تقریبا جمهوری آذربایجان بعد از آنکه توانست قره باغ را از ارمنستان پس بگیرد تلاش کرد خود را به عنوان یک کشور مدعی بازیگری در حوزه قفقاز مطرح کند و همین مساله باعث شد تا در یک سال اخیر که به محور خبرهای رسانه های حوزه قفقاز تبدیل شود و بر مبنای همین جریان الهام علی اف رئیس جمهور این کشور دستور محاصره منطقه آرتساخ که ارمنی نشین هستند را صادر کرده است و هدف از فشار به ارمنستان برای موافقت با واگذاری محور زنگزور به آذربایجان بود.
با توجه به اینکه واگذاری زنگزور به آذربایجان منافعی را هم برای ترکیه دارد و می تواند مسیر این کشور به دریای خزر و حتی اتصال به ترانزیت چین را فراهم کند، همواره پای این کشور در موضع گیری های آذربایجان علیه ارمنستان وجود داشته و حتی در جنگ قره باغ پهباد ترکیه ای معروف به بایرکدار نقش آفرینی داشته است، هرچند این موضوع باعث شد تا تحریم های از سوی اروپا و غیره علیه شرکت های سازنده این پهباد جنگی اتفاق بیفتد اما حمایت نظامی ترکیه از آذربایجان ادامه داشته است و به پشتوانه همین مساله چندین بار الهام علی اف تلاش کرده ایران را به بهانه های مختلف تهدید کند تا از این طریق کفه موازنه قدرت را به نفع خودشان سنگین کند و امتیاز زنگزور را از ارمنستان بگیرد، اما ایران به دلیل اینکه این گذرگاه را استراتژیک می بیند و مسیر اتصال ایران به اروپا قلمداد می شود با هرگونه تغییر مرزها مخالفت کرده است و حتی برای اینکه شرایط را عملا به مقامات آذربایجانی نشان دهد مانور نظامی هم در نزدیک مرزهای دو کشور برگزار کرده است.
هدف از اشغال کریدورهای عبوری توسط آذربایجان
البته کشور آذربایجان تنها به صورت لفظی علیه ایران شاخ و شانه نکشیده است و در سال های اخیر نه تنها عوارض عبور کامیون های ایرانی را چند برابر افزایش داده است بلکه تلاش کرده مشکلاتی را هم برای ترانزیت کالا از مسیر قره باغ به وجود بیاورد تا جایی که ایران به فکر ایجاد مسیر عبوری جدیدی در خاک ارمنستان شده است.
شاید یکی از دلایل تشدید فشارهای آذربایجان به ارمنستان درگیری روسیه در اوکراین باشد، چراکه پیش از این قرار بود که گذرگاه لاچین که راه اتصال ارمنستان به منطقه ارتساخ است در اختیار نیروهای حافظ صلح روسیه باشد، اما با شدت گرفتن جنگ روسیه عملا این گذرگاه به اشغال نیروهای آذربایجان درآمده است و حالا برای حفظ توازن قدرت بار آن بر دوش ایران افتاده و خیلی از کشورهای که رقیب سیاسی و استراتژیک ایران محسوب می شوند با تحریک آذربایجان تلاش می کنند که پای ایران را به چالش نظامی بکشاند و شاید اقدام حمله یک شهروند ایرانی به سفارت آذربایجان برای تعیین تکلیف همسرش بهانه خوبی بود که بار دیگر تنش ها بین دو کشور افزایش یابد.
بهانه ها برای موضع گیری سیاسی در آذربایجان
هرچند جمهوری آذربایجان در همان ساعات اولیه درگیری در سفارتخانه اعلام کرد که سفارت خود در ایران را تعطیل می کند و حتی موضوع گیری های عجیبی هم درباره نقش نیروهای امنیتی ایران در این درگیری ها داشت، اما مقام های ایرانی با شفاف کردن جزئیات این اقدام تلافی جویان تلاش کردند مسئله را از جریانات سیاسی دور کنند و همین مساله باعث شد تا حدودی مقامات آذربایجانی هم نسبت به موضع گیری خود احتیاط کنند اما این به معنای پایان چالش دو کشور نیست، چرا که جمهوری آذربایجان در چند وقت اخیر علاوه بر اینکه سفارت خود در اسرائیل را باز کرده، بلکه در جنگ با ارمنستان هم از سلاح های استفاده کرده که ساخت اسرائیل بوده و این چند وقت اخیر هم به پشتوانه همین تجهیزات برای ایران شاخ و شانه کشیده است، اما به نظر می رسد که مقامات این کشور به دور از واقعیت های سیاسی تنها در حال رفتار کردن بر مبنای نقشه ای هستند که به آن‌ها داده شده است.
در واقع به گفته برخی تحلیل گران مسدود شدن کریدور لاچین بلافاصله پس از رزمایش نظامی ترکیه و آذربایجان تصادفی نیست. بلکه ائتلاف باکو و آنکارا تنها علیه ارمنستان و آرتساخ نیست و به نوعی پای ایران هم وسط کشیده شده و این مساله حکایت از استراتژی های از پیش طراحی شده است که به نوعی جمهوری آذربایجان در آن قربانی منافع برخی قدرت های پشت پرده می شود.
