آثار باستانی سوریه بودندمنابع محلی و رسانه‌ای در کشور سوریه سال ۲۰۲۰ اعلام کردند: تروریست‌های گروه موسوم به «سلیمان شاه» مورد حمایت ترکیه برای کشف آثار باستانی و قاچاق آن، مغازه‌های واقع در نزدیکی مسجد التحتانی در شهرک الشیخ حدید در منطقه عفرین را تخریب می‌کنند.

در جنایتی دیگر اعضای یک گروهک تروریستی موسوم به گروه تروریستی «الحمزات» دست به حفاری غیر قانونی در روستای جوقه در حومه منطقه عفرین زدند.

حذف میراث تاریخی کشورهای خاورمیانه نمی‌تواند تنها دلیل غارت این آثار باشد. در واقع داعش با قاچاق این آثار کمکی مادی به تشکیلات خود می‌کرد و با فروختن آن دست به غارت‌های بیشتری در کشورها می‌زد. این درحالی بود که سوریه نیز مانند خیلی از کشورهای دیگر خواستار قطعنامه‌ای برای ممنوع کردن تجارت میراث فرهنگی بوده است.

دست درازی ترکیه به میراث سوریه

گروه افراطی داعش در کارنامه خود تخریب آثار تاریخی کشورهای خاورمیانه را دارد. چون این کشورها مهد تمدن هستند و با غارت آثار این کشورها به کشورهای غربی و تخریب میراث به جا مانده میراث خاورمیانه به تحلیل می‌رود و موزه‌های کشورهای غربی مملو از تاریخ! اما جنگ همه مسائل دخیل در این حوزه نبوده است بلکه درگیری‌های قومی و داخلی و مذهبی نیز در طول قرن‌ها موجب شده تا کمتر آثاری از گذشته در اختیار کشورهای خاورمیانه قرار گیرد یکی از این کشورها سوریه است که هم از سمت کشور ترکیه و هم از سمت کشورهای غربی مورد هجوم قرار گرفت. درواقع می‌توان گفت ترکیه هم عامل دیگری بود تا هویت سوری از بین برود.

اداره آثار باستانی و موزه‌ها از سازمان‌های بین المللی و شخصیت‌های آکادمی و فرهنگی جهان خواسته بود تا از میراث فرهنگی سوریه حمایت و تجاوز نیروهای اشغالگر ترکیه به سایت‌های باستانی را متوقف کنند.

در این باره محمود حمود مدیر موزه و آثار باستانی تاکید کرد، جنایات هدفمند اشغالگران ترکیه علیه میراث سوریه همچنان ادامه دارد و طی یک ماه چند مکان باستانی را از جمله حمام ترکمان، تل صهیلان، تل اسود و تل حطل منهدم کرده اند.

داعش با قاچاق آثار تاریخی کمک مادی به تشکیلات خود کرده و با فروختن آن دست به غارت‌های بیشتری در کشورها می‌زنداو گفته بود: نیروهای اشغالگر آمریکایی و فرانسویان و شبه نظامیان حمایت شده آمریکا اقدام به انجام عملیات حفاری و سرقت در کوهی که مملو از اشیای باستانی است کردند. در موازات به آن عملیات حفاری و غارتگری و سرقت علنی و آشکار در بازار اصلی «منبج» ادامه پیدا کرد.

بازپس گیری میراث به غارت رفته

پس از تخریب‌های گسترده و خروج داعش از این کشور اقدامات برای احیا و مرمت و بازپس گیری میراث به غارت رفته این کشور کم و بیش صورت گرفت. طالب الرفاعی در گفتگوی تلفنی با بشر یازجی وزیر گردشگری سوریه گفته بود: اقدامات جنایتکارانه توسط تروریست‌ها در شهر تدمر، ازجمله منهدم کردن آثار تاریخی و سرقت و تخریب بناهای توریستی و خدماتی، یک عمل ضد تمدن بشری و انسانی به شمار می‌روند.

الرفاعی در خصوص بازگشت شهر تدمر به نقشه گردشگری جهانی و فرهنگی در آینده نزدیک ابراز امیدواری کرد و گفت: آزادسازی شهر تدمر توسط ارتش جمهوری عربی سوریه و بازگشت امن و ثبات به آن، نقطه شروع برای عمل و کار است.

در همان سال ۲۰۱۵ که سوریه شاهد تخریب هویتش بود؛ دکتر مامون عید الکریم مدیر سازمان موزه‌ها و آثار باستانی سوریه گفت: طی چهار سال گذشته، نهادهای مسئول موفق شدند ۶۵۰۰ اثر تاریخی را که گروه‌های تروریستی سرقت و به خارج از کشور قاچاق کرده بودند مصادره کنند و به کشور بازگردانند.

سه زنگ و دو دیس مسی مربوط به کلیساهای باستانی معلولا، بعد از پس گرفتن آن از گروه‌های تروریستی، به کلیسای جامع سیده النیاح کاتولیک روم در دمشق رسیدند.

نیروی‌های اشغالگر آمریکایی و فرانسویان و شبه نظامیان حمایت شده آمریکا اقدام به انجام عملیات حفاری و سرقت در کوهی که مملو از اشیای باستانی است کردنددر سال ۲۰۱۸ مأموران سوری چندین قطعه آثار تاریخی مسروقه توسط گروه‌های تروریستی را در یکی از لانه‌های تروریست‌ها در حومه شمالی حمص، کشف و ضبط کردند.

یک سال بعد سرتیپ عبدالقادر سلطان، رئیس امنیت جنایی در استان درعا گفت: مأموران توانستند یکی از اعضای این باند را دستگیر کنند و هزاران شیء تاریخی را کشف و ضبط کردند.

واکنش‌های بین المللی به اقدامات تخریب گرایانه داعش

یکی از واکنش‌های بین المللی در راستای اقدامات وحشیانه داعش در شهر تاریخی پالمیرای سوریه از سمت سازمان ملل بود. آن زمان بان کی مون با اشاره به اینکه تخریب اماکن تاریخی که به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده‌اند، جنایت جنگی محسوب می‌شود، از تمام جهان خواست برای توقف این گونه اقدامات غیر انسانی با یکدیگر متحد شده و اقدامی فوری انجام دهند. وی از اقدام وحشیانه گروه تروریستی داعش در تخریب یکی از معابد مشهور شهر باستانی تدمر سوریه ابراز نگرانی کرد.

اما این ابراز نگرانی‌ها تنها در حد چند بیانیه بوده و هست و همیشه هم وجود دارد. این موضوع را همه جهانیان می‌دانند که تخریب میراث فرهنگی هر کشوری ضد بشریت است چه برسد به آن که میراث کشوری در فهرست جهانی نیز ثبت شده باشد به این معنا که آن میراث دیگر متعلق به آن کشور نیست بلکه میراثی است برای همه جهان.

همانطور که شرکت کنندگان در کنفرانس بین المللی در مورد سرقت میراث فرهنگی سوریه که در صوفیه پایتخت بلغارستان برگزار شد، تأکید کردند که آثار تاریخی سوریه نه تنها میراث سوریه که میراث کل بشریت هستند.

اما چه کسی و کدام نهاد می‌تواند از تخریب و غارت این میراث در هر کشوری جلوگیری کند کدام نهاد بین المللی می‌تواند جلوی این اقدام را در زمان درگیری‌های داخلی کشورها، یا جنگ بین آنها بگیرد؟ هیچ کدام!