خبر احداث مسیر ریلی و حمل و نقلی شمال – جنوب از آن دست اخباری بود که به سبب منفعت همگانی بین کشور‌های منطقه بُرد خبری بالایی در سطح منطقه و بین‌الملل داشت. کریدوری که ایده‌ای ۲۰ ساله دارد، اما متاسفانه برخی تعلل‌ها تاکنون سبب عدم به ثمر نشستن آن شده است. حالا قرار است یک راه آهن به فاصله ۱۶۲ کیلومتر بین رشت و آستارا احداث شود و اهداف بزرگ اقتصادی را با حمل و نقل بی‌وقفه در مسیر شمال جنوب دنبال کند.
طرحی لجستیک که به گفته پوتین وضعیت اشتغال بهتر و جذابیت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری میان ایران و روسیه ایجاد خواهد کرد. کریدوری که به اذعان کارشناسان اقتصادی می‌تواند درآمد ارزی بالایی از محل ترانزیت‌های نفتی و غیرنفتی و اخذ عوارض برای کشورمان در بر داشته باشد.
بهنام ملکی، اقتصاددان مطرح کشورمان در تحلیل موقعیت لُجستیکی این کریدور به بصیرت گفت: قطعا هر کریدور و خط لوله و مسیر حمل و نقلی که نقش ایران را زیاد کند از منظر اقتصادی با اهمیت بوده و هر نگاه منطقی این را ایجاد می‌کند.
وی در ادامه این گفتگو ابراز کرد: پیش از این به دلیل غفلت‌های ایجاد شده خط لوله باکو – جیحان را از دست دادیم و برای این خط لوله ایران را دور زدند و با یک مسیر خیلی طولانی آن را به مقصد رساندند و حالا شاهد شاخ شدن و شاخه و شانه کشیدن‌های آذربایجان برای ایران هستیم.
نقش لجستیکی کریدور شمال جنوب
این اقتصاددان با تاکید بر اهمیت قابل توجه کریدور شمال – جنوب عنوان کرد: کالا‌ها از هند به بندر چابهار می‌آید و از آنجا می‌تواند با کریدور شمال – جنوب مسیر را برای ترانزیت کالا کوتاه و به صرفه کند چرا که بازار بزرگ مصرفی منطقه در حال حاضر روسیه است که از طرف غرب تحریم بوده و مسیر‌ها به رویش بسته شده است و از معدود جا‌هایی که می‌تواند نیازهایش را تامین کند ایران است.
وی ادامه داد: در ایران هم یکی از حوزه‌های تاثیرگذار در رفع این مشکل همین راهاندازی خط راه آهن آستارا – رشت است که منفعتی دو جانبه دارد.
ضعف سیاست‌های حمل و نقلی
ملکی با اشاره به چالشی که ممکن است برای این کریدور مطرح شود، گفت: ممکن است عنوان شود چرا سال‌های گذشته این اقدام انجام نشده است؟ و بیست سال است که مطرح شده و تصمیمش گرفته شده است لذا باید هر چه سریعتر با سرمایه‌گذاری طرفین این کریدور در کمترین زمان ممکن راهاندازی شود. اکنون شاهدیم ترکیه برای مسیر حمل و نقلی ایران را دور می‌زند و از سمت عراق و امارات می‌برد که همه ناشی از ضعف در سیاست‌های حمل و نقلی ایران و دولتمردان ما بوده است.
ملکی ابراز امیدواری کرد: با راهاندازی این مسیر ریلی قسمتی از چالش‌های حمل و نقلی ما تعدیل و فرصتی برای ممتازتر شدن نقش ایران در بخش حمل و نقل شود با توجه به اینکه ایران به نوعی در مرکز عالم و در مسیر بزرگراهی جهان قرار دارد و لازم است این مسیر با تکمیل حلقه‌های مفقوده من‌جمله همین ۱۶۲ کیلومتر راه آهن مد نظر به عنوان کریدور شمال-جنوب نقش موثری در اقتصاد ایفا کند.
از وعده‌های بر زمین مانده تا اراده قوی دولت جدید
ملکی با بیان اینکه امیدوارم این بار برخلاف وعده‌هایی که قبلا داده شده و نیازی که روس‌ها پیدا کردند و اندکی اراده قوی‌تر سیاسی که باید کار‌های دیپلماتیک بیشتری صورت بگیرد این مسئله ختم به خیر شده و ما این فرصت را از دست ندهیم.
