طی چند دهه اخیر با توسعه ساخت و ساز‌های شهری، احداث ساختمان‌ها و بنا‌ها، ضمن اتلاف زیاد انرژی، آلاینده‌های محیط زیستی زیادی به بار آورده اند. تولید زباله‌های ساختمانی، انتشار گردوغبار ناشی از عملیات ساختمان، آلودگی‌های گازی ناشی از حمل و نقل مصالح ساختمانی، آلودگی‌های شیمیایی ناشی از تولید مصالح ساختمانی و … از جمله آلودگی‌های زیست محیطی محسوب می‌شوند که تحت تاثیر صنعت ساختمان هستند بنابراین بکارگیری راهبرد‌های اساسی برای کاهش این آلودگی‌ها ضرورت دارد. امروزه در جهان برای رفع این معضل تدابیری مانند بکارگیری از روش‌هایی مانند LEED و DGNB اندیشیده شده است. روش‌هایی که باید در کشور ما نیز عملیاتی شود.
پروفسور محمود گلابچی، پژوهشگر برتر دانشگاه تهران، چهره ماندگار ایران در معماری و مهندسی راه و ساختمان که دارای کرسی یونسکو در معماری اسلامی و استاد نمونه دانشگاه تهران است، درباره این موضوع به خبرنگار علم و فناوری آنا گفت: یکی از مبانی و اصول توسعه پایدار در زمینه معماری، مهندسی ساختمان و شهرسازی، استفاده از مصالح قابل بازیافت و قابل استفاده مجدد در ساختمان هاست.
بنیانگذار قطب علمی فناوری معماری و بنیانگذار دانشگاه معماری و هنر پارس افزود: امروزه یکی از ضرورترین رویکرد‌های جهان برای کاهش صدمات محیط زیست و کاهش نخاله‌های حاصل از تخریب ساختمان ها، استفاده از مصالح قابل استفاده مجدد در ساختمان یا سایر بخش هاست، زیرا تولید نخاله و اجزایی که باعث تخریب ساختمان می‌شوند، مشکلات زیست محیطی زیادی به بار می‌آورند.
وی افزود: سالانه ده‌ها میلیون تن نخاله ساختمانی در ایران تولید می‌شود. نخاله‌هایی که اغلب در فاصله ۳۵ کیلومتری شهر‌ها تخلیه می‌شوند؛ فضا‌هایی که اکنون نخاله‌ها تخلیه می‌شوند، محل زندگی نسل‌های آینده خواهد بود. با تخلیه این مواد در آن نقاط، دیگر امکان زیست و زندگی برای نسل‌های آینده جامعه وجود نخواهد داشت به همین دلیل باید به طور جدی برای حفظ سلامت کره زمین، حفظ سلامت محیط زیست و همچنین حفظ سلامت کشور و برای اسکان و محل ساختمان‌های آینده توجه جدی کنیم؛ ما باید در این رویکرد، تولید نخاله ساختمانی را به حداقل برسانیم یعنی از موادقابل بازیافت استفاده کنیم، موادی که پس از استفاده بتوانند وارد چرخه ساخت و ساز شوند.
اعمال سیاست‌های تشویقی برای اجرای ارزیابی‌ها
استاد نمونه دانشگاه‌های کشور گفت: روش‌های ارزیابی که امروزه در جهان برای ساختمان‌ها به وجود آمده به شدت به این موضوع توجه دارد تا هنگامی که ساختمانی ساخته می‌شود، مصالح مورد استفاده اش چه میزانی قابل استفاده مجدد است. در زمان ارزیابی نیز امتیاز‌های زیادی به این موضوع داده می‌شود. مثلا برای بازیافت آب، مصالح بکارگیری شده ساختمان، بازیافت و استفاده مجدد از مصالح امتیاز‌هایی قائل می‌شوند.
پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران عنوان کرد: امروزه در کشور‌های جهان برای ساخت و سازها روش‌هایی مانند LEED و DGNB استفاده می‌شود. این روش‌ها مانند برچسب انرژی روی وسایل الکتریکی و لوازم خانگی می‌ماند که ساختمان‌ها را ارزیابی می‌کند. در این روش ارزیابی، الزام می‌کنند سازندگان و تولید کنندگان ساختمان از مصالح قابل بازیافت استفاده کنند. الزام می‌کنند آب باران و مصرف شده ساختمان‌ها که قابلیت بازچرخانی دارند، بار دیگر وارد چرخه شده و مورد مصرف مصارف کشاورزی و بهداشتی قرار بگیرند.
