انتقاد از سطح دانش پایین اساتید و برگزاری ضعیف کلاس‌ها/ برخی تنها به خاطر جایگاه سیاسی‌شان استاد دانشگاه می‌شوند/ انتصابات سیاسی و غیرعلم‌محور است

نسل امروز دانشجویان بیش از همیشه به گفتمان، شناخت و آگاهی از مطالبات خود نزدیک شده‌اند؛ به گونه‌ای که اکنون دانشجویان متناسب با موج جامعه با آگاهی از وضعیت روز کشور، مطالبات خود را در قالب جنبش‌ها و اعتراضات قانونی بیان می‌کنند. اکنون دانشجویان از نقش کم رنگ خود در انتصابات دانشگاهی، عدم پاسخگویی مسئولان نسبت به درخواست‌های دانشجویان، عدم توجه به آینده دانشجو، نگاه دستوری حاکم بر دانشگاه‌ها و… گلایه دارند. آنها به این باور رسیده‌اند که هیچ توجهی به دغدغه دانشجویی نه از طرف دولت و نه از طرف دانشگاه صورت نمی‌گیرد، در حالی که این بخش اعظم و مهم جامعه محرک پیشرفت آینده کشور است.

دانشجویان حتی معتقدند دانشگاه به عنوان یک محل علمی و آموزشی دستخوش سیاست زدگی شده و موجب شده وجهه علمی دانشگاه به واسطه مقام و جایگاه‌های سیاسی خدشه‌دار شود. در کنار این موارد نمی‌توان افت کیفی سطح اساتید و کاهش کیفیت آموزش که گفته می‌شود، یکی از علت‌های آن شیوع کرونا و آموزش مجازی بوده است را نادیده گرفت.

“علی محبی زانیانی” دانشجوی کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا به موضوع افت سطح سواد اساتید و مشکلات حوزه آموزشی اشاره کرد و گفت: در حوزه آموزشی که مشکل فراوان است. به طور مثال یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که به خصوص در رشته‌های علوم انسانی وجود دارد، کاربردی نبودن دروس و بی‌ربطی آن‌ها به شغل‌های مربوط به رشته است. یکی دیگر از مشکلاتی که موجب رنج بسیاری از دانشجویان می‌شود، بی‌سوادی اساتید و یا بعضا بی‌توجهی آن‌ها به دانشجویان است.

وی افزود: برخی از اساتیدی علم و سواد کافی ندارند و تنها به خاطر جایگاه سیاسی و یا حتی به دلیل ثروت زیادشان استاد دانشگاه شدند و کلاس‌های درس را به ضعیف‌ترین شکل ممکن برگزار می‌کنند و علی‌رغم اعتراض زیاد دانشجویان کسی نیست که جلوی آن‌ها را بگیرد.

این دانشجوی دانشکده علوم سیاسی گفت: علاوه بر اینها یکی دیگر از مشکلات مهم دانشجویان‌ عدم پاسخگویی و بعضا تندخویی مسئولان دانشگاه نسبت به اعتراضات آموزشی دانشجویان است و این رویه موجب فاصله افتادن بین دانشگاه و دانشجو می‌شود که عواقب خوبی برای هیچ یک از طرفین ندارد. بنده شخصا مطالبه‌ی اصلی‌ام برخورد و حتی اخراج اساتید بی‌سواد است که موجب افت کیفیت آموزشی می‌شود.

محبی با انتقاد از برخوردهای تند دانشگاه با دانشجویان گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات فرهنگی برخورد گازانبری دانشگاه برای رفع مشکلات فرهنگی مثل مشکل دخانیات است. دانشگاه برای رفع مشکلات فرهنگی نباید از جانب بالا به پایین و دستوری تصمیم گیری کند بلکه باید در کنار دانشجویان، قدم به قدم و همگام با دانشجویان به گفت‌وگو و همدردی بنشیند تا بتواند راه‌حل‌های کاربردی‌تری برای رفع این مشکلات ارائه کند.

دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه تهران درباره مطالبات دانشجویان از دانشگاه و دولت گفت: در حوزه سیاسی مطالبه اصلی دانشجویان رفع نگاه سیاست‌زده‌ی دولت در امور دانشگاه است تا دیگر شاهد وجود رانت‌های مختلف تنها به واسطه مقام و جایگاه سیاسی افراد نباشیم و وجهه علمی دانشگاه به خاطر این مسئله خدشه‌دار نشود.

