حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در حاشیه سفر به باکو جهت حضور در نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و گفتگو کرد.
مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بر بستر مجموعه‌ای از نقاط اشتراک فرهنگی، تاریخی، مذهبی و همچنین ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی بسیار مهمی که برگرفته از موقعیت جغرافیایی دو کشور است شکل گرفته و دارای زیر ساخت قدرتمندی است.
بسیار روشن است که انرژی هم‌گرایی و توسعه همه.جانبه مناسبات میان دو طرف به شرط از میان رفتن تاثیر مولفه‌های ثانویه، بسیار بیشتر از واگرایی یا حتی کندی در روابط است.
جمهوری اسلامی ایران در چارچوب پیگیری راهبرد محوری و ثابت در سیاست خارجی خود همواره منطق گفت‌وگو و تعامل را در روابط با همسایگان از جمله جمهوری آذربایجان مدّنظر قرار داده و با وجود فراز و فرودهایی که در برخی مقاطع بر روابط با همسایگان عارض شده همه تلاش خود را برای خارج نشدن از ریل مفاهمه در روابط منطقه‌ای و همسایگی به‌کار برده است.
از آنجا که به‌دلایل ذکر شده، جمهوری آذربایجان همواره جایگاه مهمی در روابط خارجی و سیاست همسایگی ایران داشته است، هیچ‌گاه تلاش همه‌جانبه برای حفظ و ارتقاء روابط با باکو از دایره اولویت‌های دیپلماسی ایران خارج نشده است.
سفر تیرماه سال گذشته دریابان علی شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی به باکو و دیدار و گفتگوی او با الهام علی‌اف رئیس جمهور و سایر مقامات عالی این کشور را باید نقطه عطف بسیار مهمی در روابط دوجانبه میان ایران و آذربایجان در نظر گرفت.
این سفر در شرایطی انجام شد که پس از تحولات جنگ قره‌باغ و ایجاد برخی سوء تفاهم‌ها میان دو کشور، مناسبات میان تهران و باکو با فتنه‌انگیزی طرف‌های ثالث در شرایط قابل قبولی نبود.
در سفر شمخانی به باکو و در جریان ملاقات خصوصی دو ساعته او با علی‌اف، مجموعه ملاحظات، دغدغه‌ها و رویکردهای امنیتی، سیاسی واقتصادی دو کشور در ابعاد دوجانبه و منطقه‌ای مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و در این چارچوب توافق‌های راه‌گشایی برای رفع موانع موجود و سرعت دادن به توسعه مناسبات دوجانبه و تسریع در اجرای طرح‌های جاری صورت گرفت.
در ادامه همین مسیر نیز بارها مقامات عالی نظامی، سیاسی و اقتصادی دو کشور با انجام سفرهای متقابل و رایزنی‌های مستمر تلاش‌های موثری را برای پیگیری توافقات انجام شده معمول داشتند که نتایج مناسبی را نیز به‌دنبال داشت.
در این چارچوب فضای رسانه‌ای دو کشور نسبت به یکدیگر نیز که تحت تاثیر سوء تفاهم‌های ایجاد شده تا حدودی تیره شده بود به وضعیت نسبتا آرام بازگشت که از عزم طرفین برای مدیریت چالش‌های ناخواسته حکایت می‌کرد.
پس از حمله یک فرد مسلح به سفارت‌خانه جمهوری آذربایجان در تهران در زمستان گذشته که با انگیزه‌های شخصی صورت گرفت و باعث جان‌باختن یک کارمند آن شد، روابط دو کشور مجددا وارد مرحله جدیدی از تنش شد و اقدامات سیاسی متقابل از سوی دو کشور علیه دفاتر و اتباع یکدیگر را به‌دنبال داشت.
ملاقات اخیر امیر عبداللهیان و علی‌اف در شرایط کنونی را باید تلاشی مجدد از سوی تهران و باکو برای عبور از شرایط ناخواسته ایجاد شده تلقی کرد.
وزیر امور خارجه ایران در گفتگو با علی‌اف بر تداوم بررسی مشترک قضایی و انتظامی دو کشور درباره حمله انجام شده علیه سفارت جمهوری آذربایجان و مجازات عامل آن تأکید و ابراز امیدواری کرد به زودی فعالیت سفارت جمهوری آذربایجان در تهران احیاء شود.
الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان نیز ضمن تاکید بر گسترش مناسبات دو کشور در چارچوب مناسبات دوجانبه و جنبش عدم تعهد، ابراز امیدواری کرد که مجرمان اقدام علیه سفارت آذربایجان در تهران به مجازات مناسب محکوم شوند.
به هر تقدیر آنچه در سفر وزیر امور خارجه به باکو و دیدار او با رئیس جمهور آذربایجان روی داد را می‌توان ادامه تعاملات سازنده دو کشور پس از سفر سال گذشته دبیر شورای عالی امنیت ملی وقت ایران به باکو دانست که بیان‌گر اراده سطح بالای دو کشور برای ارتقاء روابط به دور از تاثیرپذیری از مولفه‌های بیرونی است، روندی که در کنار روابط دوجانبه، اقدامی در مسیر بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای برای پایان دادن به بحران قفقاز و مقابله با تحرکات بدخواهان است که منافع خود را در ایجاد شکاف میان کشورهای منطقه و توسعه ناامنی دنبال می‌کنند.
خوشبختانه امروز همه کشورهای منطقه به این باور رسیده‌اند که امنیت وارداتی نمی‌تواند تامین کننده منافع بلندمدت آنان باشد و تنها راه دست‌یابی به ثبات و امنیت پایدار، همکاری مسئولانه کشورهای منطقه با یکدیگر است.
