انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین انقلابهای قرن بیستم است؛ این انقلاب تئوریهای مرسوم در مورد انقلابها را با چالش جدی مواجه کرد، زیرا ماهیت مذهبی آن در چهارچوب تئوریهای موجود قابل تحلیل و تبیین نیست.
این انقلاب در حالی در زمان نظام دوقطبی جهان رخ داد که در چهارچوب معادلات روابط قدرت این نظامها قرار نمیگرفت و نهتنها از سوی یکی از ابرقدرتها هدایت و حمایت نمیشد؛ بلکه بر علیه هر دو قدرت بزرگ آن زمان نیز بود.
انقلاب اسلامی ایران مانند برخی انقلابهای جهان نمیتوانست به مرزهای داخلی کشور ایران محدود شود و شعار «صدور انقلاب» و گسترش آن از سوی معمار کبیر انقلاب امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب آیت الله العظمی امام خامنهای سر داده شد.
«صدور انقلاب» یکی از اهداف سیاسی جمهوری اسلامی در سطح جهانی است و این انقلاب یکی از الهامبخشترین انقلابها در اسلامگرایی سیاسی امتهای مسلمان در سطح جهان مخصوصاً در منطقه خاورمیانه محسوب میشود.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخلاف قانون اساسی سایر کشورها بیشترین اهمیت و ارزش را به اهداف سیاسی نظام از جمله «صدور انقلاب» داده است و در مقدمه قانون اساسی آنجا که از اهداف نظام اسلام بحث میکند، چنین عنوان میشود: «رسالت قانون اساسی این است که زمینههای اعتقادی نهضت را عینیت بخشد و شرایطی را به وجود آورد که در آن انسان با ارزش های والا و جهانشمول اسلامی پرورش یابد، قانون اساسی با توجه به محتوای اسلامی انقلاب ایران که حرکتی برای پیروزی تمامی مستضعفین بر مستکبرین بود زمینه تداوم این انقلاب را در داخل و خارج کشور فراهم میکند؛ به ویژه در گسترش روابط بینالمللی با دیگر جنبشهای اسلامی و مردمی میکوشد تا راه تشکیل امت واحد جهانی را هموار کند، (إن هذه أمتکم أمه واحده و أنا ربکم فاعبدون) و استمرار مبارزه در نجات ملل محروم و تحت ستم در تمامی جهان قوام یابد»
البته پر واضح است که باتوجهبه اسلامی بودن این انقلاب و جهانشمول مکتب، فعالیتهای سیاسی کشور نمیتواند محدود به اهداف ملی و یا حتی منطقهای باشد و باتوجهبه این رسالت مهم و غیرقابلتغییر، سیاست جمهوری اسلامی از نظر فکری و ایدئولوژی باید فعال و پویا باشد.
ناگفته نماند تحقق وحدت میان ملل مسلمان جهان و «صدور انقلاب» به معنای لشکرکشی و تحمیل حاکمیت خاصی مانند حکومت اسلامی به ملتهای دیگر نیست، بلکه هدف این است که نوعی وحدت فکری و روحیه اخوت و برادری میان مسلمانان جهان ایجاد نمود.
اصل 154 قانون اساسی در مورد سیاستهای حمایتی جمهوری اسلامی از مستضعفین عالم، چنین میگوید: «جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود میداند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان میشناسد، بنابراین در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر، از مبارزه حقطلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت میکند.»
مبارزه با استضعاف و استکبار یکی از اهداف انقلاب اسلامی است، امام خمینی (ره) بزرگترین عامل استضعاف ملتهای مسلمان را استضعاف فرهنگی بیان کردند و فرمودند: «همانطور که کراراً تذکر دادهام بزرگترین وابستگی ملتهای مستضعف به ابرقدرتها و مستکبرین؛ وابستگی فکری و درونی است که سایر وابستگیها از آن سرچشمه میگیرد و تا استقلال فکری برای ملتی حاصل نشود، استقلال در ابعاد دیگر حاصل نخواهد شد»