واقعیت این است که ایران به خاطر دارا بودن ذخایر گازی عظیم به عنوان یک رقیب برای مسکو مطرح است. بنابراین، تا الان روسیه تمایلی به همکاری با ایران در حوزه گازی نداشته است. اما الان بر اثر جنگ روسیه و اوکراین و اینکه امکان صادرات گاز روسیه به اروپا وجود ندارد، مسکو به استفاده از ظرفیت ایران برای سوآپ گاز این کشور مشتاق شده است. ما نیز می‌توانیم از این رهگذر منافع اقتصادی کسب کنیم. زیرا گاز روسیه را در شمال کشورمان تحویل می گیریم و استفاده می‌کنیم و معادل آن را در جنوب به فروش می‌رسانیم. به این ترتیب، از یک طرف هزینه‌های حمل‌ونقل گاز از جنوب به شمال کشور را کم می کنیم و از طرف دیگر حق سوآپ از روسیه دریافت می‌کنیم.
ایران برای خرید یا سوآپ گاز روسیه امکان ترانزیت دارد و کشورهای شرق آسیا از قبیل پاکستان، افغانستان، ترکیه، ارمنستان و عراق که همگی نیازمند گاز هستند، تقاضای بسیار بالایی دارند و زمینه را برای تحقق سیاست سوآپ گاز روسیه توسط ایران مهیا کرده اند. این وضعیت ایران را به هاب انرژی و گازی منطقه تبدیل خواهد کرد و ایران فرصت فوق‌العاده‌ای برای استفاده از موقعیت استراتژیک خود و ایجاد روابط پایدار اقتصادی و سیاسی خواهد داشت. تداوم این سیاست علاوه بر توسعه روابط خارجی و در هم تنیدگی روابط بین ایران و کشور مقصد صادراتی، درآمدهای ارزی پایدار و جدیدی برای کشورمان خواهد داشت. نظرات آلبرت بغزیان را به عنوان یک کارشناس اقتصادی در این خصوص جویا شدیم که در ادامه می آید.
بغزیان در خصوص مزایایی که سوآپ گاز روسیه برای کشورمان می تواند داشته باشد، تصریح کرد: به طور کلی، کلمه ی سوآپ به معنی معاوضه خودش یعنی یک فرصت. به این معنا که اگر دو کشور به این توافق برسند، هر دو منفعت می برند. ممکن است یکی از آن ها بیشتر از دیگری نفع ببرد، اما به هر حال، سوآپ یک بازی برد-برد است. الان اجباری برای روسیه پیش آمده است که به این سیاست تن بدهد. سوآپ گاز روسیه اقدام بسیار خوبی است. فرصتی به وجود آمده که ایران نباید آن را از دست بدهد. اگر روس ها تمایل به انجام این کار داشته باشند و تهران هم بتواند قرارداد خوبی به لحاظ دریافت حق سوآپ با مسکو منعقد کند، منافع دو طرف تأمین می شود.
وی در ادامه گفت: سوآپ به این ترتیب است که گاز را در شمال کشور تحویل می گیریم و همان جا هم مصرف می کنیم. در جنوب کشور معادل این گاز دریافتی صادر می شود. بنابراین، کاهش هزینه های انتقال گاز را از جنوب به سمت شمال داریم. حتی اگر سوآپ گاز روسیه با کارمزد پایین هم توسط ایران انجام شود، برای دو طرف سود دارد. ایران به عنوان دومین دارنده ی ذخایر گازی در جهان به دنبال تبدیل شدن به هاب گازی و انرژی در منطقه است و سوآپ گاز روسیه می تواند قدمی در این راستا باشد و به ما کمک کند تا به این هدف خود نزدیک تر شویم. به طور کلی، این فرصت مناسبی است که برای کشورمان به وجود آمده است و نباید وقت مان را برای بررسی این موضوع که سوآپ گاز روسیه برای ما خوب است یا نه تلف کنیم. قطعاً اگر دو طرف به توافق برسند و این کار انجام شود، برای تهران و مسکو سودآور است. نفعی که تهران می تواند از سوآپ گاز روسیه به دست بیاورد، بستگی به قراردادی که با مسکو در این زمینه منعقد می کند، دارد. باید تمام تلاشمان را بکنیم که قرارداد خوبی با روس ها داشته باشیم و منافع حداکثری خود را تأمین کنیم.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: افزایش مبادلات انرژی ما با کشورهای منطقه از جمله اجرای طرح سوآپ گاز روسیه می تواند به در هم تنیدگی روابط اقتصادی و سیاسی ما با کشورهای دیگر منجر شود که در نهایت تقویت موقعیت سیاسی ما را به دنبال خواهد داشت. هر چقدر بتوانیم ارتباطات خود را با همسایگان تقویت کنیم، برایمان منفعت دارد. به ویژه باید در نظر داشته باشیم که روسیه جزو کشورهای قوی است و عقد قرارداد در حوزه ی انرژی با این کشور دیگر کشورها را ترغیب به همکاری با ما خواهد کرد. همچنین این اقدام در جهت خنثی کردن تحریم ها نیز موثر است.
بغزیان تأکید کرد: تلاش های وزارت نفت فعلی در افزایش مراودات در حوزه ی انرژی با کشورهای همسایه در خنثی سازی تحریم ها و افزایش رونق اقتصادی در کشور موثر است. این اقدامات به کاهش فشار تحریم ها و دور زدن آن ها کمک می کند. درست است که آمریکا نیز بیکار نخواهد نشست و احتمالاً تلاش می کند موانعی برای ایجاد این روابط به وجود بیاورد اما به هر حال ما نباید دست از تلاش برداریم. در کنار تلاش برای تقویت روابط با همسایگان باید به احیای برجام و به نتیجه رساندن آن ها هم فکر کنیم.