وی گفت: این کریدور خیلی ربطی به مسائل سیاسی جدی ندارد و ما هر چقدر نقش ایفا کنیم که کشور‌های منطقه نیازشان بیشتر و اتصال بیشتری به ما پیدا کنند و ما در موضع برتر قرار بگیریم، منافع اقتصادی، سیاسی، بین‌المللی و… ایجاد کند.
وی در پاسخ به میزان درآمدزایی این کریدور برای کشور اظهار داشت: قطعاً این کریدور می‌تواند از محل ترانزیت کالا و محل اخذ عوارض برای کشور درآمدزایی کند؛ هر کشوری که در مسیر ترانزیتی قرار بگیرد دیگران به آن کشور نیازمند می‌شوند و قاعدتاً برای حمل و نقل کالاهایشان به ما نیاز دارند و باید عوارض ترانزیتی پرداخت کنند.
ملاحظات سیاسی یا زیست‌محیطی
ملکی گفت: می‌بایست یک فضای مطالبه‌گری ایجاد شود که پروژه سریعتر شکل عملیاتی به خود بگیرد. اگرچه ممکن است به لحاظ زیست‌محیطی برخی ملاحظات وجود داشته باشد، اما منافع بالایی که این کریدور می‌تواند برای ایران در بر داشته باشد یعنی منافع همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی و … که تاکنون در انجام این کریدور کوتاهی صورت گرفته و باید هر چه دقیق‌تر و سریعتر این کریدور راه اندازی شود.
وی عنوان کرد: اگر این اراده وجود داشته باشد، دولت می‌تواند این کار را سریع انجام دهند، اما اگر تعلل شود و اراده مورد نیاز نباشد نمی‌تواند اجرایی شود لذا بایستی فضایی شکل بگیرد که منافعش تامین شود.
این اقتصاددان گفت: باید برای این پروژه کمک گرفته شود و طرف روسی نیز سرمایه‌گذاری کند تا برخلاف مسیر‌های دریایی و ترانزیت‌های پرهزینه و ناهموار و محدود دیگر کم‌هزینه‌تر باشد چرا که اگر راهاندازی شود می‌تواند مسیر‌ها را کوتاه و به نفع ملت‌ها و دولت‌های منطقه خواهد بود.
منافع بیش از هزینه‌ها/ دندان درد اقتصاد
وی تاکید کرد: منافع این کریدور خیلی بیشتر از آن است که بخواهیم به فکر هزینه‌هایش باشیم.
ملکی ابراز کرد: یک کریدور اکنون شلمچه به بصره است و دیگری رشت آستارا می‌شودکه حلقه‌های مفقوده در اقتصاد حمل و نقلی ایران و به عبارتی دندان درد اقتصاد بودند که می‌بایستی مشکل را ترمیم می‌کردیم حالا به هر دلیلی که ممکن است سیاسی هم بوده باشد تاخیر پیش آمده و وزرا و مسئولان وقت باید پاسخگو باشند.
وی ابراز کرد: ما اگر مسیر شلمچه به بصره را طوری هماهنگ می‌کردیم که وصل می‌شد یا همین رشت آستارا پروژه‌هایی هستند که هزینه‌های خیلی بالایی ندارند، اما فایده‌های خیلی زیادی دارند. متاسفانه رسانه‌ها هم خیلی به مسئله نپرداختند! اگر همین مسیر‌ها تکمیل شود می‌توان از منافع سایر سرمایه‌گذاری‌ها بهره‌برداری کرد، اما اگر این نقاط قطع باشد قطعاً هزینه‌های ما همچنان تورم‌زا خواهد بود چرا که ما سرمایه‌گذاری‌های زیادی کردیم و برای کسب نتیجه بهتر حتما باید این حلقه مفقوده وجود داشته باشد.
گشایش‌های اقتصادی؛ از کسب و کار تا اشتغال
وی با اشاره به نقش این کریدور در درآمد اقتصادی و اشتعالزایی و کسب و کار گفت: طبیعتاً وقتی این مسیر ریلی می‌تواند هزینه ترانزیت کالا را پایین بیاورد می‌تواند فرصت‌های اقتصادی ایجاد و هم از محل کالا‌هایی که از سایر کشور‌ها می‌آید و هم در داخل بازار‌های جدیدی را باز کند و تاثیر بسزایی در تولیدات کشور داشته باشد. وقتی هزینه‌ها پایین بیاید خود به خود گشایش‌های بسیاری در اقتصاد از فضای کسب و کار تا تولید و اشتغال ایجاد کند.
