بعد از توافق ایران و عربستان با میانجیگری چین، رسانه‌های انگلیسی زبان خارجی به این رویداد مهم در روابط بین‌الملل، واکنش‌های متعددی نشان دادند که در اینجا به برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت.
گاردین
نشریه انگلیسی «گاردین» در گزارشی با عنوان «ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین بر سر بازگرداندن روابط ،توافق کردند»؛ به این رویداد مهم واکنش نشان داد.[1] گاردین معتقد است که این توافق می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای توافق هسته‌ای و جنگ یمن داشته باشد.
سیاست خارجی مستقل از غرب
به گزارش گاردین، این توافق «عزم جدید عربستان سعودی برای داشتن سیاست خارجی مستقل از غرب را نشان می‌دهد.» و «در بیانیه آمده است که ریاض و تهران برای فعال کردن توافقنامه همکاری امنیتی که در سال ۲۰۰۱ امضا شده بود، توافق کردند.»
تضعیف تحریم‌های آمریکا
گاردین معتقد است که «این توافق، می‌تواند پیامدهایی در خصوص تلاش آمریکا برای منزوی کردن اقتصادی ایران از طریق تحریم‌ها داشته باشد. اگر روابط عربستان با ایران بهبود یابد، یکی از پیامدهای آن احتمالاً سرمایه گذاری عربستان در داخل ایران خواهد بود.»
نقش اساسی ایران در معادلات منطقه
گاردین به نقل از مقامات سعودی نوشت: «مهم است که این توافق با طرحِ چین انجام شد. این نشان می‌دهد که چین، در معادلات منطقه، ایران را یک اصل می‌داند.»
احتمال مهار اینترنشنال
گاردین نوشته است: «یکی دیگر از پیامدهای بالقوه تعامل مجدد دیپلماتیک میان ایران و عربستان، این است که عربستان سعودی ممکن است شبکه ماهواره‌ای ایران اینترنشنال، مستقر در لندن را، مهار کند.»
ضربه مهلک به تلاش‌های رژیم صهیونیستی
گاردین گفته است: «این توافق باعث نگرانی بسیاری از سیاست‌مداران اسرائیلی خواهد شد که به دنبال انزوای جهانی برای ایران هستند. نفتالی بنت، نخست وزیر سابق اسرائیل، این پیمان را تحولی جدی و خطرناک و ضربه مهلک به تلاش برای ایجاد اتحاد منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران، توصیف کرد.» لازم به ذکر است که پیش از این، عربستان سعودی از پیوستن به «پیمان ابراهیم» خودداری کرده بود. پیمان ابراهیم، توافقی است مبنی بر عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی.
آسوشیتد پرس
شبکه آمریکایی «آسوشیتد پرس» در گزارشی با عنوان «ایران و عربستان سعودی با کمک چین برای از سرگیری روابط، توافق کردند» نوشت: «این پیشرفت دیپلماتیک بزرگ و غیرمنتظره که با حضور چین انجام شد، احتمال مناقشه مسلحانه بین این دو رقیب خاورمیانه و درگیری‌های نیابتی در منطقه را کاهش می‌دهد.»[2]
خروج آمریکا از منطقه
به گزارش آسوشیتد پرس، «کشورهای عربی خلیج فارس فهمیده اند که ایالات متحده به آرامی در حال ترک خاورمیانه است. از طرفی دیگر، دیپلمات‌ها در تلاش اند تا جنگ طولانی در یمن را پایان دهند. مناقشه‌ای که هم ایران و هم عربستان عمیقا در آن درگیر شده اند.»
این توافق منجر به ناراحتی آمریکایی‌ها شده است. آسوشیتد پرس گفته است که وزارت خارجه ایالات متحده در خصوص توافقی که به نظر می‌رسد آمریکا در آن هیچ نقشی نداشته، هشدار داد و گفت تجدید روابط ایران و عربستان با میانجیگری چین «باخت، باخت و باخت برای منافع آمریکاست.»
ناامیدی عربستان از آمریکا
بر اساس گزارش آسوشیتد پرس، کریستین اولریشن (Kristian Ulrichsen) پژوهشگر موسسه بیکر از دانشگاه رایس، در خصوص این توافق گفته است: «این تنش زدایی با اذعان یکی از مقامات سعودی مبنی بر این که بدون حمایت بی قید و شرط ایالات متحده نمی‌توانند قدرت خود را در مقابل ایران و بقیه منطقه نشان دهند، آغاز شد. رهبران منطقه به طور فزاینده‌ای نسبت به اهداف ایالات متحده پس از خروج از افغانستان و هرج‌ومرج در این کشور در سال ۲۰۲۱، محتاط شده اند.»
