بریکس در پی نسخه جامع تری نسبت به سوئیفت است که تا حد زیادی وابستگی کشور ما و اعضای بریکس را به سوئیفت کاهش خواهد داد. با توجه به امکان دستیابی بـه سطحی از خودکفایی در تجارت بین الملل با بریکس ۳۰ درصد از کل حجم معاملات ما با کشورهایی مانند چین، روسیه، هند و آفریقای جنوبی است و پیوستن کشورمان به این سامانه موجب تسهیل تجارت خارجی و همچنین کاهش هزینه معاملات در مبادلات با این کشورها می شود.
فراهم شدن زمینه‌ها و امکانات گسترده جهت خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا، را شاید بتوان مهم‌ترین مزیت عضویت در این گروه برای ایران است. اعمال تحریم چرخه‌ی دلار در سال 2008، یکی از اقدامات آمریکا برای مهار ایران بود. به موجب تحریم چرخه دلار، کلیه شرکت‌ها و شهروندان ایرانی، امکان انجام تراکنش دلاری را ندارند و شرکت‌های خارجی نیز به دلیل امکان آمریکا برای رهگیری تراکنش‌های دلاری، از تراکنش دلاری با شرکت‌های ایرانی واهمه داشته‌اند. سلب امکان استفاده از پیام‌رسان سوئیفت و رصد تراکنش‌های دلاری توسط آمریکا، در برهه‌هایی موجب کاهش حجم مبادلات خارجی ایران شده بود اما در در دو سال اخیر، به دلیل انجام مراودات تجاری با ارزهای ملی، با سلب امکان ردیابی تراکنش‌ها توسط آمریکا، حجم تجارت خارجی ایران افزایش پیدا کرده است.
استفاده از ارزهای ملی و ایجاد یک ارز جدید در گروه بریکس، علاوه‌بر تسهیل تجارت میان اعضا، با کاهش سهم دلار در مراودات تجاری، موجب تضعیف ابزار فشار و تحریم آمریکا می‌شود. در حال حاضر نیز سهم دلار در ذخایر ارزی جهانی تا پایان سال ۲۰۲۲ از ۵۵ به ۴۷ درصد کاهش یافته است. افزایش تجارت با ارزهایی غیر از دلار، مهم‌ترین عامل خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا است که عضویت در بریکس می‌تواند حجم تجارت غیردلاری ایران را افزایش دهد.
گردش نقدینگی بین المللی با بریکس پی
کشور های بریکس از بزرگ ترین اقتصاد های جهانی هستند و تأثیرگذاری بسیار بالایی بر گردش نقدینگی و روابط بین المللی دارند، اعضای گروه بریکس در حال ایجاد زیرساخت مالی و مستقل هستند تا از این راه امنیت تراکنش های گسترده مالی شان به واسطه تحریم ها را حفظ کنند. با توجه به تحریم بانک مرکزی ایران و قطع ارتباطات بین بانکی و مشکلات بر سر راه دسترسی کشور به سامانه سوئیفت، عضویت ایران در بریکس پی این امکان فراهم می شود تا از شبکه ارتباط بانکی الکترونیکی که در میان کشورهای عضو بریکس پیش بینی شده به جای سیستم سوئیفت استفاده شود.
بریکس پی نسخه جامع تری نسبت به سوئیفت است که تا حد زیادی وابستگی کشور ما و اعضای بریکس را به سوئیفت کاهش خواهد داد. با توجه به امکان دستیابی بـه سطحی از خودکفایی در تجارت بین الملل با بریکس ۳۰ درصد از کل حجم معاملات ما با کشورهایی مانند چین، روسیه، هند و آفریقای جنوبی است و پیوستن کشورمان به این سامانه موجب تسهیل تجارت خارجی و همچنین کاهش هزینه معاملات در مبادلات با این کشورها می شود.
