یکی از مسائل مهم در بحبوحه تحولات پرتنش اخیر روسیه، بازیگریِ پشت پرده و پنهان دولت های غربی در بحبوحه وقوع کودتا و شورش در روسیه بود. البته که در این زمینه کنشگران غربی به طور خاص در سه حوزه فعال بوده اند.
مدت زمانی زیادی از شورش و با بهتر بگوییم کودتای “گروه نظامی واگنر” در روسیه نمی گذرد با این حال، جریان های سیاسی و رسانه ای بین المللی هنوز هم تحلیل و تفسیرهای مختلفی را در مورد این حادثه مهم مطرح می کنند.
واقعه ای که در قالب آن شبه نظامیان گروه واگنر به رهبری “یوگنی پریگوژین”، در اعتراض به آنچه دسیسه و طرح های توطئه آمیز برخی ژنرال های ارشد روسی در میدان های جنگ اوکراین علیه خود و مواضعشان عنوان کرده و حتی این طیف را به دروغگویی و فریب دادن رئیس جمهور روسیه در رابطه با آغاز جنگ اوکراین متهم کردند، به خیابان های برخی شهرهای مهم روسیه نظیر رُستوف ریختند و حتی در برهه ای، پریگوژین رئیس گروه واگنر از فاصله 2 ساعته شبه نظامیان گروهش با پایتخت روسیه نیز خبر داده بود.
با این همه، تنش ها در روسیه با میانجی‌گری “الکساندر لوکاشنکو” رئیس جمهور بلاروس و به واسطه حصول توافق میان پریگوژین و کاخ کرملین به پایان رسید و در این رابطه، نیروهای واگنر به پایگاه های خود برگشتند و رئیس گروه واگنر نیز بر اساس اخبار مختلف، عازم بلاروس شده و در نقطه مقابل، دولت روسیه از تعقیب کیفری و جنایی پریگوژین خودداری کرده و برخی منابع نیز از برکناری شماری از ژنرال های ارشد روسی خبر می دهند.
با این همه، یکی از مسائل مهم در بحبوحه تحولات پرتنش اخیر روسیه، بازیگریِ پشت پرده و پنهان دولت های غربی در بحبوحه وقوع کودتا و شورش در روسیه بود. البته که در این زمینه کنشگران غربی به طور خاص در سه حوزه فعال بوده اند.
یک: جنجال های رسانه ای و تبلیغاتی غرب با محوریت کودتای واگنر در روسیه
یکی از میدان های مهم کنش دولت های غربی در بحبوحه تحولات اخیر روسیه، عرصه رسانه ای بوده است. در این راستا، بار دیگر شاهد فعالیت های خبری مغرضانه و عاری از صداقت و البته منطقِ جریان های رسانه ای غربی در بحبوحه وقوع کودتا و شورش در روسیه بودیم. در این چهارچوب، رسانه های غربی بار دیگر نسبت به ارائه روایت های پُر آب و تاب و عجیب و غریب نظیر اینکه سقوط مسکو پایتخت روسیه اتفاقی قریب الوقوع است و یا مثلا اینکه نیروهای ایرانی به کمک روس ها شتافته اند تا قائله واگنر خاتمه یابد و حتی این مساله که احتمالا روسیه به زودی رئیس جمهوری جدید خواهد داشت، پرداختند.
روایت هایی که همه و همه کوچکترین نسبتی با واقعیت های میدانی نداشتند و هدفِ اصلی آن ها تشدید فشارها علیه دولت روسیه بود. جالب اینکه پیشتر در جریان اغتشاشات اخیر کشورمان نیز شاهد آن بودیم که این قبیل رسانه ها، روایت های عجیب و غریبی را به نحوی مشابه در مورد ایران نیز مطرح می کردند و سعی داشتند حداقل در فضا رسانه ای هم که شده، شاهد تفوق نکات مطلوب و مد نظر خود باشند.
معادله ای که در کلیت خود نشان می دهد تا چه اندازه رسانه های غربی، از حیث کارکرد و کنش رسانه ای، درهم‌تنیده با رویه ها و سیاست های رسمیِ دولت های غربی هستند و ادعای استقلال آن ها گزافه ای بیش نیست.