خروج عربستان از جنگ یمن
کریستین اولریشن ادامه داد که «شاهزاده محمد، احتمالا می‌خواهد از جنگ یمن خارج شود؛ زیرا بی‌ثباتی می‌تواند آسیب زیادی به برنامه‌های او وارد کند.» در این گزارش در توصیف جنگ یمن آمده است: «یک ائتلاف به رهبری عربستان سعودی، مجهز به تسلیحات و اطلاعات ایالات متحده در سال ۲۰۱۵ وارد جنگ در کنار دولت تبعیدی یمن شد. سال‌ها نبرد بی‌نتیجه، فاجعه انسانی ایجاد کرد و فقیرترین کشور جهان عرب را به آستانه قحطی کشاند.»
بحران برای رژیم صهیونیستی
آسوشیتد پرس در ادامه گزارش خود نوشته است: «برای اسرائیل که می‌خواهد روابط خود را با عربستان سعودی عادی کند، کاهش تنش ریاض با ایران می‌تواند محاسبات منطقه‌ای آن را پیچیده کند. نتانیاهو، تحت فشار سیاسی داخلی، برنامه هسته‌ای ایران را به اقدام نظامی تهدید کرده است. اما عربستان که به دنبال صلح با تهران است، یک متحد بالقوه را برای حمله از روی میز اسرائیل می‌گیرد.»
چین در پی حل بحران نه ایجاد بحران
در ادامه گزارش آسوشیتد پرس تصریح شده است که «چین به عنوان بازیگری ظاهر شده است که می‌تواند مناقشات را حل و فصل کند؛ نه اینکه صرفاً به طرف‌های درگیر سلاح بفروشد.»
نیویورک تایمز
نشریه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارشی با عنوان «توافق با میانجیگری چین، دیپلماسی خاورمیانه را رشد می‌دهد و آمریکا را به چالش می‌کشد»، به این توافق پرداخته است.[3] در این گزارش آمده است: «توافقی در پکن برای احیای روابط بین ایران و عربستان مورد مذاکره قرار گرفت که دست کم نشان‌دهنده برقراری نظم موقت در ائتلاف‌ها و رقابت‌های معمول، همراه با کنار گذاشتن واشنگتن بود.»
حذف نقش آمریکا در معادلات منطقه
نیویورک تایمز توافق میان ایران و عربستان را این‌گونه توصیف کرده است: «سرانجام، یک نوع توافق صلح در خاورمیانه به وجود آمد؛ اما نه بین اسرائیل و اعراب، بلکه بین عربستان سعودی و ایران؛ نه توسط ایالات متحده، بلکه توسط چین. این یکی از بدترین تحولاتی بود که می‌توان تصور کرد. ائتلاف‌هایی که حدود چند نسل بر اساس دیپلماسی [آمریکا] اداره می‌شد؛ در حال حاضر از بین رفته اند.»
به گزارش نیویورک تایمز، «آمریکایی که در دهه‌های گذشته در مرکز تحولات منطقه خاورمیانه قرار داشت و همیشه یکی از آن‌ها در اتاق‌های تصمیم‌گیری حضور داشتند؛ اکنون خود را در حاشیه یکی از تصمیمات بسیار مهم می‌بیند. چینی‌ها که سال‌ها در منطقه نقش دست دوم داشتند، ناگهان خود را به یک بازیگرِ قدرت تبدیل کردند. اسرائیل‌ها که خواستار اتحاد با سعودی‌ها علیه تهران بودند، اکنون در تعجب هستند که این توافق با آن‌ها چه خواهد کرد.»
دانیل کورترز (Daniel C. Kurtzer)، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل و مصر که اکنون در دانشگاه پرینستون مشغول به کار است، گفته که «این نشانه چابکی چین است که از خشم عربستان علیه آمریکا استفاده کرده است. این بازتابی از این واقعیت است که سعودی‌ها و ایرانی‌ها مدتی است با هم صحبت می‌کنند و این یک کیفرخواست تاسف بار از سیاست ایالات متحده است.»
سعودی‌ها از سال‌ها پیش به دنبال توافق با ایران بودند
طبق گزارش نیویورک تایمز، عربستان سعودی سال‌ها به دنبال تعلیق خصومت‌ها با ایران بود. ابتدا از طریق مذاکراتی که در بغداد برگزار شد که در نهایت به جایی نرسید.»
روی آوردن سعودی‌ها به چین
به گزارش نیویورک تایمز، «محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان که در عمل رهبر واقعی این کشور است، اکنون به چین روی آورده.» استیون کوک ( said Steven A. Cook) کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه در شورای روابط خارجی آمریکا، گفته است: «بعضی از مردم و گروه‌های حاشیه خلیج فارس به وضوح این قرن را، قرن چین می‌دانند. سعودی‌ها برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای ابراز علاقه کرده اند و بر اساس یک توافق خوب، مقدار زیادی از نفت عربستان به چین می‌رود.»
شکست بزرگ برای رژیم صهیونیستی
به گفته نیویورک تایمز، «درست در زمانی که اسرائیل امیدوار بود که ایالات متحده او را به عربستان سعودی نزدیک کند، چین، عربستان را با ایران همراه کرد. اسرائیل مشتاقانه می‌خواست که روابط خود را با عربستان عادی سازی کند. اما این توافق به وضوح نشان دهنده تغییری اساسی در وضعیت اسرائیل و پایان انزوای جهان عرب است.»
