دولت با اتکای‌بر افزایش حجم تولید و بازارسازی مناسب برای آن‌ها توانست میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور را به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی را کنترل کند.
تجارت خارجی از مولفه‌های مهم رشد و توسعه اقتصاد کشور محسوب می‌شود. مدیریت اقتصاد در دنیای امروز بدون مبادلات تجاری با کشورهای خارجی و سهم یافتن و سهم دادن در بازار متقابل کشورها امری غیرممکن و دست نیافتنی ست. علی رغم شعارهای توخالی دولت بنفش مبنی بر فهم زبان دنیا و تعامل سازنده با کشورها، این دولت مردمی بود که توانست در سال ۱۴۰۱ حجم تجارت خارجی خود را به ارزش ۱۱۳ میلیارد دلار رسانده و روند رشد آن را برای سال جاری نیز نگه دارد؛ به طوریکه ارزش تجارت خارجی ایران در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ به حدود ۵۴.۶ میلیارد دلار رسیده است.
افزایش حجم تجارت خارجی نشان دهنده کاهش اتکای دولت به درآمدهای نفتی و امیدبخش توسعه سیاست‌های درست کلان اقتصادی است. بررسی آمارها نشان می‌دهد، تجارت خارجی کشور در نیمه نخست سال جاری با ۴.۸۴ درصد رشد به حدود ۵۴.۶ میلیارد دلار رسیده و میزان وزنی آن نیز در همین مدت، ۸۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۳.۷۸ درصد افزایش داشته و نشانگر اقدامات مثبت دولت در بخش اقتصادی کشور می‌باشد.
کاهش سهم صادرات نفتی کلید خورد
یکی از اقدامات مهم دولت در راستای ارزآوری به کشور، کاهش سهم درآمدهای نفتی بوده است. در واقع دولت با اتکای‌بر افزایش حجم تولید و بازارسازی مناسب برای آن‌ها توانست میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور را به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی را کنترل کند. این موضوع در حالی است که در نیمه نخست سال جاری بیش از ۶۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن از انواع کالاهای غیرنفتی به ارزش ۲۴ میلیارد و ۱۴۴ میلیون دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است.
همچنین در بحث واردات نیز در نیمسال نخست سال ۱۴۰۲، میزان ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تن واردات به کشور انجام شده است که ارزشی معادل ۳۰ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار دارد. بر همین اساس حجم واردات در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی ۶.۸۹ درصد و از نظر ارزش نیز حدود ۱۱.۶۲ درصد رشد داشته است.
حجم تجارت خارجی در سال گذشته
روند تجارت خارجی پس از آغاز فعالیت دولت سیزدهم تغییر کرد. این موضوع در حالی بود که دولت سیاست‌های حاکم‌بر تجارت کشور را تغییر داد و بر همین اساس تجارت غیر نفتی کشور توانست رشد ۱۱ میلیارد و ۳۸۰ میلیون دلاری را نسبت به سال ۱۴۰۰ تجربه کند. در واقع آمارها نشان می‌دهد تجارت غیرنفتی در سال گذشته از لحاظ وزنی به ۱۵۹ میلیون و ۲۳۶ هزار تن و از نظر ارزش به ۱۱۲ میلیارد و ۸۲۱ میلیون دلار رسید که با رشد ۱۱.۲ درصدی روبه‌رو بود.
گفتنی‌ست از کل حجم بیان شده، ۱۲۲ میلیون و ۵۶ هزار تن به ارزش ۵۳ میلیارد و ۱۶۶ میلیون دلار، سهم صادرات کشور بوده است. این میزان خبر از رشد ۱۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته می‌دهد که رکورد تاریخی را از نظر ارزش به ثبت رسانده است. قابل بیان است که بالاترین میزان صادرات تا پیش از سال گذشته، مربوط به سال ۹۳ با ارزش ۵۰ میلیارد و ۵۶۱ میلیون دلار بوده است که از تفاوت ۳ میلیارد دلاری خبر می‌دهد.
