نحوه جهاد تبیین در هر حادثه و زمانی با اقتضائات خاص خودش همراه می‌شود و متناسب با رویدادها، برنامه دشمن، ذهنیت افکار عمومی و جبهه خودی در سطح تاکتیک تغییراتی می‌کند. جهاد تبیین گرچه از یکسو تلاشی برای رفع شبهات و تنویر افکار عمومی بر پایه پاسخگویی علمی و منطقی است ولی از سوی دیگر سطحی از تبلیغ یا شگردهای رسانه، الزام به رعایت اقتضائات و شرایط افکار عمومی و در نظر گرفتن سلیقه‌های مختلف و… را نیز همراه خود دارد.استفاده از این ابزارها و رعایت ملاحظات نیز رویداد به رویداد متفاوت می‌شود.
به عنوان مثال موضوع اعدام‌های اخیر با نوع و میزان شبهاتی که مطرح شده نیازمند جهاد تبیین است. در موضوع اولین اعدام پس از اغتشاشات تبیین مساله محاربه از دیدگاه فقه، شرع و عقل موضوعیت پیدا کرد. در موضوع اعدام دوم، باوجودی که فرد قاتل دو نفر را با چاقو و بی‌رحمانه کشته و چهار نفر دیگر را نیز زخمی کرده ولی باز هم عده‌ای از سلبریتی‌ها با وقاحت از اعدام او انتقاد می‌کنند و برای افکار عمومی شبهه آفرینی و تردید سازی می‌کنند.خب طبیعی است که اینبار جهاد تبیین متفاوت از موضوع اول هست. در این جهاد تبیین جدید شما با پدیده حامیان قاتل رو به رو هستید و با جنگ رسانه‌ای مواجه هستید که روایتش از قاتل و خانواده قاتل شروع و ختم می‌کند و اساسا به مقتول و خانواده مقتول کاری ندارد. با پدیده هوشمندی رو به رو هستید که فریبکارانه در موضوع اعدام‌ها احساسات اشتباه و غلط را می‌خواهد بر احساسات درست و بر عقلانیت جامعه غالب کند.
اما گاه جهاد تبیین در یک موقعیت و مکان خاص نیازمند اقتضائات خود می‌شود. به عنوان نمونه در حوادث اخیر دانشگاه شریف با رفتارهای زشت و افراطی یک اقلیت معترض خیلی زود تبدیل به مکانی شد که اقتضائات خاصی برای جهاد تبیین به خود گرفت.
به اعتقاد نگارنده با حضور شهردار تهران به مناسبت روز دانشجو در این دانشگاه یکی از تجربه‌های موفق جهاد تبیین رقم خورد و تحلیل چرایی این موفقیت به درک جهاد تبیین موثر کمک خواهد کرد.
اولین اثر این جهاد تبیین در خارج از دانشگاه خود را نشان داد. آنجای که طیف بزرگی از چهره‌های اصلی اغتشاشات در داخل و خارج به صورت هماهنگ مجبور به واکنش منفعلانه و تخریب فرد جهادگری که برای تبیین به دانشگاه رفته بود شدند. در این میان ورود فوری رسانه های همچون ایران اینترنشال که عملیات رسانه ای خودش را در توییترش با عنوان خبر فوری از حضور شهردار تهران در دانشگاه شریف شروع کرد، و یا بی بی سی فارسی که به جای نقد محتوا مجبور شد بر روی حاشیه های سبک و سخیف تمرکز کند، نشانه‌های اثربخشی جهاد تبیینی بود که در دانشگاه شریف روز دانشجو شکل گرفت.
معترضین در دانشگاه شریف احساس شکست کردند و در پاسخگویی مناسب به لکنت افتادند. اقلیت معترض در هفته‌های گذشته در دانشگاه شریف به هر دلیل و مصلحتی در مواقع هوچی‌گری، توهین و ابراز رفتارها و گفتارهای بی‌منطق پاسخ قاطع و محکم دریافت نکرده بودند. شریف به نقطه‌ای رسیده بود که ضمن رعایت قواعد گفتگوی علمی صمیمانه و آزاد اندیشی، برای دفاع از انقلاب باید گاهی صدا رساتر و شفاف‌تر از معمول می‌شد و قاطعیت و شفافیت در معرفی و هدف قرار دادن دشمن خارجی و تقبیح دنباله روی از آن با صراحت بیشتری بیان می‌شد.
سومین دلیل موفقیت به ویژگی‌ها و کارنامه تبیین‌گر بر می‌گردد. زاکانی با بیش از دو دهه حضور در بالاترین سطح مطالبه‌گری و مبارزه با فساد اقتصادی و سیاسی برای اکثریت دانشجویان که دنبال مطالبه گری و مبارزه با فساد هستند، یک گوینده معتبر و مشروع و مقبول به حساب می‌آید. ضمن اینکه دکتر زاکانی در کنار مطالبه‌گری و مبارزه با فساد، در بیان عملکرد خود در شهرداری نیز دست پر بود و با بیان رکوردها و انجام وظایف فراتر از معمول مدیریت شهری برای حل مسایل اجتماعی، اقتصادی و معیشتی اثر بخشی کلامش را افزایش داد. خلاصه اینکه باید این روزها بیشتر کسانی به دانشگاه‌ها بروند که خود کارنامه مشخصی در مطالبه گری، اصلاح گری و کارآمدی داشته باشند.
موضوع مهم دیگر این بود که در مراسم روز دانشجو دانشگاه شریف با جامعه مخاطب گزینشی برخورد نشد. امروز نیز جهاد تبیین موثر با بخشی کردن جامعه و عدم رو به رو شدن واقعی با سلایق مختلف و عدم گفتگو انتقادی و صریح با مخالفین موثر جبهه مقابل اتفاق نمی‌افتاد. ماحصل این مواجهه حقیقی، حتما منجر به تولید بصیرت و گفتمان برتر خواهد شد.