رئیس شورای فناوری‌های نوین ساختمانی، حفظ محیط زیست، تحقق مباحث پایداری در معماری و مهندسی ساختمان و شهرسازی در ایران را نیز ضروری دانست و گفت: اگر این قوانین در کشور ما نیز نهادینه شود، سازندگان ملزم می‌شوند که این ضوابط را رعایت کنند. در برخی مراحل ما باید سیاست‌های تشویقی بکار بگیریم. مثلا باید برای ساختمان‌هایی که ضوابط لید(به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی) را رعایت می‌کنند، سیاست تشویقی در نظر بگیریم. سپس در آینده می‌توانیم الزام کنیم که ساختمان‌ها باید صرفه جویی مصرف انرژی، استفاده از مصالح قابل بازیافت و بازچرخانی آب را رعایت کنند.
عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان تصریح کرد: طبیعتا در این شرایط کارخانه ها، تولیدکننده‌ها و صنایع ساختمانی به سمت تولید چنین مصالحی می‌روند؛ مصالحی که بعد از استفاده، دوباره قابل کاربری در فرایند‌های ساخت و ساز دارند. در واقع ما با این روش، بستر‌هایی باید فراهم کنیم که جامعه مان به سمت استفاده از مصالح قابل بازیافت، صرفه جویی درمصرف انرژی و بازیافت آب و اصلاح روش‌های ساخت برود. روش‌هایی که امروزه در دنیا ثابت شده است که بسیار می‌تواند به کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و کاهش مصرف انرژی منتج شود.
جذب آلودگی‌های محیط زیست با کمک نانو متریال
چهره ماندگار ایران در معماری و مهندسی راه و ساختمان یادآورشد: همچنین برای کاهش آلودگی هوا و تولید گاز کربنیک ناشی از فرایند‌های ساخت و ساز، مصالح و روش تولید فرآورده‌های ساختمانی باید به گونه‌ای باشد که حداقل تولید گاز کربنیک و سوخت فسیلی داشته باشد از این‌رو باید به جای استفاده از مصالحی که از طبیعت بدست می‌آیند و نیاز به فرایند‌هایی که مصرف انرژی بسیار زیادی دارند، باید از مصالحی استفاده کنیم که از محدوده خود طبیعت بدون ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی به وجود می‌آیند.
ضرورت استفاده از نانو در ساخت و سازها
به گفته وی، علاوه بر آن امروزه برای کاهش آلودگی‌ها با استفاده از نانو متریال، مصالح نانو و تکنولوژی‌های نوین، آجر‌هایی تولید می‌شود که می‌توانند بخشی از آلودگی‌های محیط زیست را جذب کنند؛ این آجر‌ها میزان گاز و ذرات معلق فضای داخل ساختمان را کاهش می‌دهند. در واقع ما در زمینه مصالح ساختمان به این سمت می‌رویم که مصالح آینده بتوانند انرژی جذب کنند و آلودگی‌های هوا را کاهش دهند.
گلابچی پیرامون آلودگی‌های صوتی ناشی از ساخت و سازها نیز گفت: طبیعتا فرایند‌های ساخت و ساز کشور مانند برش سنگ، برش سرامیک، نصب سازه‌های پولادی در محل نیز همراه با آلودگی صوتی هستند، راه حل رفع این مشکل نیز استفاده از روش‌های تولید صنعتی است. اگر یک سازه پولادی در کارخانه ساخته و پس از آن در محل نصب و مونتاژ شود و دیگر در محل ساختمان‌ها نیاز به برش سنگ و سرامیک و دیگر اجزای ساختمان نداشته باشیم، آلودگی‌های صوتی ساخت و سازها کاهش پیدا می‌کند.
وی گفت: همچنین تخریب ساختمان در فضای شهر‌ها نیز باعث آلودگی صوتی می‌شود. این مساله نیز با بکارگیری این روش‌ها می‌تواند کاهش پیدا کند.