عمده کالاهای صادراتی و وارداتی چه بوده‌اند؟
بر اساس بررسی‌های انجام شده در ۶ ماهه نخست سال جاری ۳ قلم عمده کالاهای صادراتی شامل گاز طبیعی مایع شده با ارزش ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، پروپان مایع شده با ارزش یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار و بوتان مایع شده با ارزش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است. متوسط ارزش هر تن کالای صادراتی در این مدت نیز ۲۵۶ دلار برآورد شده است.
در بین اقلام عمده کالاهای صادراتی بیشترین افزایش به لحاظ ارزش در این مدت به گاز طبیعی مایع شده با میزان ۱۲۴.۷۹ درصد، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده با ۴۹.۲۷ درصد و اوره با ۴۱.۱۲ درصد و بیشترین کاهش در ارزش کالاهای صادراتی به متانول با میزان ۲۳.۵۳ درصد، پروپان مایع شده با ۱۸.۸۴ درصد و میلگرد با ۱۲.۵۷ درصد، اختصاص داشته است.
همچنین بررسی کالاهای وارداتی به کشور در همین بازه زمانی حاکی از آن است که ذرت دامی با ارزش یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، گوشی تلفن همراه با ارزش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار و دانه سویا با ارزش یک میلیارد دلار، ۳ قلم عمده کالاهای وارداتی بوده‌اند. گفتنی است متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی نیز ۱۷۲۹ دلار بوده است.
در بین اقلام وارداتی نیز بیشترین افزایش ارزش کالاهای وارداتی در بین ۱۰ قلم عمده به ترتیب شامل روغن خام سویا با رشد ۱۸۸.۵۳ درصدی، جو با رشد ۱۳۷۴.۷۴ درصدی و گوشی‌های تلفن همراه با رشد ۱۳۴.۹۴ درصدی بوده است. همچنین بیشترین کاهش ارزش کالاهای وارداتی در بین ۱۰ قلم عمده در نیمه نخست امسال، برنج با میزان ۴۹.۷۸ درصد، گندم با میزان ۴۹.۲۳ درصد و روغن پالم با میزان ۱۲.۷۰ درصد، بیشترین کاهش را دارا بودند.
مقاصد عمده کالاهای صادراتی و وارداتی
دولت سیزدهم با تغییر رویکرد خود از تک‌جانبه‌گری به چندجانبه‌گری توانست ارتباطات دیپلماسی خود با سایر کشورها را گسترش دهد. همین امر نیز موجب شد تا بتواند حجم مبادلات تجاری خود با کشورهای مختلف را افزایش داده و اقتصاد داخلی کشور را معطل تصمیم‌های آمریکا و مذاکرات با غرب نگه ندارد.
بر همین اساس مقاصد عمده کالاهای صادراتی ایران در مدت ۶ ماهه نخست سال جاری، به ترتیب چین با ارزش ۶.۹ میلیارد دلار، عراق با ارزش ۴.۵ میلیارد دلار، امارات متحده عربی با ارزش ۳ میلیارد دلار، ترکیه با ارزش ۲.۴ میلیارد دلار و هند نیز با ارزش ۱.۱ میلیارد دلار بوده‌اند.
همچنین ۵ کشور عمده مبدأ کالاهای وارداتی نیز به ترتیب امارات متحده عربی با ارزش ۹ میلیارد دلار، چین با ارزش ۸.۸ میلیارد دلار، ترکیه با ارزش ۳.۳ میلیارد دلار، آلمان با ارزش ۱.۱ میلیارد دلار و هند با ارزش ۹۸۷ میلیون دلار بوده‌اند.
تامین کالاهای اساسی با واردات
محمد رضوانی‌فر، رئیس کل گمرک، در گفت‌وگویی با اشاره به واردات کالاهای اساسی در نیمسال نخست سال جاری، گفت: در این مدت ۱۱ میلیون تن انواع کالاهای اساسی به ارزش ۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار وارد کشور شد که با اختصاص ۶۲.۴۷ درصد از وزن و ۲۹.۹۵ درصد از ارزش کل واردات در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش ۱.۵ درصدی در وزن و کاهش ۶.۱۴ درصدی در ارزش داشته است.