محبی در واکنش به قول همراهی وزیر علوم نسبت به امکانات رفاهی و سایر خدمات به دانشجویان گفت: اینکه این برنامه‌ها چطور محقق خواهد شد را باید از خود وزیر پرسید، اما شخصا یکی از راه‌های تسهیل امکانات رفاهی برای دانشجویان در این دوره مجازی، امکان دسترسی الکترونیکی به کتابخانه‌ها و همینطور فراهم‌کردن تسهیلاتی برای خرید وسائل هوشمند مثل لپ‌تاپ و همینطور برای دوران حضوری امکانات خوابگاهی مناسب و افزایش تسهیلات مالی برای پژوهش‌های دانشجو است که موجب رفع مشکلات رفاهی دانشجویان می‌شود.

وی در واکنش به برنامه‌های وزیر علوم گفت: درمورد برنامه‌ی کلان ۲۴ به نظر بنده برنامه خوبی نیست، زیرا رانت‌های این چنینی شاید موجب پیشرفت موقتی و کوتاه مدت شود، اما در بلند مدت بدون ارتباطات و سرمایه مناسب راه به جایی نمی‌برد. بهتر است برای گسترش علم و فناوری و اشتغال دانشجویان، آنها را با موسسات دولتی یا غیردولتی مرتبط کرد و با استفاده از دوره‌های آموزشی کوتاه مدت افراد شایسته را مشخص و برای گذراندن دوره‌ی کارآموزی به آن شرکت‌ها اعزام کنند.

محبی در پاسخ به این سوال که انتصاباتی که در آموزش عالی و در دانشگاه‌ها صورت گرفته چقدر متناسب با دغدغه جامعه دانشجویی بوده است؟ گفت: انتصابات چند سال اخیر بدون مشارکت دانشجویان انجام شده است و مسئولان محض رضای خدا حتی ذره‌ای به حرف دانشجویان گوش ندادند و حتی اگر انتصاب شایسته‌ای هم انجام شده باشد به دلیل اینکه در روند تصمیم‌گیری، دانشجویان حضور نداشتند موجب مخالفت جریان‌های مختلف دانشجویی نسبت به این انتصابات شده است و انتصابات اخیر هم به همین روند مبتلاست.

دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت:‌ در یکی از جدیدترین انتصاباتی که در دانشکده علوم‌سیاسی انجام شده است و انصافا تصمیم شایسته‌ای بوده، دانشجویان نظر مساعدی نسبت به آن نداشتند زیرا جلسه بدون حضور دانشجو و پشت درهای بسته شکل گرفت و هیچ روند شفافی وجود نداشت.

وی افزود: با برخی از انتصابات اخیر، افراد با ذهن باز  و تجربه‌پذیر بیرون نشسته‌اند و افراد وظیفه شناس ولی بی‌علاقه را به مقام ریاست رسانده است. اگر این افراد جدید بتوانند خود را با دانشجویان مرتبط کنند و نگاه‌های صفر و صدشان را دور بریزند کمک شایانی به تحقق برنامه‌های مدون خواهند کرد، اما اگر همچنان با نگاه‌های خشک و غیردانشجو‌ محور بخواهند ادامه دهند، اهداف مورد نظر دولت در حد برنامه باقی خواهد ماند.

این دانشجو بیان کرد: به طور کلی انتصابات اخیر باز هم انتصاباتی سیاسی و غیرعلم‌محور بودند و امکان تحول در دانشگاه را تضعیف کرد و شخصا با این انتصابات کنونی امکان تحقق بخشیدن به برنامه‌های وزیر علوم را اندک می‌بینم اما فعلا نباید شتابزده قضاوت کرد و باید بعد از گذشت چند ماه به بررسی روند تحقق برنامه‌ها پرداخت.

محبی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه متاسفانه نگاه برخی اساتید و دانشجویان به خارج از مرزها است، چقدر برنامه‌های وزارت علوم به تقلیل این نگاه کمک می‌کند؟ گفت: برنامه‌های وزارت علوم به خودی خود نمی‌تواند کاری کند و هرچقدر هم برای رفع این مشکل برنامه‌های مناسبی باشد تا زمانی که عملی نشده، هیچ مشکلی را رفع نمی‌کند.

/او افزود: لذا باید دید آیا عزم وزیر علوم برای عملی کردن آنها جدی است یا خیر. این برنامه‌های مدون هم مثل تمامی برنامه‌های قبلی به صورت بالقوه می‌تواند نگاه شرق یا غرب‌محور را از دانشگاه دور کند، اما فکر نمی‌کنم در عمل بتواند به چنین هدف بزرگی دست پیدا کند. این هدف در ابتدا نیازمند ایجاد زیرساخت مناسب است که ما در برنامه‌ها مشاهده می‌کنیم، اما در عمل به اقدامات سطحی‌ای که هیچ نتیجه‌ای ندارد، محدود می‌شود.