کارشناسان معتقدند چون شبکه مالی سوئیفت بر مبنای دلار است، اگر قرار باشد حوزه بریکس دست به دلارزدایی بزند و بخواهد پیمان های پولی دو و چندجانبه را هم عملیاتی کنند، لازمه اش راه اندازی یک پیام رسان و سامانه در حد و اندازه های (بریکس پی) است که بتواند خارج از سیستم های تعریف شده فعلی باشد، منتها اینکه چه ارزی در این میان مبنا قرار بگیرد و حوزه بریکس چه ارز جهان روایی را برای تبادلات میان خودشان می پذیرند یا اینکه چه ارزی را بین خودشان تعریف می کنند، باید منتظر تصمیم گیری در این باره باشیم.
بریکس شامل پنج اقتصاد بزرگ در حال ظهور است، این گروه به واسطه دارا بـودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸ درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی، ظرفیت بالایی برای تأثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد و از رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ در امور جهانی هم برخوردار است. یکی از رویکرد های اصلی اعضای بریکس این است که در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی بایستند برای همین معتقدند بـاید سامانه پرداخت مختص خودشان داشته باشند تا وابستگی به دلار و نظام پـرداختی مثل سوئیفت نداشته باشند. مبتنی بر همین، ابتدا زیرساخت های پـرداخـت مختص خـودشـان را ایجـاد کردند و در نهایت بریکس پی را طراحی کردند.
(بریکس پی) برخلاف سوئیفت -فقط یک پیام رسان مالی است- یک شبکه پرداخت جامع اسـت، توضیح می دهد: بریکس پی سیستمی است که هم برای خودش ارز دارد و هم سیستم پیام رسان مالی و نیز یک سری زیرساخت های بانکی و به عبارتی ارز تسویه هم در آن وجود دارد کـه ایـن جامعیت در نهایت منجر بـه افزایش مبادلات بانکی میان کشورهای عضو و در نتیجه تقلیل وابستگی به شبکه های پرداخت غربی می شود. گروه بریکس با راه انـدازی بریکس پی دنبال اصلاح نظام مالی جهان که مبتنی بر غرب بـنـاشـده هستند و شبکه پرداخت بریکس پی را می توان دروازه عملیاتی شدن دیدگاه این گروه در این زمینه دانست.
استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی در گروه بریکس
کارشناسان مالی در خصوص نحوه مبادلات توضیح می‌دهند که این گروه قرار است از ارز دیجیتال بانک مرکزی یا سی بی دی سی میان خودشان استفاده کنند، هدف گروه بریکس ایـن است که در مرحله نخست از ارزهای ملی اعضا یعنی یوان، رویپه، روبل، رئال برزیل و… استفاده کند، ولی در زمانی که ارزهای ملی در تجارت فـی مابین اعضا جوابگو نیست، این پیش بینی را هم کرده اند در مواقعی که نیاز به تسویه ارزی با یکدیگر دارند از این ارز استفاده کنند، چراکه این ارز مورد قبول همه این کشورهاست و می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
لازمه عضویت در بریکس پی ایجاد زیرساخت
رخی کارشناسان معتقدند که با این وجود ایران با پیوستن به این سامانه نمی تواند همه تحریم ها را بی اثر کند،البته در تجارت با این کشورها که عمده طرف تجاری کشور ما هـم هستند بـه اهـداف تـجـاری خودمان خواهیم رسید و بریکس پی می تواند به ما کمک کند پرداخت هایمان را به صورت مستقیم انجام دهیم و وابسته به سوئیفت و دلار نباشیم. مثل هر ابزار و تفاهم نامه همکاری بین المللی باید در نظر داشته باشیم بریکس پی در مرحله ایجاد است و نیازمند طی کردن مسیری است تا به سرانجام برسد.
این سامانه مانند دیگر سامانه های بین المللی الزاماتی دارد و برای پیوستن به آن باید استانداردهای بانکداری بین الملل را رعایت کنیم. چه بسا اگر عضو بریکس پی هم بشویم و کشورهای عضو بریکس ببینند ما این استانداردها را نداریم، با ما همکاری نکنند، پس عضویت صرف مالک نیست و باید زیر ساخت ها را هم فراهم کنیم.
محمد جهاد
