پیامدهای یارانه ۹۰ هزارتومانی / چرا افزایش دو برابری یارانه ها جواب نمی دهد؟

یک استاد اقتصاد دانشگاه تهران، بیان کرد: «بیم آن است که زین پس با افزایش یارانه‌ها، هم دولت کسری بودجه خود را افزایش دهد و مثل گذشته کابوسی باشد برای وزیر اقتصاد و هم به خاطر این تصمیم اگر اعتراضی هم نسبت به افزایش قیمت مرغ و تخم مرغی شد، بگوید ما یارانه داده‌ایم.»

آلبرت بغزیان  درباره تصمیم افزایش دوبرابری میزان یارانه‌ها، عنوان کرد: «مخالف قضیه افزایش یارانه‌ها نیستم اما به این شرط که بر قیمت‌ها نظارت شود. به نظر می‌رسد دولت اراده و خواستی برای نظارت بر قیمت‌ها و حفظ ثبات را ندارد و به دنبال این است که تنها از طریق افزایش یارانه‌ها یک رضایتی ایجاد کند. از این جهت این اقدام نگران کننده است. یعنی بیم آن است که زین پس با افزایش یارانه‌ها، هم دولت کسری بودجه خود را افزایش دهد و مثل گذشته کابوسی باشد برای وزیر اقتصاد و هم به خاطر این تصمیم اگر اعتراضی هم نسبت به افزایش قیمت مرغ و تخم مرغی شد، بگوید ما یارانه را داده‌ایم.»

وی اضافه کرد: «یارانه‌ای که بعد از 10 سال تغییر نکرده و ارزش و قدرت خریدش کم شده، حال با دوبرابر کردنش توفیقی در رفاه و سفره کوچک شده‌ی مردم، ایجاد نمی‌کند؛ مخصوصا اینکه اگر قرار است تورم‌ها باشد و یارانه تغییری نکند، این مهم بعد از یک سال باز هم هدفی که از افزایش را دنبال می‌کند، از دست می‌دهد. با این تفاسیر بهترین کار حفظ و نظارت قیمت‌هاست.»

این اقتصاددان درباره تبعات اقتصادی افزایش یارانه‌ها، اظهار کرد: «باید ببینیم نحوه تامینش به چه شکل است و آیا ما باز قرار است به تمام افراد یارانه پرداخت کنیم یا هدفمند‌سازی را ادامه دهیم. قرار بود ما افراد نیازمند را شناسایی کنیم و بقیه را حذف کنیم ولی اگر بناست که روند مثل سابق باشد و عملا بالای 50 درصد مردم یارانه بگیرند، بدان معناست که سیاست حمایتی دولت بعد از این همه سال نه تنها نتوانسته افراد برخوردار را زیاد کند بلکه افراد نیازمند را هم افزایش داده است.»

بغزیان در پاسخ به این پرسش که گویا تصمیم افزایش یارانه‌ها در نتیجه حذف ارز ترجیحی بوده است، آیا با این روش تبعاتش قابل جبران است یا خیر، بیان کرد: «خیر، به باور من حذف ارز 4200 تومانی مخصوصا روی دارو و کالای اساسی و نهادهای دامی، باعث می‌شود که بیش از این به ضرر خانوار باشد. مثل روز روشن است زیان بودجه‌ای که به دلیل حذف ارز ترجیحی از کف دست خانوار خارج می‌شود، بیش از آن عددی است که توسط یارانه می‌خواهد جبران شود.»

این کارشناس اقتصادی درمورد اینکه تصمیم حذف ارز ترجیحی به لحاظ علمی تصمیم درستی بوده است یا خیر، گفت: «اینجا بیشتر بحث‌های قضاوت حرفه‌ای مطرح است و هیچ فرمول خاصی نمی‌تواند داشته باشد. در بحث‌های اجتماعی ولی باز روشن است که حذف ارز ترجیحی روی کالای اساسی حتما موارد تورمی را خواهد داشت و حتی بهانه به دست عده‌ای می‌دهد که قیمت‌ها را افزایش دهند و بگویند به دلیل حذف ارز بوده حال تا دولت بگوید که ارز ترجیحی ارتباطی مثلا به قیمت میوه ندارد، ولی تاثیر خود را خواهد گذاشت.»

بغزیان در پاسخ به این سوال که آیا راهکار افزایش یارانه اساسا جواب می دهد، عنوان کرد: «‌خیر، تولید، رفع موانع تولید آن هم با حمایت از تولید کننده، ایجاد یک بازار باثبات برای تولید مسیر حل معضل اقتصادی کشور است. تولید‌کننده‌ای که نمی‌تواند نرخ ارز را برایش پیش‌بینی کرد و برنامه‌ریزی را هم از سوی دولت نمی‌بیند، سراغ کالای کوتاه مدت، رانتی و سودا‌گری می‌رود و دیگر اقدامات بلند مدت را که پاسخگو است دنبال نمی‌کند. این است که بهترینش حمایت از تولید است. بانک‌ها هم برای تامین موجودی در گردش و مورد نیاز تولید‌کننده‌ها باید همکاری کنند. همچنین برای تامین و رساندن قطعاتی که عملا نه تکنولوژی‌اش را داریم و نه با آن کیفیت می‌توانیم تولید کنیم، باید تلاش‌هایی در جهت رفع تحریم‌ها صورت گیرد.»

این استاد دانشگاه تهران خاطر‌نشان کرد: «اگر شما قیمت‌ها را رها کنید، ارزش این دوبرابر شدن یارانه به زودی حذف خواهد شد. من نگرانی‌ام این است که این قسمت را افزایش دهند ولی نظارت را رها کنند با این استدلال که ما داریم یارانه می‌دهیم. بنابراین به شرطی که دولت نظارت داشته، می‌تواند پاسخگو باشد ولی در بلند مدت ما باید برای افراد یارانه‌بگیر شغل ایجاد کنیم، باید درآمدشان و قدرت خرید‌شان را افزایش دهیم تا به تدریج این یارانه نقشی در زندگی‌شان بازی نکند وگرنه ممکن است تنبل پروری را هم ایجاد کند.»