دانشجوی کارشناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بیان کرد: در عمل این قدرت است که تعیین کننده بوده و معتقدم وزیر علوم همچنان به قدرت کافی برای تغییر نرسیده است. بنابراین، چنین برنامه‌های کلی تا زمانی که به صورت جزئی، دقیق، دانشجو‌محور و عمل‌گرایانه برنامه‌ریزی و راهبری نشود، راه به جایی نمی‌برد.

محبی در پاسخ به این سوال که به نظر شما دولت و وزارت علوم چقدر می‌توانند برنامه‌ریزی درستی در راستای کاهش دغدغه‌های دانشجویان داشته باشند؟ گفت: در چند ماه اخیر که هیچ توجهی به نظر دانشجویان نشده و طرح‌های بی‌نتیجه دوره‌ی قبل مثل طرح «دانشگاه بدون دخانیات» همچنان ادامه دارد.

وی تاکید کرد: هرگاه مسئولان در روند تصمیم‌گیری خود بر نظر دانشجویان تکیه کردند و دانشجویان از ارکان اصلی تصمیم‌گیری شدند، می‌توان به آینده‌ای که به دغدغه‌ی دانشجویان توجه دارد و دانشگاه علم‌محور و پژوهشگر پرور امید داشت. البته تاکنون دولت فعلی نشان داده است که حداقل نسبت به دولت قبلی بسیار دغدغه‌مند‌تر و پیگیرتر است اما هم‌چنان این دانشجو‌محور نبودن موجب عدم قدرت کافی برای تحول می‌شود. با روند کنونی برنامه‌ها و انتصابات، در آینده دغدغه‌ی دانشجویان کمتر می‌شود اما رفع نخواهد شد و باید دید که چقدر روسای جدید دانشجو ‌محور هستند تا بتوان تحقق این برنامه‌ها را پیش‌بینی کرد.

“مریم صالح راد” دانشجوی رشته مترجمی زبان فرانسه در دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این مشکل و مطالبات خود از دولت و وزیر علوم بیان کرد: متاسفانه دانشگاه‌ها و کشور هیچ ارزشی برای آموزش، دانشجو و تحصیل قائل نیستند و مدرک برایشان یک تکه کاغذ محسوب می‌شود و از طرفی دولت هم هیچ حمایتی از دانشجویان نمی‌کند.

وی اشاره کرد: ما دانشجویانی که توانستیم با رتبه‌های تک رقمی در دانشگاه‌های برتر ایران مثل علامه طباطبایی پذیرفته شویم با کسی که در دانشگاه آزاد درس خوانده هیچ فرقی نداریم.دولت و نهادهای آموزشی کشور می‌توانند از دانشجویان به خصوص از دانشجوهای برتر کشور حمایت کنند. نه اینکه وقتی حتی دانشجو دفاع نکرده، به او خوابگاه ندهند و او را از آنجا بیرون کنند و بگویند ما مؤسسه مستاجری نداریم که دانشجو برود صبح تا شب خیابان‌ها را بگردد خوش بگذراند یا دنبال کار بگردد و بعد ما اینجا به او خوابگاه بدهیم. اگر می‌توانید حرف‌های ما را حتما به مسئولان انتقال بدهید تا ببینیم آیا واقعا دنبال کار گشتن جرم است؟

صالح راد ادامه داد: من فقط می‌توانم این را بگویم که از دانشجوهای برتر کشور حمایت کنند و برایشان محیط امن برای کار ایجاد کنند. اگر این رویه انجام شود، دیگر هیچ دانشجویی چشمش به سمت خارج از کشور نخواهد رفت زیرا همه دوست دارند در کنار خانواده باشند و به موفقیت برسند.

دانشجوی زبان فرانسه دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر دولت و آموزش عالی نمی‌تواند برای دانشجویان محیط امن کاری فراهم کند حداقل به آنها جا و مکان بدهد تا خودشان بتوانند کار دنبال کار بگردند و اشتغال ایجاد کنند.

این دانشجوی دانشگاه علامه گفت: دانشگاه‌ها فقط در حال بیرون دادن خروجی هستند. اصلا برایشان مهم نیست آینده این همه دانشجو که تک تک آنها سرمایه مملکت محسوب می‌شوند چه خواهد شد.

“علی محدث‌زاده” ورودی ۹۷ دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف درباره مطالبات جامعه دانشجویی از دولت جدید بیان کرد: این‌طور که من تصور می‌کنم، سه بخش سیاست‌گذاری، صنعتی و آکادمیک در کشور ما به صورتی کاملا مستقل عمل کرده و فقط هرچند وقت یکبار برای ابراز وجود، در کار یکدیگر دخالت می‌کنند.

