توافق هسته ای در چه وضعیتی است؟

همه امضا کنندگان توافق هسته ای 2015، به علت نبود راهکاری جایگزین، به دنبال بازیابی برجام هستند. اما تعریف ایران و غرب از توافقی خوب بسیار متفاوت است و همین مسئله، باعث دشوارتر شدن نجات توافق هسته ای شده است.

برای بهتر به نمایش آوردن شدت تفاوت در رویکردهای طرفین ذینفع در برجام، روز جمعه، دور هفتم گفت وگوهای وین متوقف شد. روز پنجشنبه، ایران دو پیش‌نویس به کمیسیون برجام، یعنی مذاکره کنندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس ارائه داد. سپس هیئت اروپایی، این پیش‌نویس‌ها را برای امریکا فرستاد، زیرا امریکا پس از خروج خود از توافق هسته ای در سال 2018، به طور غیرمستقیم در مذاکرات حضور دارد.

این دو مدارک پیش‌نویس، شامل درخواست ایران برای برداشته شدن همه تحریم ها و چگونگی محدود شدن پیشرفت برنامه های هسته ای این کشور است. در گذشته نیز، ایران خواسته خود در مورد برداشته شدن همه تحریم های اعمال شده از سال 2018 را مطرح کرده اما امریکا تنها به دنبال لغو تحریم های مرتبط به برجام و حفظ تحریم های مربوط به حقوق بشر و تروریسم است. به گفته دیپلمات ارشد اروپایی، تغییرات خواسته شده توسط ایران در پیشنویس های ارائه شده، همراستا با توافق هسته ای 2015 نیست و از قرار فرصت چندانی  برای رفع اختلاف نظرهای جدید، در دست نباشد.

در پاسخ به بیانیه اروپا، میخائیل اولیانف، نماینده روسیه و سخنگوی اصلی تیم مذاکره کننده این کشو گفت: فرصت برای تغییر وجود دارد و برای ناامید شدن زود است.

پس از گفت‌وگوهای وین، علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه ایران و رئیس تیم مذاکره کننده ایرانی، نارضایتی اروپایی ها از  پیشنهاد ایران را تایید کرد و گفت: “به باور اروپا، این پیشنهادها همراستا با خواسته های آنها نیست. ما هم در جواب گفتیم، این امر کاملا طبیعی است. ما به دنبال خواسته های شما نیستیم، بلکه پیشنهادهای ارائه شده توسط ایران، همراستا با خواسته ها و اهداف خود ایران است.”

گفته می شود فرصت ایران برای رسیدن به قابلیت تولید جنگ افزارهای هسته ای، به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کرده و همچنان روند دستیابی رو به کاهش است.

در ماه های اخیر، بین ایران و هیئت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اختلاف های بزرگی ایجاد شده است. سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران تنها یک هفته قبل از گفت وگوهای وین به توافقی منجر نشد، اما طرفین ذینفع درباره حفظ و برقراری گفت وگوها  توافق کرده اند.  گروسی با نماینده ایران و هیئت مذاکره کننده امریکا در وین نیز ملاقات کرد تا نقش جایگزین ناپذیر آژانس بین المللی انرژی اتمی را نشان دهد.