بررسی‌ها حاکی از آن است که ذرت، دانه سویا، روغن دانه آفتاب‌گردان، برنج، گندم، روغن خام سویا، جو و پالم اویل اقلام عمده کالاهای اساسی وارداتی به کشور بودند که درمجموع از نظر وزنی ۵۵.۲۳ درصد و از نظر ارزشی ۱۹.۷۳ درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص دادند.
میزان رشد تجارت ایران و اوراسیا
بررسی دقیق‌تر میزان تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد که مبادلات جمهوری اسلامی ایران با اوراسیا، از ابتدای سال جاری تا پایان آبان، ۵ میلیون و ۱۶۸ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۳۴۴ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار بین ایران و ۵ پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تبادل شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد ۳۳.۵ درصدی در وزن و رشد ۱۴ درصدی در ارزش را به همراه داشته است.
یک موضوع مهم دیگر، میزان صادرات ایران به این ۵ کشور بوده که مطابق بررسی ها، ۲ میلیون و ۷۷۸ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۷۴ میلیون دلار از ایران به این کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حاکی از رشد ۴۵ درصدی در وزن و رشد ۲۰ درصدی در ارزش را می‌باشد.
همچنین ۲ میلیون و ۳۹۰ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار نیز از این میزان تجارت مربوط به واردات ایران از کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که نسبت به ۸ ماه نخست سال گذشته با رشد ۲۲ درصدی در وزن و ۱۰ درصدی در ارزش همراه بوده است.
میزان صادرات و واردات
بررسی‌ها نشان می‌دهد در این مدت ۸ ماهه، روسیه با خرید یک میلیون و ۴۹۵ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۶۱۶ میلیون و ۲۴۶ هزار و ۲۱۰ دلار در رتبه اول مقصد صادراتی محصولات ایرانی قرار گرفته است. که نشان دهنده‌ی رشد ۳۲ درصدی می‌باشد. پس از روسیه، ارمنستان با ۹۲۹.۵ هزار تن کالا به ارزش ۲۷۱ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۲۸۲ دلار در رتبه دوم قرار گرفته و رشد ۳ درصدی را رقم زده است. قزاقستان با میزان ۳۰۵ هزار تن به ارزش ۱۲۳ میلیون و ۸۵۴ هزار و ۳۲ دلار و با رشد ۱۰ درصدی، در جایگاه سوم این رقابت قرار گرفته است. همچنین قرقیزستان با ۳۶ هزار تن به ارزش ۴۹.۷ میلیون دلار و با رشد ۱۲ درصدی در جایگاه چهارم و بلاروس با ۱۲.۳ هزار تن کالا به ارزش ۱۲ میلیون و ۳۵۵ میلیون و ۲۶۱ دلار در رتبه پنجم قرار گرفته‌اند.
همچنین در رابطه با میزان واردات نیز روسیه با فروش ۲ میلیون و ۲۳۵ هزار و ۶۵۵ تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۱۳۹ میلیون و ۸۴۴ هزار و ۷۵ دلار و رشد ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، در رتبه اول کشورهای صادرکننده به ایران قرار گرفته است. پس از روسیه، قزاقستان با ۱۰۶ هزار و ۳۷۱ تن به ارزش ۴۷ میلیون و ۶۱۶ هزار دلار در رتبه دوم، بلاروس با ۱۹ هزار و ۴۱۶ تن به ارزش ۴۳ میلیون و ۹۹۲ هزار دلار (رشد ۶۶ درصدی) در رتبه سوم و ارمنستان با ۸ هزار و ۶۵۷ تن کالا به ارزش ۳۴ میلیون و ۵۰۶ هزار و ۲۸۹ دلار (رشد ۲۸۳ درصدی) در رتبه چهارم قرار گرفته‌اند. همچنین قرقیزستان با هزار و ۹۴۳ تن کالا به ارزش چهار میلیون و ۴۴۲ هزار و ۴۶۴ دلار (رشد ۴ درصدی) در رتبه پنجم این رتبه‌بندی قرار گرفته است.