وی ادامه داد: بی‌ارتباطی این سه بخش باعث مشکلات فراوانی از قبیل هدررفت منابع، چندباره کاری، حل نشدن مشکلات بنیادین و… شده است. در صورتی که با اشتراک گذاشته شدن دغدغه‌ها و مشکلات، بسیاری از این مشکلات رفع خواهند شد. به نظرم مهم‌ترین هدفی که دولت در راستای ارتقای بعد آموزشی دانشگاه می‌تواند دنبال کند، ایجاد همین ارتباط بین دانشگاه و نهاد صنعتی است.

این دانشجو گفت: در امور سیاسی نیز از دولت توقع می‌رود که رفتاری پدرانه در قبال شنیدن صدای مخالف خود داشته باشد. مسئله‌ای که متاسفانه در فرد فرد جامعه ما نیازمند اصلاح است. در بعد فرهنگی نیز حداکثر تلاش دولت ملزم کردن دانشجویان به اخذ دروسی خاص است که معمولا از کیفیت پایینی برخوردار هستند. دقیقا همان نگاه دستوری که در همه فضای سیاست‌گذاری ما حاکم است. روشن است که این میزان تلاش فاصله بسیار زیادی تا آرمان‌های دولت در این زمینه دارد.

وی در واکنش به وعده‌های وزیر علوم مبنی بر ایجاد تسهیلات و امکانات رفاهی برای دانشجویان و همچنین در اختیار گذاشتن محل کار ارزان و معافیت‌های بیمه‌ای و مالیاتی طبق برنامه کلان شماره 24 وزیر گفت:  معمولا این سبک معافیت‌ها و تسهیلات منجر به نتیجه مطلوب نشده‌اند بلکه باعث ایجاد فساد و هدر رفت منابع نیز شده‌اند. به نظر اگر ساختارهای به کارگیری توان علمی دانشجو در کشور راه اندازی شوند و ارگان‌های دولتی و بخش خصوصی، مشکلات خود را با دانشگاه مطرح کرده و از آنان راه حل طلب کنند، خود به خود دغدغه‌های این چنینی دانشجو حل خواهند شد و نیازی به این سبک کارها نیست.

دانشجوی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این سوال که انتصاباتی که در آموزش عالی و در دانشگاه‌ها صورت گرفته، چقدر متناسب با دغدغه جامعه دانشجویی بوده است؟ گفت: متاسفانه در کشور ما به مقوله تعارض منافع در امر سیاست‌گذاری و مدیریت توجهی نمی‌شود. برخی از انتصابات به این صورت هستند که وظایف حقوقی فرد منتصب با منافع شخصیت حقیقی وی در تعارض است.

محدث زاده گفت: برای مثال در فضای دانشگاهی ما جا افتاده که رئیس دانشگاه و معاونشان از اعضای هیئت علمی باشند و این مسئولان نیز به صورت دستوری از جانب وزارت علوم مشخص می‌شوند. در این نظام مدیریتی حاکم بر دانشگاه، جلب نظر دانشجو محلی از اعراب ندارد و اساسا نظر او در عزل یا نصب مسئولان دانشگاه موثر نیست. ضمنا در فضای دانشگاه قانون‌گذاران، مجریان قانون و ناظران بر اجرای قوانین، همه یک صنف یعنی از اساتید هستند.

وی افزود: این مسئله مشکل بزرگ ساختاری حکمرانی دانشگاه است. امری که باعث می‌شود بسیاری از اساتید در تعامل خود با دانشجو احساس آزادی مطلق کنند. در این شرایط اگر استادی رفتاری نیکو به خرج دهد، صرفا به خاطر انگیزه‌های شخصی است و ساختار حاکم بر دانشگاه ابدا او را ملزم به چنین رفتاری نمی‌کند.

دانشجوی دانشگاه شریف در پاسخ به این سوال که از نظر شما برنامه‌های وزارت علوم چقدر در راستای حفظ نخبگان و دانشجویان در کشور است؟ گفت: هرقدر فضای دانشگاهی همدلی بیشتر از جانب فضای دولتی دریافت کند و دولت نیز اجازه فهم و تفکر درباره مسائل عمیق کشور را به دانشگاهیان بدهد، حتما همگان پی خواهند برد که هر تغییر پایدار و موثری، از درون خواهد بود.

وی اشاره کرد: فضای دانشگاهی و دانشجویی در کل، جدی گرفته نمی‌شوند. می‌توان با تعریف مسائل مختلف کشور در ساحت‌های مختلف برای دانشگاهیان، هم مسائل کشور را حل کرد و هم به فضای دانشگاهی جهت‌دهی کرد و تخصیص بودجه را نیز در همین راستا قرار داد. مسئله‌ای که هم مصرف بودجه را بهینه‌تر می‌کند و هم انگیزه‌بخش برای فضای دانشگاهی است.

گزارش: اکرم رضایی ثانی