عضویت در اتحادیه اروپا تبدیل به یک هدف دست نیافتنی برای ترکیه شده که از ۴ دهه قبل در صدد رسیدن به آن است.
پیوستن به اتحادیه اروپا هدفی است که ترکیه از دهه هشتاد میلادی دنبال می‌کند. این کشور ابتدا در سال 1987 درخواست عضویت در اتحادیه اقتصادی اروپا را داد و سپس در سال 1999 بعد از تشکیل رسمی اتحادیه اروپا خواستار پیوستن به آن شد.
در 25 دسامبر 2004 یعنی 19 سال قبل پارلمان اروپا با 407 رای موافق تایید کرد که مذاکرات مربوط به پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را آغاز کند.اما درحالی که دو دهه از آن زمان می‌گذرد و اقدامات آنکارا برای رسیدن به این هدف خود نیز متوقف نشده، اتحادیه اروپا هربار ترک‌ها را ناامید می‌کند.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه که بعد از پیروزی دوباره در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور به دنبال کسب یک دستاورد مهم و تثبیت جایگاه و قدرت خود است، پیش از سفر به نیویورک برای شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، به کارشکنی غربی‌ها در پیوستن آنکارا به اتحادیه اروپا اشاره کرده و با انتقاد شدید از این اتحادیه گفت که اروپا درحال دور شدن از ترکیه است. بنابراین ترکیه نیز شرایط را بررسی می‌کند و می‌تواند مسیر دیگری پیش بگیرد.
این سخنان اردوغان درحالی بیان شد که «اولیویه وارهلی» کمیسر اتحادیه اروپا در گزارش جدید خود از شرایط پیوستن ترکیه به این اتحادیه اعلام کرد که آنکارا هنوز نتوانسته اقدامات لازم را در زمینه توسعه و گسترش دموکراسی که لازمه پیوستن به اتحادیه اروپا است را انجام دهد.
علاوه بر آن کنار گذاشته شدن ترکیه از طرح «کریدور هند-خاورمیانه-اروپا» که هفته گذشته در اجلاس سران گروه 20 در هند مطرح شد، یکی از عوامل دیگر خشم دولت آنکارا و ناامیدی آن از پیوستن به اتحادیه اروپا است. در گزارشی که سال گذشته پارلمان اروپا آماده کرده بود آمده است که شرایطی که ترکیه تحت تاثیر آن است، اجازه ازسرگیری مذاکرات مربوط به پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا را نمی‌دهد.
این درحالی است که دولت اردوغان تصور می‌کرد با جانبداری از اوکراین در جنگ با روسیه از خلال کمک‌های نظامی به اوکراین و مواضعی که در سازمان ملل اتخاذ می‌کرد، یا از طریق عادی‌سازی رسمی روابط با رژیم صهیونیستی، بتواند امتیاز مثبتی از غربی‌ها در زمینه پیوستن به اتحادیه اروپا بگیرد. اما اروپایی‌ها انتقادات زیادی از ترکیه در زمینه حقوق بشر، دموکراسی، استقلال قضایی، رسانه‌ها، حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی، حقوق زنان و همجنسگرایان و … مطرح کرده است.
وزارت خارجه ترکیه واکنش تندی به این انتقادات غرب نشان داده و آنها را غیرعقلانی دانسته و تاکید کرد که این گزارش پارلمان اروپا پر از احکام ازپیش‌تعیین شده و پیش‌داوری‌هایی است که هیچ اطلاعاتی درباره چشم‌انداز روابط ترکیه و اتحادیه اروپا در آینده ارائه نمی‌دهد. این گزارش درواقع در چارچوب سیاست‌های پوپولیستی نمایندگان پارلمان اروپاست و نشان می‌دهد که آنها فاصله زیادی تا توسعه رویکرد راهبردی صحیح نسبت به منطقه و حتی اتحادیه اروپا دارند.
این وزارتخانه همچنین تاکید کرد، هدف مشترک ترکیه با اتحادیه اروپا مدرن کردن اتحادیه گمرکی و تکمیل گفت‌وگو درباره آزادی تردد است و این امر برای روند پیوستن آنکارا به این اتحادیه اهمیت دارد.ترکیه دارای پتانسیل و توانایی‌های زیادی در زمینه‌های امنیت، انرژی، تغییرات آب و هوایی، مهاجرت، تجارت و اقتصاد و … است به اتحادیه اروپا قدرت جهانی می دهد.
از سوی دیگر تصمیم «جو بایدن» رئیس جمهوری ایالات متحده برای تحریم چند شرکت و یک شهروند ترکیه‌ای شوک تازه‌ای برای آنکارا بود؛ آن هم درحالی که اخیرا آمریکا و ترکیه در حال نزدیک شدن به یکدیگر بودند و به ویژه واشنگتن تحرکات زیادی برای جلب رضایت ترکیه در سوریه انجام داده بود تا از همگرایی آنکارا با دمشق جلوگیری کند.
یک مقام ارشد وزارت خزانه داری آمریکا روز پنجشنبه هفته گذشته در گفتگو با رویترز فاش کرد که دولت این کشور در حال برنامه ریزی برای اعمال تحریم‌های ثانویه علیه پنج شرکت مستقر در ترکیه و یک شهروند این کشور است که متهم به کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌های غرب هستند.
همه این‌ها در شرایطی است که اروپا و آمریکا سعی دارند موافقت ترکیه را برای عضویت سوئد در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بگیرند. آنکارا ماه گذشته اعلام کرده بود که با این امر موافقت خواهد کرد، اما بعد از گزارش‌های جدید پارلمان اروپا که پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را رد می‌کند، اردوغان به نوعی درحال گروکشی بوده و تاکید کرده که استکهلم ابتدا باید به تعهدات خود عمل کند.
اما پارلمان اروپا تاکید دارد که نباید عضویت آنکارا در اتحادیه اروپا را به مسئله عضویت سوئد در ناتو ربط داد. اردوغان در جدیدترین اظهارات خود به این منظور که درواقع پاسخی به گزارش پارلمان اروپا درباره وضعیت دموکراسی و اصلاحات در ترکیه بود اعلام کرد:غرب دائماً از سوئد سخن می‌گوید؛ حرف ما این است تا زمانی که پارلمان ما تصمیمی نگیرد، هیچ پاسخی نمی‌توانیم بدهیم. هر چقدر هم که در سوئد اصلاحات قانون اساسی یا قانونی انجام دهند، فرستادن تروریست‌ها به تظاهرات تحت حمایت پلیس سوئد به معنای این است که آنها به وظیفه خود عمل نمی‌کنند و همچنین به این معنی است که تظاهرات تروریست‌ها در خیابان‌های استکهلم ادامه دارد.
اردوغان همچنین تهدید کرد که آنکارا ارزیابی‌های خود را درباره گزارش اخیر پارلمان اروپا انجام خواهد داد و اگر لازم باشد شاید حتی با اتحادیه اروپا قطع همکاری کنیم.
فارغ از اینکه این اظهارات اردوغان صرفا در چارچوب تهدید و مانور باشد یا ترکیه واقعا بخواهد از درخواست خود برای عضویت در اتحادیه اروپا عقب‌نشینی کند، تحولاتی که در روابط دو طرف در دوره اخیر به وجود آمده نشان می‌دهد مرحله پرتنشی در روابط آنها آغاز شده که می‌تواند پرونده‌های مشترکشان را تحت تاثیر قرار دهد.