دو: افشاگری نیویورک تایمز از نقش آمریکا در جریان کودتای واگنر در روسیه
یکی دیگر از نکات قابل تامل در مورد کودتای شکست خورده اخیر گروه واگنر در روسیه مرتبط با افشاگری نشریه نیویورک تایمز از این ماجرا بوده است. در این راستا، نشریه مذکور گزارش داده که مقام های ارشد اطلاعاتی و امنیتی آمریکایی از وقوع قریب الوقوع یکچنین طرحی اطلاع داشته اند و عامدانه در این زمینه سکوت کرده اند. جالب اینکه نیویورک تایمز تصریح کرده که دستگاه های اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا در این رابطه اقدام به برگزاری جلسات توجیهی جهت مواجهه با تحولات پس از کودتا نیز کرده اند.
در این میان، هیچ بعید نیست که عوامل آمریکا در منطقه نیز کمک های قابل ملاحظه ای را به ویژه از حیث اطلاعاتی به نیروهای واگنر کرده باشند تا از این طریق، هم روسیه را در بحبوحه جنگ با اوکراین تضعیف کنند و هم اعتبار ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را زیر سوال ببرند. مسائلی که در همگی آن ها دولت آمریکا از منافع مستقیم برخوردار است. جاب اینکه مدیر شبکه راشاتودی روسیه نیز در موضع گیری: آمریکا، انگلستان و اسرائیل را چهره های اصلی در پسِ قائله اخیر گروه واگنر در روسیه معرفی کرده است.
شمار قابل ملاحظه ای از مقام های ارشد روسیه نیز مواضع مشابهی را در این رابطه اتخاذ کرده اند و دولت روسیه وعده پیگیری دقیق این ماجرا را داده است. اهمیت این مساله زمانی مشخص می شود که توجه داشته باشیم وبگاه آمریکایی آکسیوس به تازگی در گزارشی به افشاگری از این مساله پرداخته که آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا به دیپلمات های آمریکایی در اقصی نقاط جهان دستور داده که در پاسخ به رسانه های بین المللی در مورد موضع و نقش آمریکا در جریان شورش اخیر در روسیه، صرفا به گفتن این جمله که “واشینگتن در حال رصد شرایط است اکتفا کنند” و از صحبت بیشتر که به ضرر آمریکا تمام شود جدا خودداری کنند.
سه: آشکار بودنِ ردپای آمریکا در وقوع اتفاقات مشابه علیه روسیه
آنچه اخیرا در قالب کودتای گروه واگنر علیه دولت روسیه شاهد بودیم، یک واقعه و رویداد منفرد نبوده بلکه بایستی آن را در قالب یک طرحواره کلان تر ارزیابی کرد که پیشتر نیز دولت های غربی در قالب آن کنشگری فعالی را از خود نشان داده اند و سعی داشته اند به هر طریق ممکن دولت روسیه را زمین بزنند. به عنوان مثال، حدودا دو ماه قبل بود که دو گروه از شبه نظامیان ملی گرای روسی با نام “گروهان روسیه آزاد” و “سپاه داوطلبان روسی”، با حمایت های اطلاعاتی، تسلیحاتی و مالی دولت آمریکا از مناطق مرزی در بلگرود وارد خاک روسیه شدند و حتی در برخی شهرهای مرزی روسیه مانور دادند و اقدام به ایجاد ترس و وحشت میان ساکنان بومی شهرهای روسیه کردند.
تردیدی نیست که این شبه نظامیان بدون حمایت های غرب اساسا قادر به انجام یکچنین اقداماتی نیستند. حال در جدیدترین تحول، در جریان کودتای واگنر در روسیه نیز جهان غرب عملا یک کارت جدید از خود علیه کرملین رو کرده که جدا از رویه های میدانی دیگرِ آن جهت تضعیف دولت روسیه نیست. مسائلی که انتظار می رود جزئیات بیشتر آن ها در ادامه راه بیش از پیش هدفِ افشاگری قرار گیرد.
