دکتر «محمدمهدی خوئی» عضو گروه جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی در نشست «نسل جدید و زندگی روزمره» در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، به تشریح مسائل مختلف نسلی از جمله رسانههای مصرفی نسل جدید پرداخت؛ رسانههایی که به عنوان منابع هویتیاب برای این نسل مشخص میشود و از این رو ویژگیهای شخصیتی جدیدی نیز در این نسل ایجاد میکند؛ ویژگیهایی که آنها را زیرک اما تنها کرده است.
منابع متفاوت هویتیابی برای نسل جدید اسطورهزدایی کرده است
نسل جدید به دلیل اینکه در برابر منابع مختلف هویتساز قرار گرفته به این نتیجه رسیده که هیچکدام از دیگری بد یا گمراه نیستند و فقط تفاوت خود با دیگری را مشاهده میکندخوئی منابع هویتیابی نسل جدید را مورد بررسی قرار میدهد و به تجربههای مشترک افراد اشاره میکند که بخشی از هویت جمعی آنها را ساخته اما معتقد است در این زمینه تجربههای مشترک برای نسل جدید اتفاق نیفتاده است؛ یعنی این نسل از کودکی در مسیر منابع مختلفی از هویت قرار گرفتهاند؛ یکی از بچگی، شبکه «امید» تماشا کرده، دیگری «یوتیوب» و یکی دیگر شبکههای دیگری برای تقویت زبان دیده است.
این منابع متفاوت باعث اسطورهزدایی از دیگری شدهاند. پس یکی از شاخصهای مهم نسل جدید این است که اسطورهزدایی کرده است. نسل جدید به دلیل اینکه در برابر منابع مختلف قرار گرفته به این نتیجه رسیده که هیچکدام از دیگری بد یا گمراه نیستند و فقط تفاوت خود با دیگری را مشاهده میکند و به آن پی میبرد. آموزشی که این نسل از رسانههای مختلف دیدهاند سبب شده بهراحتی کسی را به عنوان دیگریِ خودشان نمیپذیرند. به این معنا آنها در شروع کار تفاوت را میبینند. این امر محصول مصرفکردن همان منابع متفاوت هویتیابی است.
ویژگیهای شخصیت نسل جدید چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است در برابر منابع مختلف قرار گرفتن نسل جدید، از نظر کیفی میتواند ویژگی این نسل را که اینگونه مصرف رسانهای دارد، بسازد، همانگونه که ساخته است. تحقیقی که روی ۴۰ هزار نفر از ۱۷ کشور متفاوت انجامشده نشان میدهد مصرف رسانههای مختلف هویت این افراد را ساخته است.
نتیجه این تحقیق نشان داده افراد این نسل از نظر سیاسی پیشرو هستند البته نه به این معنا که در امور سیاسی مداخله میکنند بلکه ایده سیاسی آنها نسبت به نسلهای پیش از خود ایده پیشروتری است. این افراد در رسانه و … مشتریان زیرکی هستند که به سختی گول میخورند. این نسل به رسانه، ابزاری نگاه میکنند. پس ایدههایی که در کشور وجود دارد که این نسل تحت تاثیر بازیهای رسانهای هستند یا تحت تاثیر رسانههایی غربی برخی از کارهای را انجام میدهند، تائید شده نیست.
وی تاکید دارد، این افراد در معرض تنهایی هستند. به این دلیل که رسانه بخش بزرگی از زندگی آنها را اشغال کرده است. برای نمونه این تحقیق نشان میدهد این نسل به صورت میانگین چهار ساعت در روز موسیقی گوش میدهند و همین باعث می شود روابط و معاشرتهای فیزیکال آنها کم شود و یا از بین برود و همین امر آنها را در معرض تنهایی قرار میدهد. این نسل عملگراست، ذهن اقتصادی دارند و برخلاف نسل پیشتر خود، رویاپرداز نیستند.
ایدههایی که میگوید این نسل تحت تاثیر بازیهای رسانهای است، تائید شده نیستنسل جدید در مقابل قدرت عرفی کنش نشان میدهد
خوئی به نوع کنشگری نسل جدید اشاره میکند و میگوید، نسل جدید در برابر سیطره عرفی که آغشته به قدرت سیاسیشده، کنش نشان میدهد. در چند ماه اخیر در کشور، این نسل به عنوان یک مساله شناختهشده و با اسامی مختلف به سراغ آن رفتهاند؛ آن هم به این دلیل که این نسل وارد یک جدال شده؛ خیلی وقتها این جدال هم سیاسی نیست بلکه جدالی عرفی است. بر مبنای حوادث اخیر و حضور این نسل در این حوادث، باید گفت این نوعی جدال با تبعیض جنسیتی است؛ یعنی جدال با تعیین سبک زندگی برای آنهاست. این نسل با نوعی از سبک زندگی که از سبکهای زندگی دیگر ارزشمندتر شناخته میشود، مخالف است.
نسل جدید، مردم را خطاب قرار میدهد که در برابر آنها در این مواضع عرفی قرار نگیرند؛ یعنی از مردم مطالبه دارند و میگویند این مواضعی که مورد جدل است، قدرت برای عرف تعیینکرده و لزوما عرفی نیستند. بنابراین اگر شما از این مواضعی که قدرت تعیینکرده پس بکشید عرف کار خودش را انجام میدهد.
نسلِ نو از مردم مطالبه دارند و میگویند این مواضعی که مورد جدل است، قدرت برای عرف تعیین کرده و لزوما عرفی نیستندخوئی معتقد است عرف به معنای خردجمعی محل تولید طبیعت ثانویه است؛ پس هنگامی که طبعیت ثانویه وارد عرف میشود، همان ایدههای قدرت است که به دنبال عرفیکردن خود است. به همین دلیل قدرت سیاسی، فکری و … به دنبال این است که ایدههای خود را در عرف جا بیندازد.
مخاطب نسل جدید، سیاسی نیست
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، بسیاری از ایدههای عرفی، نوعی از همه امکانات موجود هویتی را برجستهکرده و افراد را به پذیرش آن فرا میخواند. رخدادهایت اخیر به این معنا سیاسی نیستند که مخاطب نسل جدید، سیاسی نیست؛ به همین دلیل مخاطب نسل جدید در این مطالبات کسانی هستند که طبیعت ثانویه را پذیرفتهاند.
وی میافزاید: البته از نظر رهاییبخشی و تصدیق تفاوتها و … میتوان گفت که این رخدادها سیاسی نیز بوده است. بسیاری از بخشهای هویتی افراد به صورت ناخودآگاه بر مبنای مصرفی که دارند، شکل میگیرد و این مصارف هستند که در نسل جدید تأثیر داشته و هویتسازند؛ یعنی آن چیزی که بیشتر از دیگر مصرف میشود، تعیینکننده است.