در ادامه گزارش آمده است: «ایران با روی آوردن به پکن برای میانجیگری با سعودی‌ها، چین را در منطقه بالا می‌برد و به دنبال فرار از انزوای تحمیل شده توسط واشنگتن است. اسرائیل امیدهای خود را برای ائتلاف ضد ایرانی با عربستان سعودی آشکارا از بین برده است» و «نظم منطقه‌ای در حال تغییر است.»
بلومبرگ
رسانه آمریکایی «بلومبرگ» در گزارشی با عنوان «عربستان سعودی و ایران، شکاف خاورمیانه را کاهش می‌دهند، که منجر به نوسانات نفتی می‌گردد» به این توافق واکنش نشان داد.[4] بلومبرگ معتقد است که ایران و عربستان توافق کردند که رقابت‌های ژئوپلیتیکی خود را کاهش دهند.
به گزارش بلومبرگ، صنم وکیل، معاون رئیس برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده «چتم هاوس» گفت: «این یک تغییر بزرگ بازی و تصدیق این است که سیاست انزوا و مهار ایران، به نفع ریاض عمل نکرده است.»
بلومبرگ گفته که: «مرکز ثقل صادرات نفت و گاز منطقه مدتی است که به سمت شرق حرکت کرده. نشانه‌های قوی وجود دارد که چین برای تقویت حضور تجاری و دیپلماتیک خود در خاورمیانه تلاش می‌کند.»
بلومبرگ به نقل از شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان گفت: «اولویت اصلی عربستان سعودی، پیدا کردن راهی برای برقراری آتش بس دائمی در یمن است.»
هاآرتص
شبکه اسرائیلی هاآرتص در گزارشی با عنوان «ایران و عربستان سعودی: توافق دراماتیک آن‌ها برای اسرائیل و بایدن چه معنایی دارد؟» به این توافق واکنش نشان داد و نوشت: «روابط احیا شده برای همه طرف‌های درگیر اهمیت غیرقابل انکاری دارد و می‌تواند معادله جدیدی را در خاورمیانه بزرگ ایجاد کند. این توافقِ موفقیت‌آمیز در زمانی انجام شد که زمزمه‌های عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل با میانجیگری آمریکا، در میان بود.»[5]
به گزارش هاآرتص، «حسین ایبیش»، محقق ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن، معتقد است «این توافق برای ایران، نشان دهنده موفقیت در عقب راندن انزوای منطقه‌ای خود است؛ بدون آنکه در سیاست‌هایش تغییری عمده ایجاد کند.»
در این گزارش اشاره شده است که تلاش فراوانی از سوی رژیم صهیونیستی برای عادی سازی روابط با عربستان صورت گرفته بود. عربستان نیز پیش‌شرط‌هایی را برای پذیرش این عادی سازی از آمریکا درخواست کرده بود. اما دولت بایدن این پیش‌شرط‌ها را نادیده گرفت. در نهایت وضعیت امروز آن است که «هر گونه معامله بین اسرائیل و عربستان سعودی بعید است، به ویژه با توجه به دولت راست افراطی نتانیاهو و تعداد بی‌سابقه فلسطینی‌های کشته شده در سال جاری.»
در ادامه گزارش تصریح شده است که «این واقعیت که توافق در پکن صورت گرفته، برای چین و ظهور آن به عنوان یک بازیگر دیپلماتیک و استراتژیک در منطقه خلیج فارس بسیار مهم است.»
این رسانه صهیونیستی که سعی می‌کند عربستان و اسرائیل را هم مسیر نشان دهد، در گزارش خود گفته است : «این توافق بیانگر یک انگیزه قوی در داخل عربستان سعودی برای جستجوی راه‌هایی برای کاهش تنش در منطقه، به ویژه با ایران است. در حالی که عربستان سعودی و اسرائیل اهداف نهایی استراتژیک مشابهی در مورد ایران دارند، اما ممکن است شکاف سیاسی بین این دو، در نتیجه توافق افزایش یابد.»
وال‌استریت ژورنال
نشریه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال»، واکنش‌های متعددی به این توافق نشان داد. این نشریه آمریکایی نوشته است «توافق عربستان سعودی و ایران نشان دهنده عقب‌گرد در تلاش‌های اسرائیل برای مقابله با تهران است»[6]
وال‌استریت ژورنال معتقد است «توافق با میانجیگری چین بین ایران و عربستان سعودی نشان دهنده خاورمیانه جدید است. این منطقه دستخوش تغییرات ژئوپلیتیکی شده؛ زیرا رقابت‌های بهار عربی در حال از بین رفتن است.» [7]
وال‌استریت ژورنال در گزارشی دیگر نوشته است که «روابط ایران و عربستان گرم می‌شود. تهران و پکن، دموکرات‌های آمریکایی را در خصوص یک متحد [عربستان] عصبانی کرده‌اند».[8]
